نقد و بررسی یک موضوع چالش برانگیز در سازمان اسناد/ مخالفان موافقان در مورد فیپای مختصر چه گفتند؟

به گزارش روبط عمومي سازمان اسناد و كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران، روز چهارشنبه 26 فروردين اين نشست در سال كنفرانس سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران برگزار شد در ابتداي اين جلسه غلامرضا اميرخاني با اشاره به اينكه صدور فيپا به دو روش است يكي در كتابخانه كنگره آمريكا فيپا را حدودا بيست روزه صادر مي كنند و دوم اينكه كتابخانه كنگره تنها به كتاب هاي مهم كه به صورت گسترده توزيع مي شوند فيپا مي دهد و فيپايي كه ارائه مي دهد فيپاي كامل نيست در صورتي كه ما فيپاي توصيفي مي دهيم. در ادامه سرپرست معاونت كتابخانه ملي به صدور فيپا در كشورهاي انگستان آمريكا و استراليا پرداخت و گفت در انگلستان ناشر موظف است چهار ماه زودتر اطلاعات را به كتابخانه ارائه دهد. در استراليا با آنكه فيپا تحليلي است اما رده بندي ديويي داده نمي شود بنابريان كاري كه ما در اينجا انجام مي دهيم در هيچ جاي دنيا انجام نمي دهند و با اين كار بي دليل ناشر را درگير فرايندي كرديم كه توجيهي ندارد. از طرفي برخي از كتاب ها فقط يكبار چاپ مي شوند و نيازي به تغييرات در فيپاي ارائه شده نيست. سپس فريبرز خسروي معاون پژوهش برنامه ريزي و فناوري اطلاعات سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران با بيان اين مطلب كه علم كتابداري ايجاب مي كند استانداردها رعايت شوند و از رده بندي استفاده شود. بناينگذاران اين شيوه در ايران در قبل از انقلاب آقاي كامران فاني و خانم پوري سلطاني بودند و كتاب شناسيملي در سال1362 بنيان نهاده شد گام بعدي كه در اين راه برداشته شد اين بود كه ناشران از سال 1377 موظف به گرفتن فيپا شدند اما طرح تحول در فيپا از دهه 80 به ميان آمد. آنچه امروز مطرح است نحوه حضور فيپا در كتاب است كه آيا بهتر است همان شيوه قديمي باشد يا تغيير كند. علي اكبر اشعري از مديران سابق كتابخانه ملي ايران در پاسخ به سوال آقاي خسروي گفت: آنچه جاي سوال دارد اين است كه چرا مي خواهند اين اتفاق بيفتد؟ پيش از گفته بودند كه به كارمندان نمي توانند كار را به روز انجام دهند.آيا به اين دليل است كه مطالعه كافي ندارند يا اينكه حجم كتابهاي توليدي در كشور افزايش يافته كه به نظر من چندان تغييري نكرده است و تقريبا مانند سابق و حدود 65000 جلد است. گفته آقاي اميرخاني تا حدي درست است كه بخي از كتب ها فقط يكبار چاپ مي شوند و اگر تغييري در كتاب باشد در ويراست كتاب است. سيدرضا صالحي اميري ضمن خوشامدگويي به مهمنان گفت: .با تشكر از نقدي كه انجام داديد چرا كه دلسوزانه و خيرخواهانه بود و بهترين منطقي كه وجود داشت اين بود مستقيم گفتگو كنيم. چرا كه مبنا بر خرد جمعي است و ما از راي جمع عقلا تمكين مي كنيم. در ادامه سيد ابراهيم عِمراني كه از استادان قديميدرحوزه كتابداري است صحبت كرد و گفت من از سال 1353 مشغول فهرست نويسي هستم و چيزي حدود 53 پروژه فهرست نويسي انجام دادم. به عنوان مثال پروژه فهرست نويسي دانشگاه تهران را به سرانجام رساندم و به جرات مي توانم بگويم كه جز اولين كتابخانه هايي بوديم كه كارمان را تحويل كتابخانه ملي داديم به نظر من صدور فيپاي 48 ساعته پر از غلط است. به نظر من با افزايش نيروي انساني بخش مستندسازي كتابخانه و آموزش آنها توسط كتابداران خبره اين مشكل قابل رفع است در ادامه جلسه خانم تاجدالدين كتابدار دانشگاه تهران صحبت كرد و افزود بحث ديگر بحث گسترش است. آقاي بوربور از كتابدارن قديمي درباره صدور فيپاي مختصر گفت: اينجا مسئله كميت و كيفيت مطرح است و ما نبايد كيفيت را فداي كميت كنيم. بنابراين اگر در بخش مستندسازي امكان اضافه كردن نيروي انساني وجود ندارد با فيپاي مختصر موافق هستم. خانم عصاره از استادان دانشگاه اهواز افزود: بسيار خوشحالم كه با اين جديت به اين موضوع پرداخته مي شود. اما قبلا آقاي اميرخاني گفته بودند كه در همه جا بما به اينترنت دسترسي داريم اما مي به شما مي گويم در شهر اهواز ما با مشكل اينترنت مواجه هستيم حالا چطور مي شود در شهرهاي كوچكتر و يا روستاها بتوانيم به فبپاي كامل كه بر روي سايت كتابخانه ملي قرار دارد دسترسي داشته باشيم؟ براي فيپاي مختصر كمي زود است و پيشنها من اين است كه در اين حيطه نيروي انساني را افزايش دهيد. دكتر خاني پور كه 9 سال در اداره كل ISN، فيپا، مستندسازي فعاليت داشت در ادامه صحبت ها گفت: تصميم گيري ملي حتما اجماع ملي را مي طلبد. ما ابتدا در سال 90- 91 فيپاي الكترونيكي را راه انداختيم و حدودا با 30 ناشر پر كار همكاري كرديم كه تعامل خوبي بود و ناشران آن را پذيرفتند. فلسفه فيپا يكدستي، اشترام و گدرش درست اطلاعات است كه با فيپاي مختصر مثله مي شود. پيشنهاد نهايي من اين است كه بعد از صدور فبپاي مختصر و دادن شماره يونيك تا زماني كه ناشر براي گرفتن مجوز مي رود فيپاي كامل هم اجرا شود. خانم محمدزادده رئيس گروه بخش فهرست نويسي در پاسخ به انتقاداتي كه مطرح شد گفت: درست است كه فيپا مصوبه است اما اولويت هاي ديگري هم وجود دارد و اولويت در اصلاح كتابشناسي ملي است. تصور دوستان اين است كه در اين بخش فقط فيپا صادر مي شود در صورتي كه صدور فاپا هم به عهده اين بخش است. خانم بهزادي در تكميل صحبت هاي خانم محمدزاده گفت: من به تمامي مشكلات موجود اشراف دارم اما موضوع فقط تقويت مستندسازي نيست ما بايد بببينيم آيا CIP مي خواهيم يا خير بعد از تصميم گرفتن درباره آن آنوقت نوبت به چگونگي آن مي رسد. خانم يعقوب پور سرپرست اداره كل پردازش در ادامه گفت: اينگونه نبود كه فيپاي مختصر يكباره آغاز شود از تيرماه 93 اين كار شروع شد و اين را هم بايد اضافه كنم كه هر فيپايي كه اخذ مي شود حتما به انتشار نمي رشد خانم احمدي مسول بخش فيپا به اين موضوع اشاره كرد كه درخواست هاي ناشران هميشه يكسان نمي رشد و برخي ار ناشران در تجديد چاپ فيپارا جدي نمي گيرند مگر آنكه تغييري در آن ايجاد شود. شاه شجاعي در ادامه جلسه گفت مشكل اساسي ناشران يا مولفان اين است كه فشار زيادي براي صدور سريع تر فيپا به كتابخانه ملي وارد مي كنند. من با فيپايزكامل موافق هستم و همانطور كه خانم ميرحسيني گفتند ديتاي غلط كار بازيابي اطلاعات را مشكل مي كند. پس موظفيم كه دقت كنيم. آقاي فدايي (دانشگاه تهران)گفت: فهرست نويسي كار دشواري است بنابراين كتابخانه ملي نبايد اعتبارش ار از دست بدهد و بايد كاري كنيم كه كتابخانه هاي ديگر از كتابخانه ملي تابعيت كنند. بايد ناشرين را موظف كنيم كه ضوابط كتابخانه ملي را رعايت كنند. دكتر فتاحي گفت فيپا بايد هم كامل باشد و هم كيفي.بايد دانش به كاربر منتقل شود. كنترل كيفي كار مهم است كه با ثبات مديريت شكل مي گيرد. اما آيا لازم است كه همه منابع اطلاعاتي فيپا بگيرند؟ فهرست نويسي در سه سطح انجام مي شود؛ سطح يك يا مختصر كه براي ناشر كافي است. سطح دو يا متوسط كه براي همكاران و علاقمندان است و سطح سه كه كامل و ايده آل است پيشنهاد من فهرستنوسي سطح يك براي ناشر است. كامران فاني در ادامه كفت: من مختصر و مفيد بگويم فهرست نكردن بهتر از اين است كه فهرست بد بكنيمو در فهرستنويسي نكته اصلي موضوع است و بخش مهم، گسنرش هاست كه خوشبختانه انجام شده است اما از آنجا سرعت زياد شده باعث شده كه علاقه و دقت كم شودس به نظر من بايد كتاب هاي درسي و كمك درسي حذف شودند و كتاب هاي مهم فقط يكبار فهرست نويسي شوند و ناشر اگر مي خواهد فيپا بگيرد بايد صبر كند. آقاي فخري زاده مدير انتشارات روزنه كار و دبير اتحاديه ناشران گفت كتابخانه ملي براي ارائه فيپا اصل روي جلد كتاب، سن مترجم و مولف را مي خواهد و رده بندي كتاب را مشخص مي كند و به خواننده اطلاعت كاملي را ارائه مي دهد. آقاي عظيمي (مشاور آقاي صالحي) در ادامه گفت: من با دادن شماره يونيك مخالف هستم و معتقدم كه فيپاي توصيفي و تحليلي بايد به طور كامل انجام شود. به نطر من مي توانيم فاپا را برون سپاري كنيم اما معتقدم كه بازتعريفي از فيپا ارايه شود. خان بهزادي در پايان جلسه به اين نكته اشاره كردند كه در كتابخانه كنگره آمريكا براي هر موضوعي متخصص وجود دارد و آنها موظف هستند علاوه بر زبان انگلسي به زبن ديگري نسلط باشند. بخش رده بندي و موضوع را كتابدار انجام نمي دهد. ما بايد با توجه به شرايط خودمان كار كنيم. در پايان فريبرز خسروي به سه راهكار اشاره كرد و گفت: 1- فرستنويسي به صورت كامل انجام شود و زمان مي برد. 2- اختصاص شماره كه بخش پردازش موظف باشد بين 2 تا 3 هفته آن را ارسال كند 3- تركيب اين دور راه است. در پايان جلسه صالحي اميري اعلام كرد در نشست بعدي كه به صورت محدودتري خواهد بود با تني چند از ناشرانو مهمانان اين جمع برگزار خواهد شد و ماحصل آن موضع رسمي كتاخانه ملي خواهد بود. ٥٧٥٧