محبوبه عمیدی: این برای اولین‌بار است که محققان توالی‌های کوچکی از آر.ان.ای را که می‌توانند به شکل مؤثری ظهور ژن‌های عامل تکثیر سلولی را متوقف کنند، در درمان تومورهای پوستی به کار می‌گیرند.
این تکنیک که «تداخل آر.ان.ای» نامیده می‌شود، با اینکه برای محققانش جایزه نوبل علوم طبیعی و پزشکی سال 2006 را به ارمغان آورده، اما به دلیل ملاحظاتی تاکنون در آزمایش‌های بالینی به کار گرفته نشده است. بخشی از این نگرانی‌ها به نحوه انتقال این توالی‌ها به درون بدن فرد مربوط می‌شود. 
به گزارش نیچر، مارک دیویس و همکارانش در مؤسسه فناوری کالیفرنیا در پاسادنا به تازگی موفق به ابداع روشی شده‌اند که می‌توان به کمک آن ذراتی حاوی این توالی‌ها را به بدن بیماران مبتلا به ملانوم -نوعی سرطان بدخیم پوست- انتقال داد. این گروه پس از نمونه‌برداری از بافت تومور و تجزیه آن در بیماری که درمان شده بود، نشان داد ذرات حاوی توالی تعریف‌شده، توانسته‌اند ظهور RRM2 یکی از ژن‌های کلیدی عامل بیماری را که در تکثیر بی‌رویه سلول‌های سرطانی نقش اساسی دارد، مهار کنند.
محققان برای اجرای این تکنیک از دو قطعه پلیمر به علاوه پروتئینی که به گیرنده‌های روی سطح سلول‌های سرطانی متصل می‌شود و قطعاتی از آر.ان.ای که آر.ان.آی کوچک تداخل‌کننده یا siRNA نامیده می‌شوند و نقش آنها جلوگیری از ترجمه ژن RRM2 به پروتئین است، استفاده کردند. این قطعات تداخلی کوچک با اتصال به «آر.ان.ای پیامبر» که وظیفه ارسال رمز ژن را به بخش ساخت پروتئین در سلول‌ها به عهده دارد، عمل پروتئین‌سازی را مختل خواهند کرد.
اجزای تشکیل‌دهنده این ذرات زمانی که در آب با یکدیگر ترکیب شوند، نانوذراتی به طول تقریبی70 نانومتر ایجاد خواهند کرد که می‌توانند به سادگی همراه جریان خون در بدن جابجا شوند و در نهایت به مویرگ‌های تغذیه‌کننده سلول‌های تومور برسند. در این مرحله ذرات به دیواره سلول‌ها متصل می‌شوند و پس از آن جذب خواهند شد.
درون سلول هر ذره می‌شکند، آر.ان.ای کوچک تداخل‌کننده آزاد می‌شود و سایر اجزا به سادگی توسط ادرار از بدن دفع خواهند شد. دیویس می‌گوید: «این ذره دور از چشم گلبول‌های سفید وارد بدن می‌شود، سیستم ایمنی را دور می‌زند، به هدف می‌رسد و پس از تجزیه از بدن فرد خارج می‌شود».
هدف تنها سلول‌های سرطانی هستند
مطالعات بالینی این تیم در فاز اول برای تعیین میزان امنیت این روش برای بیماران که روی 15 داوطلب انجام‌‌شده، رضایت‌بخش بوده است. در تجزیه تومور متعلق به 3 تن از این بیماران، توالی‌های مورد انتظار وجود داشته‌اند و در حداقل یک نفر سطح پروتئین‌های عامل تکثیر سلولی در تومور به پایین‌تر از سطح اولیه-پیش از آغاز درمان- رسیده است. علاوه بر این بیمارانی که سطح بالاتری از این ذرات دریافت کرده‌اند، تعداد آر.ان.ای تداخلی بیشتری در سلول‌های سرطانی داشته‌اند.
با این حال محققان به آزمایش‌های بالینی بیشتری نیاز دارند تا از کم‌خطر یا بی‌خطر بودن این درمان روی انسان اطمینان حاصل کنند. دیویس می‌گوید: «این مطالعه تا اینجا هم نشان داده که این نانوذرات نه تنها در محیط آزمایشگاه می‌توانند ژن‌های مضر را هدف بگیرند، بلکه در بدن انسان نیز رفتار مشابهی خواهند داشت. ما می‌خواهیم با هدف گرفتن ژن‌های خاص، کمترین آسیب را به بدن بیماران وارد کنیم و امیدواریم در زمان از میان رفتن تومور، فرد بتواند با آرامش به زندگی ادامه دهد».
این روش درمان هم نگرانی‌هایی را ایجاد کرده و مطمئنا منتقدانی دارد. یکی از این افراد، توماس تاشل، زیستشناس مولکولی دانشگاه راکفلر در نیویورک است، او می‌گوید: «این نتیجه جالب است اما دوزهای متعددی از این نانوذرات به بیماران تزریق شده و باید دید این ذرات در پایین‌ترین دوز چقدر مؤثر بوده‌اند. امیدوارم آینده صحت این آزمایش و نتایج حاصل از آنرا به ما اثبات کند».
دانیل اندرسون که مهندس زیست‌پزشکی از ام.آی.تی، مؤسسه فناوری ماساچوست است و برای انتقال آر.ان.آی تداخلی به داخل سلول‌ها دارد تلاش می کند، می‌گوید: «داده‌ها حرکت موفقی را نشان می‌دهند. همیشه در آزمایش‌های بالینی نگرانی‌های متعددی وجود دارد ولی واقعیت اینست که عملکرد سیستم‌های انتقال دارو در نمونه‌های آزمایشگاهی با انسان تفاوت فاحشی دارد و ما برای رسیدن به نتیجه مطلوب ناگزیر از انجام این آزمایش‌‌ها روی داوطلبان انسان هستیم. البته این شیوه‌ای نیست که ما داریم برای انتقال دارو روی آن کار می‌کنیم».
نظر شما