در جنگ فعلی کوبانی شاهد چه اتفاق و رفتارجدیدی نسبت به نبردهای 4 ماه گذشته هستیم که تا به این حد نسبت به آن حساسیت نشان داده میشود؟ بی رحمی جدید ؟ تغییر استراتژی داعش ؟ یا تغییر رویکرد حامیان آن ،معرفی شده از سوی بایدن معاون آقای رئیس جمهور؟.چرائی بحران کنونی بسته به اینکه از کدام زاویه نظامی ،سیاسی و امنیتی مورد سوال باشد پاسخ متفاوت است .اماپاسخ هر چه باشد به نظر می رسد در یک نکته اتفاق نظر وجود دارد وآن عدم تناسب میان اقدامات داعش ومتقابلا اقدامات علیه این سازمان مخوف تروریستی ست .باید معترف بود با توجه به فضای شدیدا امنیتی منطقه، عملیات داعش در نقل و انتقال تجهیزات ،جابجائی ها و تدارکات میدانی که به مانند یک ارتش رسمی و کلاسیک صورت گرفته با منطق نظامی و درک اطلاعاتی نمی توانسته به صورت کلی رصد نشده باشد ،حداقل از سوی منابع اطلاعاتی ترکیه که در منطقه پراکنده اند.به اعتبار گذشته شاید خیلی منطقی به نظر نرسد، اما اوایل ماه ژوئن که داعش شهر موصل و بعد سایر مناطق استان های صلاح الدین و الانبار عراق را مورد هجوم قرار داد،کاخ سفید و وزارت دفاع مدعی غافلگیری در برابراقدامات داعش شدند. وزیر دفاع چک هگل و ژنرال دمپسی درجلسه کمیته فرعی دفاعی کنگره مدعی شدند در ارزیابی های خود از توان ارتش عراق و توان داعش اشتباه کرد ند .نکته تاسف آور و تعجب آوری که پرزیدنت اوباما نیز به آن اعتراف کرد.با ابتدائی ترین ارزیابی های نظامی و امنیتی مشکل بتوان این گونه ادعاها را پذیرفت. اما در اثباتی ترین حالت اگر هم اینگونه باشد، با توجه به تجربه قبلی، اکنون چرادر قبال پیشروی های داعش در شمال سوریه و منطقه کوبانی آماده نبوده و بار دیگر غافلگیر شده و اشتباه کردند؟به همین دلیل کاخ سفید و وزارت دفاع هردو مقصر ندو اکنون ضروریست 3 نکته را روشن کنند .
نخست ،پس از شدت گرفتن جنگ در عراق در اویل ماه ژوئن و آشکار شدن ضعف اساسی ارتش این کشور در برخورد با داعش علی القاعده منابع نظامی و اطلاعاتی پنتاگون و آژانس ملی اطلاعات باید اقدامات و تدارکات وسیع تری را برای شناسائی اماکن استقراری و اهداف احتمالی آتی این ارتش به عمل می آورند و به تدوین استراتژی برخورد موثر با این نیرو مبادرت می ورزیدند.بویژه که داعش اهداف خود برای آینده را اعلام کرده بود.اما ایالات متحده به نحو مخاطره آمیزی ترجیح داد درک از تحولات منطقه رابا برداشت و خواست برخی دولت های خاورمیانه عربی و ترکیه منطبق وهماهنگ کند.حال این یک سوال جدی ست: " با چه استدلالی کاخ سفید مفهوم کلی و کاربردی از امنیت استراتژیک در منطقه،جهان وایالات متحده را در گرو خواست و اهداف پنهان متحدان منطقه ای خود قرار داد، آنهم به صرف مخالفت آنان با اسد یا دولت وقت مالکی در 2 ماه قبل!.اکنون جو بایدن معترض این متحدان است، اما چرائی این بی تدبیری ها و اعتراض ها بیشتر متوجه رئیس جمهوری ست تا شیخ تمیم،اردوغان و شاه عبدالله.
دوم،با این بی کفایتی های اطلاعاتی و اتکاء بیش از حد به منابع اطلاعاتی متحدان نه چندان همراه ،چه تضمینی در آینده برای شکل گیری یک درک درست از تحولات منطقه وجود دارد؟نیویورک تایمز دیروز به نقل از منابع خود و نیز مایک راجرز رئیس کمیسیون اطلاعاتی مجلس نمایندگان گزارش مفصلی از بی کفایتی های اطلاعاتی واشنگتن در منطقه انتشار داد وبه نقل از او نوشت"کاخ سفید تصور می کرد قادر به کنترل اوضاع است".
سوم، پس از این شکست های اطلاعاتی و ارزیابی های سراسراشتباه ،صرف نظر از آشکارشدن بی هدفی و بی برنامگی پرزیدنت اوباما، در آینده برای کنترل اوضاع رو به وخامت برنامه و استراتژی آقای رئیس جمهور و تیم امنیتی و دفاعی اوچیست؟نگران کننده تر،آثارهیچ تغییری فعلا در سیاست ها و رویکرد های کنونی آنها دیده نمی شود.همین نکته امروز به کانون اصلی نگرانی ها تبدیل شده است. رئیس کمیسیون اطلاعاتی مجلس نمایندگان در اشاره به سیاست های کاخ سفید دو روز پیش به نیویورک تایمز گفته است "این شکست بزرگ متوجه سیاستمدارانی ست که با تهدید داعش مقابله نکردند".
قطع نظر از اقدامات گذشته ،کاخ سفید و وزارت دفاع اکنون در برابر 3 گزینه اصلی مطرح شده قرار دارند. آنها چه می خواهند بکنند؟ باید منتظر ماند، اما با بدبینی تصور میکنم هیچ!.آنان تحت تاثیر متحدان سنتی ، به نحوی عمیقا تعجب آور و مخاطره آمیز،برای یافتن درک بهتری از تحولات، حتی حاضر به شنیدن مطالب دیگرانی چون دولت ایران نشدند و این گفته جان کری پس از نشست ماه جولای پاریس که باید به ایران توجه می شد ،ظاهرا منتهی به یک راهبرد امنیتی و منافعی نشد. نتیجه!؟اکنون این متحدان منطقه ای عرب و مشخصا ترکیه هستند که در پی بی سیاستی ها و اهمال آشکار واشنگتن در برخورد با داعش و تروریسم مدرن، به گونه ای نگران کننده هدایت بازی را در دست گرفته اند.دیروز موصل،امروز کوبانی و فردا کجا؟مشخص نیست.پاره ای تحلیل گران آگاه معتقدند شاید ترکیه و اعراب در صدند به هر قیمت پای ارتش و نظامیان آمریکائی را مستقیما به جنگ زمینی در عراق و سوریه باز کنند. آنها میگویند اگر آمریکا نه،چرا ما بله!؟.به گفته این تحلیل گران ،رهبران کشور های هم پیمان ایالات متحده احتمالا فکر می کنند اگر نه در عراق که بر خلاف تعهدات اوباماست ، اما او برای مداخله در سوریه با چنین تعهد اخلاقی روبرو نیست. مشخص نیست اما اگر آقای اوباما حتی در ابتدائی ترین شکل تسلیم این خواست خطرناک شود بدترین اتفاق را برای خود رقم خواهد زد. ترکیه و اعراب تا زمان وادار کردن اوباما به دخالت بیشتر نظاره گر فاجعه خواهند بودواجازه می دهند داعش چاقو را تا انتها در قالب پنیر فرو ببرد.آنها در صددند رئیس جمهور را به لحاظ اخلاقی بدهکارمنطقه و افکار عمومی آن کنند. البته دیدگاه دیگری نیز مطرح است. عده ای می گویند آنکارا چنانچه چک سفید بی بازخواستی برای هرگونه اقدام در عراق و سوریه دریافت و حمایت قاطع اعراب را تضمینی به دست آورد ممکن است در آخرین لحظات به مانند رابین هود خاورمیانه وارد عمل شود و باتصوری اشتباه کاررا به نفع خود تمام کند. حتی اگر بخشی ازاین دیدگاه ها درست باشد (وموارد مشابه) باید گفت بدترین قسمت سناریو در حال پیاده شدن است. باید منتظر آینده بود و دید برنامه کاخ سفید چیست .البته اگر برنامه ای داشته باشد..matinmos@gmail.com
نظر شما