انتقادیک باستان‌شناس از شهرداری به خاطر نابودی مناطق تاریخی:لودر بیاندازید،عودلاجان را ویران کنید

فاطمه علی‌اصغر: بهار سال ۱۳۸۴ بود که نیروی انتظامی، به ریاست محمدباقر قالیباف ۶هکتار از زمین های عودلاجان را به بهانه خانه‌های مجردی، منقل خانه‌ها و آسیب های اجتماعی با خاک یکسان کرد. حالا پس از ده سال، صورتجلسه ای در ۲۳ خرداد تصویب شده است که بر اساس آن ۶۴ خانه در بافت تاریخی (این بار کل منطقه 12) به بهانه خانه مجردی در دست تخریب قرار گرفته است. با این طرح بار دیگر ناقوس ویرانی تهران از هم گسیخته به صدا در آمده است. اما این تنها بخشی از ویرانی های این شهر به شمار می رود چرا که کارشناسان میراث فرهنگی خبر از مرمت های نامناسب میدان مشق هم می دهند. علاوه بر اینکه از بافت تاریخی تهران چیزی باقی نمانده است.

احسان (اسماعیل) یغمایی، باستان شناس پیشکسوت در گفت و گویی با خبرآنلاین می گوید: «اگر قرار است این روند در شهر تهران ادامه پیدا کند دیگر بمیرم، بمیری ندارد، مثل بوذجمهری که همه دروازه های تهران را در عرض چند روز خراب کرد، عودلاجان و سایر بخش های بافت تاریخی را لودر بیاندازید با خاک یکسان کنید.»

این روزها بار دیگر بافت تاریخی تهران دستخوش تهدیدهای جدی شده است، احتمال دارد به بهانه اجرای طرح انضباط شهری، بافت تاریخی تهران برای همیشه از دست برود. هر چند در بخش هایی هم که در دست مرمت و بازسازی است شاهد اتفاقات خوبی از سوی شهرداری نیستیم.

به نظر من بخش های تاریخی هم که مرمت و بازسازی انجام می شود، با مشکلات جدی رو به رو است به عنوان مثال دروازه میدان مشق، این دروازه زیربنای میدان مشق از دوران قاجاریه است. در آن زمان هر چند این دروازه یکی از دوازده دروازه اصلی تهران نبود اما دروازه ای بود رو به گسترده ترین میدان آن زمان که سپاهیان در آن به مشق می پرداختند. پس از روی کار آمدن پهلوی بخش های بسیاری از کاشی های آن را برداشتند و به جای بخشی از کاشی هایی قاجاریه کاشی هایی با نگاره فتح تهران در کودتای اسفند 1299 خورشیدی گذاشتند. دروازه ای چدنی با تندیسی از رضاشاه و شعری از ندیم الملک. به هر حال سر و سامانی به این میدان دادند اما کاشی های دوره قاجاریه با نگاره های خانه و جانورانی چون شیر و پلنگ بر جای ماند. در هنگامه انقلاب اسلامی مردم تندیس رضا شاه را کندند و می گویند در باغی که رو به روی آن بود دفن کردند که امروز سرنوشت آن معلوم نیست.

در چند دهه گذشته چه اتفاقی برای این دروازه افتاد؟

مهندس «باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی» که خطوط اصلی سیاست میراث فرهنگی را در آن دوران تعیین می کرد. بسیاری از کاشی های آن و ابیاتی از ندیم الملک را که در ستایش رضاشاه بود، (به خط هنرمندانه امیر الکتاب)، از جا کند و چون شعری از ملک الشعرای بهار که بر سر در موزه ملی ایران بر سنگی حک شده بود، نابود ساخت. شاید حدود ده سال پیش بنا شدند که این دروازه را ترمیم کنند ولی بی آنکه پی آن را بکنند بدون اینکه به زیر ساخت آن توجه کنند،‌ فقط به آرایش رو کاری آن پرداختند. سرنوشت تلخ دروازه میدان مشق ظاهرا همچنان تا امروز ادامه دارد. حالا شهرداری وارد این گود شده چون توانایی مالی بسیار دارد و سازمان میراث فرهنگی هم سکوت می کند. بر پایه طرحی که بر بالای آن نصب شده می خواهند آرم شهرداری را بزنند و به خیال خودشان زیباسازی کنند. در حالی که دروازه میدان مشق یکی از بارزترین هویت های تهران و تنها دروازه باقی مانده است. حالا چون در زمان پهلوی نخست تهران شکل پایتخت را به خود گرفته بود امروز در حال نابودی است غافل از آن که دارند هویت تهران را از بین می برند.

در مورد بافت تاریخی هم همین روند وجود دارد. در طی سال های گذشته تهران از هویت خالی شده است.

باید به این آقایان محترم گفت چرا همش قر قر قر ....می کنید، یک لودر بیاورید و آن را از جا بکنید مثل عودلاجان و بازار تهران که بهتر است شبانه دو تا لودر بیاورید و آن را از بیخ و بن خراب کنید. دیگر من بمیرم، تو بمیری ندارد چرا تعارف می کنید؟ وقتی هویت و محدوده باستانی شوش که یکی از پنج شهر کهن دنیا و کهن‌ترین شهر آسیاست به دست چند کمک مهندس ناآشنا می افتد دیگر چه انتظاری از این سازمان می رود؟ سرتیپ بوذرجمهر، شهردار تهران در زمان رضاشاه یک هفته ای تمام دروازه های تهران را خراب کرد، شما هم بزنید دروازه میدان مشق، عودلاجان، بهارستان، بازار و هر جایی که دلتان می خواهد خراب کنید.

۴۷۴۷