فرنوش صفوی‌فر: دنیای مدرن، با خودش آنتی‌بیوتیک، مسکن و کپسول‌های رنگارنگ آورده است و بسیاری از ما گمان می‌کنیم با مصرف این محصولات، بی‌قید و شرط، به سلامت کامل خواهیم رسید. در حالی که به تازگی مطالعات زیادی صورت گرفته که کارآیی این داروها را، به صورت جدی، زیر سوال می‌برد.
اخیرا نتایج یکی از بزرگ‌ترین و جامع‌ترین مطالعات در این باره منتشر شده است که می‌تواند به عنوان تیر خلاصی باشد بر پیکر نیمه‌جان یکی از پرمصرف‌ترین این داروها، یعنی مولتی‌ویتامین. این مطالعه، در شماره دوشنبه گذشته نشریه آرشیو بیماری‌های داخلی منتشر شد و خبرگزاری‌های مختلف، از جمله آسوشیتدپرس آن را گزارش کردند. در این مطالعه، روی 2 موضوع اصلی، کار شده است؛ نقش داروهای مولتی‌ویتامین در پیشگیری از بیماری‌های قلبی و نیز سرطان. علت انتخاب این دو موضوع، آن بود که مطالعات قبلی نشان داده بود خوراکی‌ها و میوه‌های حاوی ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های مختلف، می‌توانند از این دو پیشگیری کنند و حالا محققان، در مرکز تحقیقات پزشکی «فرد هاچینسون» در سیاتل آمریکا، می‌خواستند بررسی کنند که آیا مولتی‌ویتامین‌هایی که از داروخانه‌ها می‌آیند هم، مشابه این تاثیر را دارند یا نه. همان طور که اشاره شد، پیش از این هم مطالعات زیادی در این مورد انجام شده بود، اما فرق این مطالعه اخیر، در تعداد زیاد نمونه‌های آن است که چیزی در حدود 161 هزار زن در سنین بعد از یائسگی را در بر می‌گیرد. این تعداد زیاد نمونه، می‌تواند اعتبار علمی نتیجه را، تا حد زیادی بالا ببرد. البته، این مطالعه هم به صورت مشاهده‌ای و نه مداخله‌ای انجام شده و بنابراین نتیجه حاصل از آن، محدودیت‌هایی دارد، اما به هر حال، نکات قابل‌توجهی در آن وجود دارد. به عنوان مثال، در این مطالعه مشخص شده از بین این گروه از زنان، با متوسط سن 50 سال، 42 درصد ذکر کرده بودند که به طور منظم و روزانه، از کپسول‌های مکمل ویتامینی استفاده می‌کنند. بعد از 8 سال، مقایسه این زنان با سایرین که از این داروها استفاده نمی‌کردند، نشان داد احتمال ابتلای هر دو گروه به بیماری‌های قلبی و عروقی و نیز انواع سرطان‌ها و سن فوت، هیچ نفاوت معنی‌داری ندارد.
آمارهای پیشین از ویتامین‌های بی‌خاصیت
مطالعات قبلی نتایج هشداردهنده‌تری داشتنه‌اند. به عنوان مثال، در یکی از این مطالعات، که در دانشگاه کپنهاک و در آوریل 2007 انجام شده بود، مشخص شد مصرف ویتامین‌های اضافی، نه تنها باعث افزایش طول عمر انسان نمی شود، بلکه ممکن است حتی باعث کاهش عمر و مرگ زودرس شود. به این ترتیب که ویتامین E، باعث بالارفتن 4 درصدی احتمال مرگ زودرس می‌شود، بتاکاروتن، آنتی‌اکسیدان معروف و پیش‌ساز ویتامین A، باعث افزایش 7 درصدی آن می‌شود و خود ویتامین A، باعث 16 درصد افزایش در احتمال مرگ زودرس افراد می‌شود.
در فوریه سال 2007 هم، محققان دانشگاه کلرادوی آمریکا اعلام کردند برخلاف آنچه متخصصان و ایمنی‌شناسان تصور می‌کردند، مصرف ویتامین E، نه تنها تاثیر مثبتی در کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه ندارد، بلکه در صورت زیاده‌روی در مصرف، ممکن است احتمال بروز آن را افزایش هم بدهد. این محققان در آن زمان اعلام کرده بودند استفاده از روزی 400 میلی‌گرم از این ویتامین، یا بیشتر، در درازمدت، می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان ریه را تا 28 درصد بالا ببرد. بر اساس این مطالعه، همچنین مشخص شده بود که این خطر، به خصوص در مورد سیگاری‌ها به شکل جدی‌تری وجود دارد. (نتایج این مطالعه اخیر در شماره فوریه نشریه «طب اورژانس و بیماری‌های تنفس» چاپ شد.)
پیشگیری از بیماری های قلبی با ویتامین ممکن است؟
مطالعات پیشین نشان داده بودند که افرادی که ویتامین‌های بیشتری دریافت می‌کنند، چربی کمتری در رگ‌های‌شان رسوب می‌کند و به همین علت، محققان چنین فرضیه ساخته بودند که شاید مصرف ویتامین اضافی هم بتواند با تاثیرگذاری مثبت روی سوخت‌وساز چربی‌ها، در کاهش بروز تصلب شرائین، موثر باشد؛ بیماری‌ای که از رسوب چربی‌ها در دیواره رگ‌ها ایجاد می‌شود و موجب حمله قلبی و سکته مغزی در تعداد زیادی از بیماران می‌شود. با این حال، نتایج مطالعات انجام‌شده بعدی، خلاف این را نشان داد. در بهار سال 2004 نتایج مطالعه‌ای در خبرگزاری‌ها منتشر شد، که نشان‌دهنده تاثیر منفی ویتامین‌های اضافی بر سوختن کلسترول در بدن بود. در این پژوهش، که در دانشگاه نیویورک انجام شده بود، روی 2 ویتامین E و C و آنتی‌اکسیدان بتاکاروتن، بررسی شده بود. مطالعه نشان می‌داد این 3 عامل، می‌توانند آنزیم‌های کبدی مسئول سوزاندن کلسترول بد خون، به نام VLDL، مهار کنند و به این ترتیب باعث تجمع آن در بدن شوند.
مطالعات دیگری نیز در مورد تاثیر احتمالی مصرف مولتی‌ویتامین‌ها بر میزان ابتلا به سرطان‌ها انجام شده و نتایج مشابهی داشته است. گزارش محققان مرکز ملی تحقیقات سرطان آمریکا در سال 2007 نشان داد مردانی که در روز بیش از یک عدد قرص مولتی‌ویتامین استفاده می‌کنند، 32 درصد بیشتر از سایر مردان به سرطان پروستات مبتلا می‌شوند. ضمن این که احتمال کشندگی سرطان پروستات هم در این مردان، در مقایسه با سایر مردانی که هیچ‌گاه به طور منظم از این قرص‌ها استفاده نکرده‌‌اند، تقریبا دو برابر است.
محققان تاکید می‌کنند که به احتمال زیاد، آن چه از ویتامین‌ها که به صورت طبیعی در میوه‌ها و سبزی‌ها و خوراکی‌های مختلف وجود دارد، ممکن است همچنان در پیشگیری از ابتلا به بسیاری بیماری‌های مزمن و کشنده، موثر باشند و زیان‌های مشخص‌شده در این مطالعات را نداشته باشند. بنابراین، تا زمانی که تحقیقات بتوانند بهترین ترکیب مکمل دارویی را برای تامین این فواید بیابند، باید همچنان به این خوراکی‌ها و ویتامین‌های طبیعی، دلخوش داشت.
نظر شما