گفتیم که جفری لیچ (Geoffrey Leech) زبان‌شناس معاصر (۲۵ دی ۱۳۱۴ - ۲۸ مرداد ۱۳۹۳) دریافت ادب مراعات وجهه‌ی خودساخته‌ی دیگران است و شش اندرز ادب را صورت‌بندی کرد. این شش اندرز این‌ها هستند:
۱. اندرز نزاکت (tact): بیان باورهایی را که به دیگران هزینه تحمیل می‌کند به کم‌ترین میزان ممکن برسان و بیان عقایدی را که به آن‌ها سود می‌رساند به بیش‌ترین میزان.
۲. اندرز مروت (Generosity): بیان باورهایی را که به خودت هزینه تحمیل می‌کند به بیش‌ترین میزان ممکن برسان و بیان عقایدی را که به تو سود می‌رساند به کم‌ترین میزان.
۳. اندرز هواداری (Approbation): بیان عقایدی را که به سرزنش دیگران می‌انجامد به کم‌ترین میزان ممکن برسان، و بیان عقایدی را که به تأیید آنان می‌انجامد به بیش‌ترین حد.
۴. اندرز تواضع (modesty): بیان عقایدی را که به سرزنش خودت می‌انجامد بیشینه کن و آنچه را به تأیید خودت می‌انجامد کمینه.
۵. اندرز وفاق (Agreement): بیان مخالفت میان خود و دیگری را کمینه کن و موافقت را بیشینه.
۶. اندرز همدلی (sympathy): بیان انزجار خود از دیگری را کمینه کن بیان همدلی را بیشینه.
نگاه به این شش اندرز می‌تواند تصوری از زمینه‌ی اولیه‌ای که ادب بر مبنای آن شکل گرفته را روشن کند. در تمام این اندرزها شخص می‌کوشد از آنچه به نفع خودش است بکاهد و به آنچه به نفع طرف صحبت است بیفزاید. چرا؟
مردم به تجربه دریافته بوده‌اند و امروزه پژوهش‌های علمی هم نشان می‌دهد که ذهن انسان ناخودآگاه به همراهی با خود و تأیید خود گرایش دارد. یعنی حتی زمانی که می‌کوشد منصفانه رفتار کند، باز تا حدی به سمت خودش تمایل دارد.
این شش اندرز تلاش طبیعی مردم است برای این که وانمود کنند منصفانه رفتار می‌کنند. چرا وانمود؟ چون هر چند تلاش می‌کنند نه از میزان تمایل ناخودآگاهشان خبر دارند و نه از موضعش. ممکن است تواضع بسیاری کنند اما اصلا آن تمایل در عدم تواضع نباشد و جای دیگری باشد. یعنی این تلاش‌ها و عمل به این شش اندرز برای جبران آن گرایش کافی و حتی شاید گاه لازم نیست. تنها به کار این می‌آید که به طرف صحبتمان بباورانیم که داریم او را مراعات می‌کنیم.
به بیانی دیگر، ادب و اندرزهای لیچ بیش از آن که به کار تفاهم و تبادل فکر بیاید، به کار تعامل اجتماعی و دادن امنیت به مخاطب می‌آید. اما اگر ادب این است، بی‌ادبی چیست و چه می‌کند؟
پ‌ن: اگر این مطلب یا این وبلاگ را مفید یا قابل بحث می‌دانید و در شبکه‌های اجتماعی با گذاشتن پیوند به دیگران معرفی می‌کنید از لطفتان ممنون.
نظر شما