آلودگی هوا؛ گم‌شده در دود و مه

هفته گذشته، در تقویم‌ها «هفته هوای پاک» بود. هرسال از 23 تا 29 دی‌ماه که مصادف با سردترین و مساعدترین روزهای سال برای پدیده وارونگی هواست، «هفته هوای پاک» برای یادآوری حق بهره‌مندی شهروندان از تنفس هوای پاک بزرگ داشته می‌شود. اما برگزاری این مراسم به‌تنهایی چاره حل آلودگی هوای تهران، این مشکل مزمن پایتخت‌نشین‌ها، نیست.

کسی به فکر تهران نیست مگر در مواقع اضطرار
از چند سال قبل یک برنامه ده ساله برای مبارزه با آلودگی هوای تهران آغاز شد و در این باره طرح جامعی از سوی محیط زیست برای کنترل آلودگی هوا بسیاری از کارشناسان امر و مردم نیز این موضوع را به خوبی حس کرده اند که هنوز نهاد مشخصی بعنوان متولی امر مبارزه با آلودگی هوا وجود ندارد و تقریبا همه این نهادها در اجرای این مهم از خود سلب مسئولیت می کنند و تنها اقدام جدی آنها اعلام وضعیت هشدار و درخواست عدم حضور سالخوردگان، کودکان و بیماران در خیابانها یا تعطیلی مدارس به علت افزایش آلودگی است.

مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران می‌گوید: شرایط هوای تهران روز به روز به مرحله بحرانی نزدیک‌تر می‌شود.

یوسف رشیدی توضیح می‌دهد: کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران تنها در مواقعی که شرایط پایدار در آسمان تهران استقرار می‌یابد و یا آلودگی در شرایط خاصی باشد تشکیل جلسه می‌دهد. مسئولان برای رفع آلودگی، جدی نیستند و عزم جدی برای مهار آلودگی ندارند. آلودگی هوا در اولویت کار مسئولان نیست. مسئولان دغدغه‌های دیگری مانند مشکلات اقتصادی دارند اما برای حل بحران آلودگی هوا، با وجود برنامه جامع کاهش آلودگی هوا هیچ عزمی برای اجرای آن ندارند.

این در حالی است که محققان دانشگاه هاروارد، با همکاری محققان دانشگاه بریگام، نتایج مطالعه‌ای را چاپ کرده‌اند که نشان می‌دهد با کم کردن آلودگی هوای شهرهای صنعتی، می‌توان تا 5 ماه به عمر افراد اضافه کرد. اهمیت نتایج مطالعاتی از این دست آن است که می‌تواند منشا بزرگترین آلاینده‌ها و خطرناک‌ترین آنها را برای سلامت انسان مشخص کند. وقتی بودجه و امکانات و توان محدودی برای مبارزه با آلودگی هوا داریم، مهم است که بدانیم کدام‌یک از آلاینده‌ها برای سلامت بشر بیشترین اثر منفی را دارند که بودجه محدود خود را صرف مقابله با آن کنیم.

طرح بازنگری طرح کاهش آلودگی هوا
در عین حال سرپرست دفتر آلودگی هوای سازمان محیط زیست از تدارک طرحی برای بازنگری طرح جامع کاهش آلودگی هوای تهران در هیئت دولت خبر داده است.

مسعود زندی با تایید کاستی‌های طرح جامع کاهش آلودگی هوای تهران گفت: شاید دراجرای بخش هایی از طرح جامع ناموفق بوده ایم اما بحث کاهش آلودگی هوا با جدیت دنبال می شود و در سال جدید با رویکردی جدید این طرح بازنگری می شود.

بی‌اعتنایی دولت به آلودگی هوا در برنامه پنجم
اما از سوی دیگر رئیس ستاد مرکزی معاینه فنی خودروهای شهر تهران، بی‌اعتنایی دولت در برنامه پنجم توسعه کشور به آلودگی هوا را بسیار تاسف‌بار خواند و گفت که اگر این برنامه توسط مجلس به تصویب نهایی برسد، کورسوی امید بهبود وضعیت هوای تهران و سایر شهرها نیز از بین می‌رود.

وحید نوروزی در هفتاد و نهمین جلسه کمیته محیط زیست شورای شهر تهران تاکید کرد: در برنامه چهارم توسعه کشور به صراحت آمده بود که دولت وظیفه دارد تا پایان برنامه و در طول چشم‌انداز از آلودگی هوا در هشت کلان شهر کشور بکاهد اما دولت به وظایف خود در این برنامه و چشم‌انداز عمل نکرده در عین حال در برنامه پنجم توسعه کشور در بحث آلودگی هوا آمده که شهرداری‌های کلان‌شهرها موظف هستند که سالیانه از درصد آلودگی شهرهای بزرگ بکاهند.

رسیدگی به شکایت‌های متوفیان آلودگی هوا
در همین حال روز گذشته مدیر دفتر پیشگیری از وقوع جرم دادستانی کل کشور خبر داد: دادستانی کل کشور شکایت خانواده های متوفیان ناشی از آلودگی هوا را به مراجع قضائی مربوطه ارسال کرده است.

دکتر محمدرضا وکیلیان با اشاره به اینکه امکان طرح شکایت برای خانواده های قربانیان ناشی از آلودگی هوا وجود دارد گفت: امکان طرح شکایت برای این خانواده ها وجود دارد اما اینکه آیا این شکایت مصداق جرم است و یا خیر جای بحث و بررسی دارد و تشخیص آن با دادگاه و قاضی است.

به دنبال اظهارات معاون قضائی دادستان کل کشور که اعلام کرده بود بازماندگان کسانی که بر اثر آلودگی هوا فوت کرده اند و این امر از سوی پزشکی قانون تایید شود می توانند مطالبه خسارت و دیه کنند، رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور نیز از آمادگی این سازمان برای بررسی شکایات خانواده متوفیان ناشی از آلودگی هوا خبر داد.

درخواست مشاور شهرداری: پدادستان کل کشور وارد شود
در این باره وحید نوروزی، مشاور محیط زیست معاون ترافیک شهردار تهران، با اشاره به فقدان 10ساله برنامه برای آلودگی هوای تهران، گفت: آلودگی هوا انسان‌ها را می‌کشد و این یک واقعیت است و نباید در این زمینه تعارف کنیم. هرسال تعداد مرگ و میرهای ناشی از آلودگی هوا افزایش می‌یابد و نیاز است دادستان کل کشور بر موضوعات کاهش آلودگی هوا نظارت کند.

او همچنین پیشنهاد داد: کمیته ای برای حل تناقض های میان دولت و مجلس و ستاد مدیریت مصرف سوخت تشکیل شود.، این ستاد گفته از آبان ماه 20 درصد جایگاهها باید بنزین یورو 4 دهد درحالی که الان یورو 2 است و تازه بحث بر سر یورو 3 است و اساسا به نظر می رسد رویاپردازانه نگاه کرده است.

آلودگی‌های دیگر هم هست
البته آلودگی هوا تنها آلودگی نگران‌کننده برای تهرانی‌ها نیست. در حالی که همه مسوولان شهری و سیاسی کشور سخت درگیر فراهم کردن راه های مقابله با گسترش آلودگی هوای تهران هستند، دکتر یوسف رشیدی مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران هشدار داده است: آلودگی صوتی درمناطق مسکونی نزدیک بزرگراهها بین 70 تا 80 دسی بل است. این در حالی است که استاندارد آلودگی صوتی مناطق مسکونی در روز 55 دسی بل و در شب 45 دسی بل است.

یوسف رشیدی با اشاره به آثار آلودگی هوا بر زندگی شهروندان یادآوری کرده است: آلودگی صوتی مضراتی از جمله افزایش فشار خون و استرس را در پی دارد.

دکتر غلامحسین معتمدی روانپزشک و استاد دانشگاه هم در این باره معتقد است: آلودگی صوتی یکی از عوامل موثر ایجاد استرس شغلی و کاری در حیات روانی جوامع است. محیط هایی که همراه آلودگی صوتی باشند سبب ساز افزایش تحریک پذیری، تنش، پرخاشگری و فرسودگی شغلی و روانی می شوند که در رفتارهای ویرانگر در روابط میان فردی منعکس می شود.

اعتراض به معطل‌ماندن قانون آلودگی صوتی
پیش از این نیز هشدار داده شده بود که آلودگی هوای تهران در حالی هنوز متولی ندارد که نگرانی شهروندان تهرانی درباره آلودگی صوتی نیز بالاتر گرفته است. مدیر عامل شرکت کنترل هوای تهران در این باره خبر داده بود آلودگی صوتی 48 درصد خودروهای پایتخت، بیش از 81 دسی بل است و شهر تهران به لحاظ آلودگی صوتی در وضعیت مناسبی بسر نمی برد.

یوسف رشیدی در این باره توضیح داد ترافیک سنگین خودروها، نامناسب بودن تکنولوژی خودروها و موتورسیکلت ها و جابجایی برخی اماکن و ساختمان ها، از دلایل اصلی آلودگی صوتی شهر تهران است.

پیش از این صحبت‌های مدیر عامل شرکت کنترل هوای تهران، رییس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران نیز به معطل ماندن قانون رعایت استانداردهای آلودگی صوتی اعتراض کرده بود. معصومه ابتکار در یکی از جلسات علنی شورای شهر تهران یادآوری کرد: یکی از موضوعاتی که به طور جدی شهروندان تهرانی را آزار می دهد آلودگی صوتی است که به دنبال افزایش تعداد خودروها و موتورسیکلت ها و فقدان رعایت استانداردهای لازم و اعمال آنها در مراحل تولید به وجود می آید.