از حال عرفانی والتر استیس تا انسان عارف آیت الله حسن زاده

به گزارش خبرآنلاین، کتاب «عرفان و فلسفه» اثر والتر ترنس استیس و ترجمه بهاءالدین خرمشاهی درصدد پاسخ دادن به این پرسش است که اساسا «حال یا تجربه عرفانی» چه رابطه ای با مسائل مهم «فلسفه» دارد؟ بعضی انسان ها گهگاه احوال غریبی داشته اند که به عنوان «عرفانی» مشخص و معروف است. ولی از آنجایی که اصطلاح «عرفانی» به کلی مبهم است، ابتدا باید در این حوزه دست به بررسی تجربی بزنیم تا معلوم شود چه سنخ و چه نوع تجربه ای عرفانی نامیده می شود.

از منظر روان شناسی پژوهش، در واقع، «عرفان» موضوع این کتاب است و «فلسفه» رویکرد آن. استیس، که خود در فلسفه استاد بوده، ادیان و مذاهب شرق و غرب را نیز، توأمان می شناخته است. در نظر او، دیانت و تجربه دینی همسان با عرفان است و عرفانی که وی از آن سخن می گوید عرفان قدیم یا جدید یا عرفان نحله و ملّتی خاص نیست.

او ویژگی های مشترکی را که در «عرفان ها» می بیند مدّ نظر دارد و، به محک فلسفه، از این نقد عیار می گیرد؛ آن هم فلسفه ای از نوع فلسفه اسپینوزا در کتاب «اخلاق»، و دور از صغرا و کبری های فراوان منطقی و استدلال های خسته کننده فلسفی. ازاین رو، خواندن آن عارف و عامی را به کار می آید.
آثار استیس زبانی ساده و بدون پیچش دارند و مترجم توانای این اثرِ او نیز به خوبی از عهده برگرداندن آن ویژگی ها به زبان فارسی برآمده است. برای ایرانیان که دفتر پربرگی از ادبیات و فرهنگشان حکایت «عقل و عشق» است داوری معتدل و منصفانه استیس با ترجمه روان خرمشاهی بسی خواندنی و سودمند است.
چاپ هشتم این اثر در 384 صفحه با قیمت 145000 ریال از سوی انتشارات سروش منتشر و در اختیار مشتاقان مباحث عرفانی و فلسفی قرار گرفته است.

بر اساس این گزارش کتاب دیگر این ناشر با عنوان «هنر مقدس» اثر تیتوس بورکهارت با ترجمه جلال ستاری منتشر و راهی بازار نشر شد. این کتاب که درآن فلسفه هنر، علم زیبایی شناسی، یکی از مهم ترین دستاوردهای علمی، فلسفی در دوان معاصر باعث شده است، تمامی اندیشمندان موافق و مخالف مدرنیته، عکس العمل خود را نسبت به سبک ها و سنت های هنری نشان دهند.

بوکهارت با نوشتن کتاب «هنر مقدس»، نظام های فکری و فلسفی بزرگان سه گانه (رنه گنون، فریت شووان، کومارا سوامی) را در زمینه هنر بسط داد و تفسیرهای روشنی از یافته های آن ها ارائه داد. بورکهارت، هنری را مقدس می داند که صورت های قدسی داشته باشد. او در مقدمه کتاب، بین هنر دینی و هنر قدسی، فرق می گذارد، اولی را هنری می داند که صرفاً موضوعش مسائل دینی و مذهبی باشد، ولی صورتش می تواند از صورت های هنری غیر دینی هم باشد. بورکهارت کتاب هنر مقدس را در شش بخش همراه با مقدمه تنظیم کرده است، که مقدمه ی کتاب به کلیات هنر مقدس و زمینه ها و اهداف آن می پردازد.

مولف در بخش اول «تکوین معبد هندو»، مباحثی را که از متون دینی به دست آورده را مطرح می کند در بخش دوم «آن در منم» ملاحظاتی درباره شمایل نگاری درگاه شکوهمند کلیسای رومی وار، به بررسی شمایل نگاری های کلیسا- شمایل حضرت عیسی می پردازد. در بخش سوم نیز به «مبانی هنر اسلامی» پرداخته می شود. به این معنا که در درجه اول آفریدگار هستی خود هنرمند (مصور) است و هنر الهی، تجلی وحدت در جمال و جلال است و از این طریق هنر ارتباط تنگاتنگی با حکمت دینی دارد. در بخش چهارم «تمثال بودا» به چگونگی وابستگی هنر بودا، به تمثال گل لوطوس می پردازد.

در بخش پنجم «منظره در هنر خاور دور» به اوضاع نقش نگاری و نقاشی چینیان می پردازد و نفوذ رمز و راز آیین تائو در هنر چینی را مورد بررسی قرار می دهد. در بخش ششم «انحطاط و احیاء هنر مسیحی» به سیر تاریخی و تطوری، هنر مسیحیت می پردازد و نقاط فراز و فرود این هنر را تبیین می نماید. چاپ هفتم این اثر در 212 صفحه، مصور با قیمت 8هزار تومان به بازار نشر عرضه شده است.

گزارش انتشارات سروش همچنین می افزاید: یکی دیگر از کتاب های ارزشمندی که در زمینه فلسفه به چاپ رسیده است کتاب «انسان در عرف عرفان» نوشته آیت الله حسن زاده آملی است. مراد از عرفان در موضع این رساله، عرفان به توحید صمدی است و توحید صمدی ظهور و شهود سلطان وحدت، حق تعالی شأنه، در سیر انفسی سالک الی الله است که به علم الیقین و عین الیقین و حق الیقین و بردالیقین دریابد که هو الاوّل و الآخر و الظاهر و الباطن. انسان را نیز در عرف منطق، حیوان ناطق تعریف کرده اند، ولی انسان در عرف عرفان کسی است که لیاقت ها و قابلیت هایی دارد که چون به فضیلت برسند و او را متّصف به صفات ربوبی و محاسن اخلاق و محامد آداب کنند، او دیگر همان حیوان ناطق نیست بلکه انسان واقعی حقیقی است.

نویسنده این کتاب همچنین برخی رویدادهای سلوک عرفان عملی خود را نیز در نیمه کتاب شرح داده و سپس در نیمه دیگر، اصول مستنبط از آنها و متفرّع بر آنها را گفته است.
چاپ دوازدهم این اثر نیز در 140 صفحه با قیمت 55هزار ریال منتشر و در اختیار مشتاقان مباحث عرفانی و اسلامی قرار گرفته است.

6060