پرهیز از هیجانات و عوام زدگی در دیپلماسی

مخالفان داخلی روحانی و ظریف، حاضر به ارائه مدل جایگزین و پیشنهادی خود در سیاست خارجی برای آنچه بی مهابا به آن حمله میکنند نیستند و صرفا موجی از انتقادات وتنش ها را دربرابر اقدامات این دو قرار میدهند . البته اکنون شرایط در وضعیت قرمز ونگران کننده مانند دوران حیرت آور محمود احمدی نژاد نیست ،اما این برای مدیریت بحران های پیش روکافی به نظر نمی رسد.مسائل آتی سیاست خارجی هم به دلیل ماهیت آنها وهم میراثی که ازرئیس جمهور قبلی بر جای مانده بسیارپیچیده، بغرنج و غامض تر شده اند.
مشکلات سیاست خارجی دولت روحانی تنها در تعدد سر فصل ها و موضوعات مربوطه خلاصه نمی شوند. یکی از این مشکلات که به نظر میرسد روحانی و ظریف تا حدودی اما نه کاملا،موفق به مهار آن شده اند، پرهیز ازعمومی یا عرفی کردن امر تخصصی سیاست خارجی ست. گرچه اکنون به نظر میرسد روند معکوس این رویه باهدف تضمین آنچه قرار است از این به بعد دیپلماسی ایرانی و جامعه جهانی شاهد آن باشد آغاز شده، اما کماکان تحت تاثیر هیجانات زود گذر قرار گرفتن به عنوان تهدیدی بالقوه ونگران کننده مطرح است. البته بسیار مهم است ببینیم منظور از عمومی یا عرفی بودن سیاست خارجی چیست واز چه زاویه ومنظوری نگریسته میشود.شاید افراد و جریان هائی در درون ایران مانند محمود احمدی نژاد و تیم او،از پدیده عمومی بودن به مثابه ویژگی برتر و متمایزمثبت یاد میکنند.آنجا که به هر بهانه ای همواره هواداران خود را به خیابانها کشانده وبا اقداماتی کم سابقه مانند حملات مستمربه سفارتخانه ها ، دفاتربین المللی ومجامع دیپلماتیک ویا به کار ادبیات و رفتاری نامانوس در مجامع بین المللی تلاش کردند به این ویژگی جنبه رسمی و به زعم خود مردمی بدهند.خب چنین رویکرد و تصورات حیرت آوری ، عملا جز به مرتفع شدن کوه مشکلات جامعه ایرانی به نتیجه ای دیگری ختم نشد،به نحوی که اکنون بسیاری ازآنها به صورتی بی رحمانه خود را به دولت نوپای حسن روحانی نشان میدهند.اما اگر عمومی بودن دیپلماسی را به معنای کاربردی کردن آن برای بهره نهایی جامعه فرض بگیریم - که فرض درستی ست - آنگاه صورت مسئله متفاوت خواهد شد . بیشتر از این جهت که عمومیت جامعه (داخلی و خارجی) در معرض تبعات مثبت نتایج قرار میگیرند ،نه در برابر فرآیند های متغییر که بسیار مناقشه انگیز ،سوء تفاهمی و البته کاملا تخصصی ست. مانند عمل جراحی یک تیم پزشکی که علی القاعده برای باید نتیجه مهم باشد نه ارائه لحظه به لحظه جریان عمل.
به هر حال در اینکه انتخاب حسن روحانی و ورود عنصری عمل گرا و واقع بین چون ظریف وتیم رویائی او فرصتی کم سابقه برای عبور از بحران های فزآینده و جبران کاستی های عمیق در اختیار ایرانیان و جامعه بین المللی قرار داده است برای کمتر کسی جای شک و تردید باقی نگذاشته ،اما آیا این به تنهایی کافی ست؟ بی شک پاسخ منفی است. شاید دولت روحانی راهکار های متعددی برای عبور از بحران ها در اختیار داشته باشد لکن تضمین موفقیت هر اقدام، مصونیت دادن به آن در قبال عوام زدگی و هیجاناتی است که کما بیش موارد متعددی از آنها را اخیرا شاهد بوده ایم و عمدتا هم مربوط به پاره ای رسانه هاست. احتمالا بسیاری این اعتقاد را دارند که پوپولیستی کردن سیاست خارجی میتواند بزرگترین مخاطره پیش روی دیپلماسی روحانی - ظریف باشد ،بی شک این اعتقاد کاملا درست است. البته و خوشبختانه اقدامات دستگاه سیاست خارجی ایران طی چند ماه گذشته و ایجاد دیوار دفاعی در مقابل هیجانات زود گذر و عوام فریبانه نشان میدهد این دو دیپلمات حرفه ای کاملا متوجه موضوع وآسیب های پیش روی خود هستند.matinmos@gmail.com