اتفاقا نگارنده در تاریخ29شهریور، نامه هفت‌بندی تقدیم سرپرست محترم دانشگاه تهران کردم که در بندچهارم آن از مقام‌عالی دانشگاه تهران درخواست کردم که آیین‌نامه‌های نگارش پایان‌نامه تحصیلات تکمیلی را اصلاح کنند تا دانشجویان بتوانند به انگلیسی هم پایان‌نامه بنویسند.
اجبار به نگارش پایان‌نامه به فارسی یکی از معضلات ما در تربیت دانشجویان داخلی و خارجی و تحقیقات‌عالی است. برای نمونه جای خود را به جای یک دانشجوی دکترا و استاد راهنمایش بگذارید. دانشجویان ما در شرایط بسیار سخت از نظر امکانات کار می‌کنند. برخلاف دانشجویان دکترا در کشورهای توسعه‌یافته، اکثر دانشجویان ما برای خودشان نه اتاقی دارند و نه آزمایشگاه استانداردی که در آن به‌درستی کار کنند و تمرکز داشته باشند. زندگی در محیط خوابگاه هم بسیار حداقلی است و در شأن یک دانشجوی دکترا نیست. تحریم‌ها و گرانی نیز به استادان و دانشجویان ما آسیب وارد کرده است.
آیین‌نامه‌های بسیار سختگیرانه دانشگاه که باید در فلان تاریخ از پروپوزال دفاع کنی، در فلان تاریخ از تز دفاع کنی و اگر نکنی پژوهشانه قطع میشود یا مشمول پرداخت شهریه می‌شوی، همواره دانشجویان و استادان راهنما را در تنش نگه می‌دارد. اتفاقا این آخری سناریوی تکراری و رنج‌آوری است که در سال‌های اخیر سخت‌تر و سخت‌تر شده تا دانشگاه را تبدیل به محلی برای پروخالی‌شدن صندلی‌های تحصیلات تکمیلی کند.
از طرفی هم فشار ما استادان راهنماست که باید مقاله‌ات را برای فلان ژورنال با ضریب تاثیر بالا تهیه کنی. چرا این قسمت کار را خوب انجام نداده‌ای؟ چرا به آن نکته‌ای که دوسال پیش گفتم توجه نکردی؟ باید مقالات خود را قبل از دفاع آماده کنی؟ همه این مشکلات یک طرف و نوشتن پایان‌نامه تخصصی هم یک‌طرف. چگونه مطالب بسیار تخصصی که گاهی در خصوص آن فقط خود دانشجو و شاید استاد راهنما در ایران تخصص دارد باید نتایج خود را در پایان‌نامه به فارسی و در مقاله به انگلیسی بنویسد. اگر یکی از استادان راهنما یا مشاور، خارجی باشد یا او نمی‌تواند پایان‌نامه را بخواند (که نقص بزرگی است) یا درخواست سوم ما نوشتن پایان‌نامه کامل به انگلیسی هم هست. جمع این تنش‌ها لذت شیرین تحقیق و مقاله و پایان‌نامه‌نویسی را برای دانشجویان ما به کابوس تبدیل می‌کند.
اگر دانشجو نتواند به‌خوبی آن را مدیریت کند و استاد هم به‌قدر کافی توان دست‌گرفتن او را نداشته باشد، نتیجه‌اش 1- افزایش تقلب‌ها و انحرافات علمی است؛ 2- آسیب‌های روحی و روانی به دانشجویان و 3- تقویت انگیزه آنها برای ترک کشور، که اتفاقا هر سه‌مورد در بین فارغ‌التحصیلان تحصیلات تکمیلی بسیار شایع است. در هر سه‌مورد ما ضرر میکنیم. خستگی دانشجو بعد از فارغ‌التحصیلی سبب میشود که دانشجو انگیزه و حوصله نگارش بقیه مقالات پایان‌نامه (غیر از حداقل اجباری برای مجوز دفاع) و ادامه پژوهش را نداشته باشد. حتی ممکن است حقوق معنوی دانشگاه در مقالات بعدی رعایت نشود. در بسیاری از دانشگاه‌های کشورهای پیشرفته، پایان‌نامه دکترا مجموعه‌ای از چهارتاپنج مقاله آماده‌شده است که هرکدام فصلی از پایان‌نامه هستند. من فکر می‌کنم وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باید تا هنوز تازگی سخنان رییس‌جمهور از بین نرفته، نسبت به اصلاح آیین‌نامه‌های موجود اقدام کند و همگام با دانشگاه‌های معتبر دنیا و حتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منعی برای نگارش پایان‌نامه به زبان انگلیسی و تهیه پایان‌نامه‌های مقاله‌ای وجود نداشته باشد. البته به‌منظور پاسداشت زبان فارسی نگارش خلاصه‌ای چندصفحه‌ای به زبان رسمی و بدون غلط کار بسیار مفیدی است. در کنار این اصلاح که ظاهرا نیازی به تغییر قوانین بالادستی ندارد، باید امکان تدریس به انگلیسی نه‌تنها در یک دانشگاه و فقط برای جذب دانشجویان خارجی بلکه حداقل در دوره‌های تحصیلات تکمیلی برای همه دانشگاه‌ها یا گزینه‌ای از دانشگاه‌های معتبر مجاز شود.
شرق، 22 مهر 1393
نظر شما