آیا این طوفان دامنگیر منطقه خواهد شد؟

.(....ناقوس ها بي امان به صدا درآمده و همراه با صداي توفان و رعد در كرانه ها طنين مي افكنند. ساكنان شهر بيدار و رهگذران فراري..... "زولا")

صداي پاي تروريسم،خشونت طلبي و افراطي گري ديني - فرقه اي هيچگاه از اين واضح تر در منطقه، خصوصا اطراف مرز هاي ايران شنيده نشده است،به ويژه طي يك ماه اخير. به 4 نمونه بسيار خطرناك در اطراف ايران توجه كنيد:

1-حملات حيرت آور طالبان پاكستان به فرودگاه كراچي و به آتش كشاندن سايت هاي حساس و امنيتي فرودگاه، و روياروئي كاريكاتوري ارتش مسئله دار پاكستان با آنها.همچنين درگيري هاي گسترده در كراچي و راولپندي و استان بلوچستان .به غير از نمونه هاي ديگر كه در اخبار كمابيش شنيده ايد.

2- دريافت گزارش هائي از تبادل آتشباري نيمه سنگين در مرز مشترك ايران و پاكستان كه چندان رسانه اي نشد. ميتوان حدس زدعلت چه بوده ،به همين دليل ظاهرا دولت پاكستان ترجيح داد سكوت كند.25 خمپاره ظرف 15 دقيقه.

3 - گسترش حملات تروريستي طالبان در افغانستان،گروگان گيري، افزايش خشونت در غرب و شمال اين كشور ،تلاش جهت ترور عبدالله عبدالله وحمله غافلگيرانه به كنسولگري هند در هرات(نزديك خاك ايران). كابل نه تنها طالبان بلكه اسلام آباد مسئول اين اقدام معرفي كرد.

4- در آخر واز همه مهمتر،غرب ايران و در كشور عراق، پس حملات خونين تروريست هاي داعش به سامرا، خبر حيرت آور و بهت برانگيز سقوط شهرموصل مركز استان نينوا به دست همين گروه و تلاش براي تسلط به مناطق بيشتربا حمله به استان صلاح الدين كه همه را درشوكي بي سابقه فرو برد. گزارش ها حكايت از ورود مهاجمان مسلح به شهر كركوك دارد. گفته ميشود خشونت بي سابقه و ارتكاب شنيع ترين جنايات جنگي عليه شهروندان عادي در كنار بي كفايتي تمام عيار يا غافلگيرشدن!! ارتش عراق(در نتيجه گيري فرقي نميكند) عامل اصلي سقوط موصل و پيشروي مهاجمان به سوي ساير مناطق بوده است.منابع موثق محلي از آماده باش تمام عيار نيروهاي موسوم به پيشمرگان اتحاديه ميهني كردستان عراق و ميليتسياي تحت امر دولت اقليم كردستان خبر داده اند، اگر تا زمان انتشار اين مطلب درگيري نظامي آغاز نشده باشد.

اينها تنها بخشي ازمخاطرات مشهود ، ملموس،قابل رصدي هستند كه دراطراف مرزهاي ايران، صداي گوشخراش ناقوسش به صداآمده است. نمونه هاي اين مخاطرات حتي در زمان حكومت صدام حسين در عراق و طالبان در افغانستان تجربه نشده بود.واضح تربگويم، هيچ زماني مانند امروز امنيت ملي ايران و ثبات منطقه اينگونه با مخاطره مستقيم تروريسم روبرو نشده بود. به همين دليل،در روياروئي با "تروريستم ايدئولوژيك سيستماتيك بدون مرز" تا آنجا كه به ايران مربوط ميشود تهران نمي تواد از استانداردهائي قبلي مقابله كه تاكنون از آنها بهره گرفته و تجربه كرده استفاده كند.صورت مسئله به ميزان زيادي فرق كرده است. اماآنجا كه به جامعه بين المللي مربوط ميشود مقابله با تروريسم مسئوليتي مستقيم ،فراگير،متقابل و بدون تبعيض تلقي ميشود كه مقابله با آن تنها از عهده يك كشورساخته نيست و انتظار نميرود.اما اينكه مقامات سياسي و مسئولان امنيتي ايران چه برنامه اي براي مقابله با اين اپيدمي دارند ؟مشخص نيست،اظهار نظر رسمي هم تاكنون شنيده نشده. ولي با قدري صراحت، چنانچه قرار است نحوه برخورد با اين پديده شبيه آنچيزي باشد كه مثلا در برخورد با پاكستان مشاهده شد،بايد گفت اين رويه يك محاسبه و رويه بسيار خطرناك استراتژيكي خواهد بود. نياز به ذره بين نيست، زخم بيماري سر باز كرده و قابل روئيت است.لطفا دچار خطاي محاسباتي نشويد.الزاما منظور مقابله نظامي سخت و مستقيم نيست. چون بدون در نظر گرفتن ساير ترتيبات و مقدمات سياسي و ديپلماتيكي صرف اقدام نظامي كارسازنبوده وبه شدت خطرناك خواهد بود. چراكه مشكل كنوني تروريسم بدون مرز،معضلي چند وجهي و مشترك ميان ايران،همسايگان و جامعه بين المللي ست كه راه مقابله با آن مستلزم تهيه داروئي تركيبي ست.آنچه بيشتر مد نظراست و پيشنهاد ميكنم"در پيش گرفتن اقدامات جامع و مشترك از سوي ايران و جامعه بين المللي و نيز همه طرف هاي ذينفع در مبارزه با تروريسم است .تهران حتما به خوبي ميداند چنانچه به موقع دست به اقداماتي جامع و تضميني نزند(ونه صرفا باز دارنده)ابعاد اين بحران خطرناك كل منطقه را به آتش خواهد كشاند.تلخ است و گزنده ،اما بحران عراق تمامي پتانسيل هاي يك جنگ به مراتب بدتراز سوريه را در خود دارد و آنها رابا خودحمل ميكند. بي شك، چنين وضعيتي براي ايران نميتواند مانند نحوه برخوردش با بحران سوريه يكسان باشد.اما چه كار خواهد كرد؟.صرف نظر از پاره اي پيش گيري ها و برنامه ريزي هاي داخلي و درون مرزي، به باور من تهران ميتواند توان خود را بر روي اقدامات جامع و مشترك بين المللي متمركز وباكشورهائي كه آمادگي همكاري و مقابله با تروريسم بدون مرز را دارند وارد فصل همگرائي و همكاري شود. ديپلماسي ايران ظاهرا داراي چنين قابليتي است. همانگونه كه حسن روحاني درسفر دو روز پيش خود به تركيه به آن اشاره و وزير خارجه ايران نيز بر آن تاكيد كرد .همكاري هاي امنيتي و سياسي منطقه اي و فرامنطقه اي با نگاه و موضع مشترك، صرفا به اين دليل اهميت نداردكه تروريسم در حال نهادينه شدن درجغرافياي منطقه است، بلكه از اين جهت اهميت بيشتري يافته كه بعضي از كشور هاي خاورميانه عربي كم كم در حال از دست دادن كنترشان بر گروه هايي هستند كه در شرايط گلخانه اي پرورش داده و اينك به يك خطر جدي براي كل منطقه تبديل شده اند. جبهه النصر در سوريه متولد شد،درداعش عراق تجلي يافت و فردا در كجا خود را با نامي ديگر بنماياند؟معلوم نيست. بدون ترديد در وضعيت مخاطره آميز كنوني اهميتي ندارد(البته در جاي خود اهميت دارد)كه داعش عراق تحت نظر و نفوذ اين يا آن كشور قرار دارد يا نه؟،مهم به وجود آمدن شرايط غير قابل كنترلي ست كه همه در آستانه آن قرار گرفته اند بدون آنكه بر روي عوامل خشونت و ناامني نفوذ و كنترلي داشته باشد.لذا در وضعيت كنوني، هيچ راهي جز همكاري و همگرائي مشترك ميان تهران،كشورهاي منطقه و جامعه بين المللي براي مقابله با پديده تروريسم سيستماتيك ايدئولوژيك باقي نمانده است.

(سرمقاله شهروند22/3/93).

matinmos@gmail.com