علی اردکانی: براساس آمارهای رسمی میزان تولید فولاد کشور کاهش داشته است. صنایع فولادی کشور پس از اظهارنظرهای تازه رئیس جمهور قدری به آینده خود امیدوار شده اند. با این حال گزارش ها نشان می دهد این صنایع هنوز در وضعیت بحرانی قرار دارند.
عضو کمیسیون صنایع مجلس در این مورد می گوید:«پیش‌بینی تولید سالیانه 55 میلیون تن فولاد در سندچشم‌انداز 20 ساله انجام شده است. اما در حال حاضر تولید فولاد سالیانه 15 تا 16 میلیون تن است و کشورهایی هستند که سنگ آهن را به طور خام از ما می‌گیرند و آن را به فولاد تبدیل می‌کنند.»
فولادگر ادامه می دهد:« مواد فولاد سازی سنگین است و جاده های فعلی جوابگوی نیاز های حمل و نقل آن نیست و این صنعت احتیاج به یک شبکه ی ریلی مناسب دارد. همه این مواردی که ذکر شد برای توسعه ی زیر ساخت های فولادسازی لازم است.»
مشکلات صنعت فولاد طی سال های گذشته وضعیت این صنعت را وخیم کرده است. مدیرعامل فولاد هرمزگان نیز این موضوع را تایید می کند. او می گوید:« از جمله مشکلات صنعت فولاد سازی نبود توازن میان معادن و فولاد سازی در زمینه ی مواد اولیه است، این مواد پشتوانه ی اصلی صنعت فولاد سازی به حساب می آید. برای خارج شدن از رکود به وجود آمده در بازار لازم است دولت اقدام به برنامه‌ریزی‌های اساسی در زمینه تامین مواد اولیه و آماده‌سازی فضا برای تولیدکنندگان و صنعتگران کند. مرتضی آقاجانی خاطرنشان کرد: نمی‌توان توقع داشت توافقات ژنو در حال حاضر تاثیر مستقیمی بر بازار بگذارد، بنابراین به کمک رفع تحریم‌ها و همین‌طور ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بخش‌های تولیدی کشورمان، زمینه‌های لازم برای توسعه هر چه بیشتر صنعت فولاد در آینده نزدیک فراهم خواهد شد.وی تاکید کرد: هم‌اکنون مهم‌ترین مشکلی که کارخانه‌های فولادسازی با آن مواجه هستند تامین مواد اولیه است که دولت در راستای کمک به صنعت فولاد با برنامه‌ریز‌های منظم می‌تواند مشکل کمبود مواد اولیه را هر چه سریع‌تر رفع کند. مشکل دیگر صنعت فولاد، انرژی است که هم از لحاظ گاز طبیعی، برق و زیر ساخت هایی که وجود دارد جوابگوی برنامه ریزی ها انجام گرفته برای تولید 55 میلیون تن فولاد در افق 20 ساله نیست. کشور در زمستان با کمبود گاز و در تابستان با مشکل کمبود برق مواجه است و این امر موجب شده که فولاد سازان با سرعت پایین حرکت کنند.»
در حال حاضر بسیاری از پروژه‌های کشور به صورت تعطیل و نیمه‌تعطیل است. در 3 ماهه اول امسال مجوز صادرات 30 هزار تن فولاد و در تابستان و پاییز نیز مجوز صادرات 150 هزار تن فولاد صادر شد و برای دریافت مجوز صادرات 180 هزار تن فولاد در زمستان نیز مذاکره‌ای صورت گرفته است. در حال حاضر بازار فولاد با رکود مواجه شده و با کاهش تقاضا روبهرو است.
با این حال دولت تلاش می کند تا صنایع فولادی کشور را همچنان فعال نگاه دارد. به همین جهت کمک های مهمی به صنایع فولادی کشور ارائه شده است. مدیرعامل یکی از شرکت های فولادی کشور در این مورد می گوید:« در صورتی که دولت نقش راهنما و حاکمیت را به عهده بگیرد، زنجیره تولید پایدار قابل شکل‌گیری است. این به‌آن مفهوم است که لازم است منابع تکنیکی و مالی (خصوصی، دولتی و حمایت‌های دولتی) در جهتی هدایت شوند که توسعه همگون در زنجیره تولید فولاد داشته باشیم. باز هم متذکر می‌شوم که توسعه ناهمگون را بیش از یک چالش ساده می‌دانم و فکر می‌کنم آینده صنعت فولاد کشور می‌تواند با یک خطر جدی و ناپایدار روبهرو شود. به هر حال ما هم به عنوان یک بخش خصوصی به کیفیت بالاتر و قیمت تمام شده پایین‌تر فکر می‌کنیم، ولی به نظر می‌رسد که بحث دانش روز و انتقال دانش فنی به فراموشی سپرده شده است؛ به طوری که گاهی پیشنهادهای همکاری از طرف بعضی از کشورهای خارجی به ما می‌شود که در آن حداقل مشارکت فنی و ساخت داخل مورد نظر است. ما در بسیاری از موارد این پیشنهادها را به دلایل منافع غیرملی آن رد می‌کنیم، ولی متاسفانه سازمان‌های کوچک‌تر با توجه به وضعیت بازار کار در گذشته به این پیشنهادها، پاسخ مثبت داده‌اند و برنده بسیاری از پروژه‌های ملی شدند. در این میان یکی از وظایف حاکمیت توجه به این مورد حساس در اجرای پروژه‌های ملی در کشور است. عدم مشارکت مناسب سازندگان داخلی و مهندسان ایرانی در پروژه ملی، ما را در آینده با کاهش نیروی متخصص خبره در صنایع روبهرو خواهد کرد و مهاجرت نیروهای جوان و آماده به‌کار را شدت می‌بخشد، البته باید کمی میان سازنده واقعی و واردکننده‌ای که ۹۰درصد متریال تجهیز خود را وارد می‌کند، تفاوت گذاشت.»
معاون فناوری شرکت فولاد هرمزگان هم با تایید این مشکلات در مورد وضعیت فعلی صنایع فولادی کشور می گوید:« وضعیت جهانی بازار سنگ‌آهن، زغال‌سنگ، کک و محصولات فولادی نشانگر آن است که توسعه ما در بخش صنایع فولادی در تمام حلقه‌های زنجیره تولید یکسان رشد نکرده است و این می‌تواند در آینده کشور و صنایع فولاد، ما را با مشکلات زیادی روبهرو کند.باید توجه داشته باشیم که کارخانه‌های فولادسازی را می‌توان احداث کرد، ولی منابع معدنی را باید با کار مستمر و سرمایه‌گذاری مستمر به‌دست آوریم؛ در غیر این صورت در آینده تولیدکنندگان بزرگ سنگ‌آهن دنیا می‌توانند عملکرد اقتصادی فولادسازی‌های ایران را به چالش بکشند.»
به گفته نایب رئیس انجمن فولاد ایران یکی از عوامل مزیت نسبی تولید فولاد در ایران ، میزان دخایر بالای سنگ آهن در کشور است. میزان ذخایر زمین شناسی سنگ آهن در ایران حدود 5/4 میلیارد تن برآورد شده که 5/2 میلیارد تن آن قطعی است و بیشتر این ذخایر در مناطق مرکزی، گل گهر و سنگان خراسان هستند و پیش بینی می شود این مناطق به ترتیب دارای 2، 1 و 2/1 میلیارد تن ذخایر احتمالی باشند. باید از خام فروشی جلوگیری شود در این صورت در تجارت بین المللی فولاد ارزش افزوده بیشتری ایجاد گشته و تراز تجاری صنعت فولاد ایران مثبت و توسعه صادرات در این صنعت محقق خواهد شد.
اما در این شرایط دولت همچنان به جذب سرمایه گذاران غیرایرانی فکر می کند. مهدی کرباسیان معاون وزیرصنعت، معدن و تجارت ابعاد این علاقه مندی را چنین تشریح می کند:« ایران مزیت‌های زیادی برای رشد و توسعه صنعت فولاد دارد که از جمله آنها انرژی و مواد اولیه است و وظیفه‌ای که دولت به ایمیدرو محول کرده، جذب سرمایه‌گذار از بخش خصوصی، ایرانیان مقیم خارج و سرمایه‌گذاران خارجی است. با حمایت مجلس شورای اسلامی، ایمیدرو می‌تواند با بخش خصوصی داخلی و خارجی مشارکت کند. با این حال، ایمیدرو از هر نوع سرمایه‌گذاری در زنجیره فولاد از اکتشاف، استخراج و سایر تولیدات این بخش حمایت می‌کند. ضمن اینکه قادر خواهد بود از صندوق توسعه ملی وام ارزی دریافت کند.» او ادامه می دهد:« طرح های فولادی استانی از جمله طرح های پیش روی ایمیدرو است که متاسفانه برخی از این طرح‌ها مکان‌یابی خوبی نشده و با مشکلات زیرساختی همچون آب، برق، گاز و راه‌آهن مواجه اند. بخش احیای مستقیم اکنون به پیشرفت بالای ۶۰ درصد رسیده و با توجه به گشایش اعتبار صورت گرفته، زمان راه اندازی این بخش از طرح ها از نیمه دوم سال ۹۳ خواهد بود. »
به گفته کرباسیان طی 100 سال اخیر ایران از نظر اکتشافات معدنی، یک عقب‌ماندگی جدی را تجربه کرده به طوری‌که از یک میلیون و 600 هزار کیلومتر مربع وسعت کشورمان، تنها در حدود 100 هزار کیلومتر مربع کار اکتشافی وسیع انجام شده، اما اگر کار اکتشاف و استخراج به درستی انجام شود نه فقط معادن سنگ‌آهن بلکه بقیه عناصر جدول مندلیف را می‌توان به خوبی استخراج و در فرآیندهای تولیدی استفاده کرد.
او راهکارهای اولیه را نیز چنین معرفی می کند:« یکی از مسائل مهمی که در مقطع فعلی وجود دارد و می‌تواند به صنعت کشور کمک بزرگی کند، توجه به حوزه معدن به معنای عام و بعدا به حوزه صنایع معدنی و ارزش افزوده‌ای است که از آن حاصل می‌شود.»
سفر رئیس جمهور به هرمزگان و دیدار او با مدیران کارخانه های فولادی بازهم امید توسعه این صنعت مهم کشور را ایجاد کرده است. در صورتی که مقدمات توسعه صنایع فولادی ایجاد شود، بخش مهمی از صنایع کشور مانند خودروسازی نیز با مشکلات کمتری مواجه می شوند.
3535
نظر شما