راهکار فرار از آلودگی هوا چیست؟/ سی و یک پاسخ از اعضای شورای شهر

آلودگی هوا مانند هر پدیده دیگر، دارای تعاریف گوناگونی است.بر اساس ساده ترین تعریف، آلودگی هوا عبارتست از وجود یک یا چند ماده آلوده کننده در هوای آزاد به میزانی که در مدت زمان معین بتواند کیفیت هوا را به ضرر انسان، حیوان، گیاه و اشیاء تغییر دهد.در حال حاضر، تهران و چند شهر بزرگ ایران از جمله اصفهان، اهواز ،مشهد، شیراز و برخی دیگر از شهرهای کوچکتر در معرض آلودگی هوا (با درجه های متفاوت) هستند که در موارد متعدد به نقطه اوج خطر می رسند.در یک تقسیم بندی کلی، آلوده کننده های هوا با توجه به منبع تولید و انتشار، در دو دسته طبیعی و مصنوعی تعریف می شوند. آلوده کننده های طبیعی مانند آتش فشانها، گردوغبار حاصل از فرسایش طبیعی، گرده افشانی گیاهان و گازهای حاصل از فساد و تخمیر مواد آلی هستند.

اما منشاء آلوده کنندگان مصنوعی، وسایل نقلیه، صنایع، واحدهای تجاری و خدماتی است که در این بخش آلودگی های ثانویه نیز بوجود می آید، زیرا برخی از مواد آلوده کننده پس از ورود به هوا با مواد دیگر ترکیب شده و به مواد زیانبار جدیدی مانند »ازن« و »مه-دود« تبدیل می شوند که به آنها آلوده کنندگان ثانویه گفته می شود.شرایط جغرافیایی نیز در شهرهایی مانند تهران باعث بوجود آمدن پایداری هوا و »اینورژن« می شوند که آلودگی هوا را تشدید می کند. 

برهمین اساس همزمان با انتشار اولین نشریه تخصصی شورا موضوع آلودگی هوای پایتخت را با سی و یک عضو شورای اسلامی شهر تهران مطرح کرده و تنها خواسته شد اولین موضوعی که در ارتباط با آلودگی هوا به ذهنشان می رسد را با ما در میان بگذارند و ماحصل این گپ و گفتمان به طور خلاصه شد این که "کاهش آلودگی هوا نیازمند یک حرکت همگانی است که مشارکت هماهنگ مردم و دست اندرکاران را به طور مستمر می طلبد. آموزش حفظ محیط زیست، اعتلا و ارتقای فرهنگ زیست محیطی جامعه، محدودیت استفاده از تردد اتومبیل های شخصی در خیابانها و توسعه وسیله نقلیه عمومی، عدم تمرکز کارهای اداری در پایتخت، افزایش سرانه فضای سبز، انتقال صنایع و کارخانجات و کارگاه های آلاینده هوا به خارج شهر، گسترش فرهنگ استفاده از مترو، تبدیل سوخت بنزین به گاز طبیعی، به حداقل رساندن تولید زباله، ایجاد آب نما و فواره برای جذب گردوغبار، ارزیابی محیط زیستی تمامی طرحهای عمرانی و توسعه شهری، استفاده از بنزین بدون سرب، نصب فیلترهای مخصوص برای جلوگیری از انتشار دود و گردوغبار در کارخانه ها، ایجاد کمربند سبز در اطراف شهرها، معاینه فنی اتومبیل ها و تعویض اتومبیل های فرسوده با اتومبیل های جدید" از دیگر نتایج طرح یک سوال از 31 عضو شورای اسلامی شهر تهران است که مشروح آن در پی می آید.

احمد مسجد جامعی رییس چهارمین دوره شورای اسلامی شهر تهران نیز رفت و آمد ارزان و آسان را به عنوان اولین موضوعی که برای کاهش آلودگی هوای تهران به ذهن می رسد مطرح می کند و می گوید: خودرو ها و موتور سیکلت ها نیز به دلیل غیر استاندارد بودنشان از منابع اصلی آلایندگی هوا به شمار می روند.
وی استفاده از موتورسیکلت های برقی را طرح نوعی در کشور می داند که شورای شهر تهران می تواند با تدوین سندی با همکاری سازمانها و وزارت خانه های مربوطه در جهت تولید و یا خرید این گونه موتور ها گام بردارد.

مهدی چمران که حدود 10سال ریاست شورای شهر تهران را در دوره های دوم و سوم برعهده داشت و در دوره چهارم نیز در کمیسیون شهرسازی و معماری عضویت دارد معتقد است برای آلودگی هوا تنها یک دستگاه نمی تواند کاری را از پیش ببرد.
او می گوید از سالها پیش 25 یا 26 مورد برای پیشگیری از آلودگی هوای کلان شهر ها مطرح بود و به همین تعداد دستگاه و سازمان می بایست کارها و اقداماتی را انجام می دادند اما به دلایل مختلف تعدادی از این کارهای پیشگیرانه به انجام نرسیده که امروز با این معضل روبه رو هستیم.
به اعتقاد چمران تنها کاهش ترافیک و یا تعطیلی کارخانه ها چاره کار رفع و یا کنترل آلودگی هوا نیست. او اصلاح بنزین، افزایش فضای سبز در داخل و بیابانهای کشور هایی که ریز گردها از انجا مهاجرت می کنند را و الکترونیکی کردن فعالیت هارا و از همه مهمتر تکمیل و اجرای قانون جامع کاهش آلودگی هوا را راه گریز از چالش آلودگی هوا می داند.

مرتضی طلایی، نایب رییس شورای اسلامی شهر تهران نیز معتقد است: امروزه راهکار های متناوبی در خصوص کاهش آلودگی هوا بیان می شود اما چرا همچنان این مشکل یا معضل بر شهر تهران سایه افکنده ؟

وی در ادامه می گوید: توسعه حمل و نقل عمومی یک راهکار اساسی برای کاهش آلودگی هوا است اما تا زمانی که فرهنگ استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی در شهروندان نهادینه نشود نمی توان به آینده شهر امیدوار بود. وقتی فرهنگ استفاده از حمل و نقل عمومی نهادینه شود گسترش حمل و نقل عمومی یک مطالبه جدی خواهد بود و بعد می توان راه های دیگر اندیشید.

طلایی معتقد است، حل معضل آلودگی هوا تنها معطوف به تصمیمات خلق الساعه و عجولانه شده است در حالی که می توان با زمان بندی مشخص و اصلاح فرهنگ رفتاری مردم نسبت به این امر اقدام کرد.

وی در ادامه تصریح می کند: شورای اسلامی شهر تهران به عنوان نهادی مطرح است که نماینده مشارکت مردم در تصمیمات مدیریت شهری است پس باید از این فرصت بهره برد و مردم را در اقدامات این چنینی مشارکت داد و این می تواند مهمترین رویکرد شورا باشد از همین نقطه نیز می توان به اصلاح فرهنگ رفتاری نیز اقدام نمود.

به اعتقاد وی دیگر زمان حرف زدن و ارائه راهکار نیست باید برای حل معضل آلودگی هوا به طور جدی وارد عمل شد و تمام نهاد های تصمیم گیرنده اعم از دولت و ... نیز باید در جهت رفع نیاز مردم کمه همانا داشتن هوایی پاک است کوشا باشند. گام اولیه برای حل معضل آلودگی هوای شهر تهران و سایر کلان‌شهرها باید به حدی بلند باشد که مردم حرکت مسئولانشان برای احقاق بدیهی‌ترین حق شهروندی‌شان را لمس کنند و برای حل مسئله با مسئولان هم‌گام شوند.

وی همچنین یاد آور میشود: تحقیقات نشان می‌دهد مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی، عروقی، تنفسی و سکته‌های مغزی در تهران بیشترین سهم را در اختیار دارد که ارتباط معناداری بین مرگ‌ومیرهای ناشی از بیماری‌های فوق و آلودگی هوا وجود دارد و آمار بالای ایست قلبی شهروندان تهران گویای افزایش میزان آلاینده‌ها در پایتخت است.

محسن سرخو رییس کمیته حمل و نقل شورا نیز توسعه حمل و نقل عمومی، اجرای طرحهایی در جهت کاهش سفر شهروندان و استفاده از موتور های برقی را در مرکز شهر و همچنین استفاده از فیلتر های ویژه دیزلی برای اتوبوس ها را کار ضرب العجلی برای کاهش آلودگی هوای تهران می داند.

عبدالحسین مختاباد رییس کمیته هنری شورا نیز اولین جرقه ذهنی اش را در بحث کاهش آلودگی هوای تهران بهبود کیفیت بنزین دانسته و می گوید: بهبود کیفیت بنزین با توجه به میزان مصرف در شهر های بزرگ و تهران تاثیر بالایی در کاهش آلودگی هوا خواهد داشت.

محسن پیرهادی جوان ترین عضو شورای اسلامی شهر تهران نیز موضوع را از دومنظر فرهنگی و توسعه حمل و نقل ریلی مطرح می کند و معتقد است: در بخش فرهنگی باید بر استفاده نکردن از خودروی شخصی تاکید شود که البته این موضوع نیز بدون توسعه حمل و نقل ریلی امکان پذیر نیست.

او می گوید: طی سالهای قبل تنها توانسته ایم یک سوم از نیاز تهران را در بخش ریلی پوشش بدهیم. تهران نیاز به 450 کیلومتر خطوط ریلی دارد که البته همزمان با این توسعه ریلی روی فرهنگ کاهش استفاده از خودذروی شخصی نیز کار شود.

مسعود سلطانی فر عضو پیشین کمیسیون برنامه و بودجه نیز توسعه خطوط ریلی را اولین راه برون رفت از این معضل می داند و معتقد است: توسعه خطوط ریلی، تراموا در تهران باید در اولویت قرار گیرد. در طرح جامع حمل و نقل 8 خط زیر زمین و 4 خط رو زمینی دیده شده است که اگر در برنامه 5ساله دوم و دوره کاری این شورا این 12 خط تکمیل و به بهره برداری برسد هم مشکل آلودگی هوا کاهش می یابد و هم مشکل ترافیک تهران به حداقل خواهد رسید.

غلامرضا انصاری دیگر عضو کمیسیون برنامه و بودجه نیز سوال را با توسعه حمل و نقل عمومی و تکمیل خطوط مترو به عنوان حملو نقل سبز پاسخ می گوید.

او معتقد است توسعه پارگینگ و استفاده از فضاهای زیر سطحی برای این کار، توسعه فضای سبز چه از طرف مدیریت شهری و چه در ساخت و ساز های شخصی از دیگر راههای ضربتی برای کاهش آلودگی هوای تهران باشد.

محمد حقانی رییس کمیته محیط زیست شورا نیز منشاء آلودگی هوای تهران را توسعه بی رویه شهر و جمعیت آن میداند و توسعه شبکه ریلی درون شهری را از جمله اقدامات کاهش آلودگی می داند.

اقبال شاکری عضو کمیسیون عمران و حمل و نقل شورا نیز بهبود کیفیت سوخت و تعویض خوردوهای فرسوده را به عنوان اولین موضوعاتی که به ذهنش می رسد مطرح می کند و می گوید: بهبود کیفیت سوخت به عنوان اولین اقدام کوتاه مدت باید جدی گرفته شود و در اقدامات بعدی ایجاد فیلترهای صنعتی برای کارخانه های آلاینده اطراف تهران و همچنین انتقال آنها به خارج از محدوده شهر است.

رضا تقی پور سخنگوی شورا نیز معتقد است در کنار تمام آلاینده نباید از سوخت های فسیلی غافل بود.
به اعتقاد وی باید سفرهای درون شهری مدیریت شده و شبکه حمل و نقل عمومی گسترش پیدا کند تا شاید آلودگی هوا به حداقل برسد.

محمد مهدی تندگویان نایب رییس کمیسیون شهرسازی نیز رفع آلاینده های شهری را اولین جرقه ذهنی اش برای کاهش آلودگی هوا می داند و معتقد است خودرو های ساخت داخل که استانداردهای روز دنیا را ندارند و از همان ابتدای استفاده دچار نقص فنی هستند و یا سوخت غیر استاندارد است. مردم گناهی ندارند. حال این محصولات بی کیفیت را در اختیار مردم می گذاریم و بعد طرح های یک روزه و بی اثر را اجرا می کنیم. مشکل از جایی دیگر است الودگی تهران با بهبود کیفیت بنزین و تولید محصولا ت استاندارد حل می شود.

احمد حکیمی پور نایب رییس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورا نیز معتقد است برای آلودگی هوا حرف های بسیاری زده شده ایست باید آنها را عملی کرد.

وی معتقد است: آلودگی تنها مربوط به تهران نیست یک مسئله ملی است و باید در سطح کلان به آن پرداخته شود.

حکیمی پور می گوید بایستی به این موضوع برگردیم که چرا تصمیمات خوب گذشته اجرایی نشده است. برای جلوگیری از بحران امروز در گذشته طرحهایی در قوای سه گانه اتخاذ شده بود متولی این امر هنوز خودش را نمایان نکرده است. نمی شود که هر وقت هوا آلوده می شود شروع به حرف زدن کنیم. الان وقت عمل است کم کاری های کذشته را باید جبران کرد.

علی رضا دبیر رییس کمیسیون برنامه و بودجه نیز گسترش حمل و نقل عمومی و محدود کردن استفاده از خوذرو های شخصی را در مرکز شهر اولین چاره میداند و معتقد است بعد از این اقدامات باید برای کیفیت استاندارد خودرو های ساخت داخل نیز کاری صورت گیرد.

احمد دنیا مالی رییس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورا نیز توجه به منبع انتشار آلودگی را اولین راه کار م یداند و می گوید: خودرو های تولیدی و سوخت مورد استفاده از منابع آلایندگی اند. برای افزایش کیفیت این منابع اقداماتی از جانب دولت باید صورت گیرد.

وی در بخشی دیگر وظیفه مدیریت شهری را تشریح می کند و می گوید: وظیفه ما این است که کاهش آلودگی هوا را با توسعه حمل و نقل عمومی جدی بگیریم و در تدوین و تنظیم برنامه 5ساله شهرداری این را برای تمام حوزه های شهری تکلیف کنیم. شهرداری و سایر ارگان هایی که خودرو های عمومی دارند باید وسایل حمل و نقل یشان را از سد معاینه فنی عبور دهند.

به اعتقاد دنیامالی تعطیلی مدارس و یا اجرای طرح زوج و فرد از درب منزل کار درست و اصولی نیست.

حبیب کاشانی نایب رییس کمیسیون برنامه و بودجه شورا نیز معتقد است دولت برای بهبود تولید خودروهای داخل و کیفیت سوخت چاره ایی بیاندیشد.

وی همچنین توسعه حمل و نقل عمومی و شبکه ریلی (مترو ) را راه کار دیگری از جانب مدیریت شهری برای کاهش آلودگی هوا می داند.

کاشانی همچنین نقش مردم را در کاهش آلودگی هوا بی تاثیر نمی داند و میگوید: مردم در مصرف سوخت منازل خود و همچنین در کمتر استفاده کردن از وسایل نقلیه شخصی خود می توانند در کاهش آلودگی هوا نقش ایفا کنند.

هادی ساعی عضو هیات رییسه شورا نیز مهمترین موضوع را توسعه مترو می داند و می گوید اگر هزینه ساخت تونل صدر -نیایش صرف ساخت و توسعه مترو می شد برای کاهش آلودگی هوا یک گام جلوتر بودیم.

پرویز سروری رییس کمیسیون نظارت و حقوقی شورا نیز پذیرش مسئولین برای اتخاذ تصمیمات پر هزینه را مطرح می کند و میگوید: مسئولین باید بپذیرند که برا ی کاهش آلودگی هوا باید تصمیمات پر هزینه بگیرند.

وی انتقال پایتخت و محدود کردن تولید خورد های غیر استاندارد را از جمله این تصمیمات پر هزینه میداند.
سروری می گوید: فکر می کنم مسئولین به دلیل پرهزینه بودن چنین تصمیماتی از این بحث طفره می روند.

ابوالفضل قناعتی عضو کمیسیون عمران شورا نیز چاره کار را در فرهنگ سازی مردم و توسعه حمل و نقل عمومی میداند و می گوید: اگر حمل و نقل توسعه پیدا کند اما مردم رفت و آمدشان را مدیریت نکنند باز مشکلات لاینحل باقی میماند. فرهنگ سازی در جهت استفاده از حمل و نقل عموی باید صورت گیرد.

محمد سالاری رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورا نیز تو سعه حمل و نقل عموی، نوسازی ناوگان اتوبوسرانی و تاکسیرانی را چاره کار میداند و می گوید: تجربه نشان داده است هر چه قدر بزرگراه و تونل و معابر شهری ساخته ایم بیشتر از ظرفیت جذب سفر داشته ایم پس تاثیری بر روان سازی ترافیک نداشته ضمن آنکه آلودگی را هم تشدید کرده ایم.

معصومه آباد رییس کمیته ایمنی و مدیریت بحران از منظری دیگر سوخت زمستانه را یکی از منابع آلایندگی هوا در فصل سرما می داند و میگوید: متاسفانه به دلیل اجرای الگوی نادرست مصرف سوخت در فصل سرما مصرف سوخت منازل ، اداره ها و مراکز کار و جمعیتی بیش از حد استاندارد ها است.

وی توجه به ریزگردها که از کشور های همسایه به ایران می آید را از دیگر منابع آلودگی هوا می داند و میگوید برای رفع این منبع نیز باید اقدامات فرا ملی صورت گیرد.

البته او نیز مانند سایر همتایانش در شورا توسعه شبکه ریلی، حذف خودروهای فرسوده و بهبود کیفیت سوخت را برای کاهش ضرب العجلی الودگی هوا توصیه می کند.

حسین رضازاده عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورا نیز جلوگیری از تردد خودرو های دودزا را به اولین موضوع مطرح می کند و میگوید: بسیاری از وسایل حمل و نقل عمومی که مورد استفاده قرار می گیرد خود دودزا هستند در وهله اول باید آنها را ساماندهی کرد بعد به سراغ اقدامات دیگر برویم.

عباس شیبانی عضوی که به قول خودش بیش از 80 سال عمرش را در تهران گذرانده است نیز میگوید هوای تهران آلوده نبود اجرای برخی تصمیمات نادرست این شرایط را برای تهران ایجاد کرده است.

اسماعیل دوستی نایب رییس کمیسیون عمران شورا نیز تکمیل خطوط مترو، ایجاد پارکینگ های طبقاتی در ورودی های تهران و توسعه فضای سبز و کمربند سبز دور تهران را از جمله اقدامات اولیه برای کاهش آلودگی هوای تهران میداند.

مجتبی شاکری رییس کمیته فرهنگی شورا نیز توسعه مترو، بهبود سوخت را ازجمله طرحهای ضربتی برای کاهش آلودگی هوا می داند و می گوید: نصب فیلترهای مخصوص برای جلوگیری از انتشار دود و گردوغبار در کارخانه ها، ایجاد کمربند سبز در اطراف شهرها، معاینه فنی اتومبیل ها و تعویض اتومبیل های فرسوده با اتومبیل های جدید نیز می تواند ثمر بخش باشد.

عبدالمقیم ناصحی رییس کمیسیون فرهنگی و اجنماعی شورا نیز معتقد است باید مسوول و متولی رسیدگی به آلودگی هوای تهارن مشخص شود.

او می گوید: در این زمینه حرف های بسیاری زده شده است اما کسی به صورت واقعی و عینی پای کار حضور پیدا نکرده است. به واقع شرایط به گونه ایی پیچیده شده است که ما نمی دانیم سراغ چه کسی را بگیریم. در مرحله بعدی باید برای کارخانه های آلوده و خودرو هایی غیر استادارد تولیدی چاره ایی اندیشیده شود.

وی در پایان توجه به رحمت خداوند را توصیه م یکند و میگوید: باید دعا کنیم که باران و نزولات آسمانی بر ما بیشتر شود در گذشته با بروز هر خشکسالی و بلایایی مردم به ذات اقدس الهی بیشتر معطوف می شدند.

فاطمه دانشور رییس کمیته اجتماعی شورا نیز معتقد است بهبود کیفیت سوخت اولین و تاثیر گذارترین گزینه بهبود آلودگی هواست.

وی میگوید: خیلی سالها قبل برای کاهش و جلوگیری از آلودگی هوا مقررات و قوانینی تدوین شده بود اگر آنها به اجرا در می آمد الان در چنین شرایطی نبودیم.

رحمت الله حافظی، رییس کمیسیون سلامت ،محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران نیز در این راستا میگوید : یکی از مباحثی که در بررسی برنامه 5 ساله شهرداری تهران و نیز از اولویت های کمیسیون سلامت و محیط زیست مورد تاکید قرار گرفته آلودگی هوا است. موضوعی که امروز در بسیاری از مسائل زندگی شهروندان در هم تندیه و سبب به وجود آوردن خسارات سنگین شده است.

به اعتقاد حافظی، کاهش آلودگی هوا تهران می تواند میسر باشد به شرط آنکه دستگاه های اجرایی هم این ضرورت را درک کنند. مدت ها می شود که از تصویب قانون معافیت خودروهای نو از معاینه فنی و افزایش آن به 5 سال می گذرد اما هنوز وقعی به اصلاح این قانون که مغایر با اهداف سلامت محیط زیست و پاک نگاه داشتن هوا است نهاده نشده ،طرح جامع مبارزه با آلودگی هوا همچنان در مجلس شورای اسلامی مغفول مانده و متاسفانه نظارتی بر خودروها ی فاقد استاندارد و موتور سیکلت های افسار گسیخته نیست. این در حالی است که آلودگی هوا به طور سالانه میلیارد ها دلار هزینه بر اقتصاد جامعه تحمیل می کند

او در بخشی دیگر می افزاید: کمیسیون سلامت ،محیط زیست و خدمات شهری محورهایی را در راستای حفظ محیط زیست ،ایمنی شهروندان و کاهش آلودگی هوا مبنا قرار داده که بر اساس همین محورها بودجه سنواتی سال آینده نیز برنامه ریزی خواهد شد. تغییر سبک زندگی ،مشارکت تشکل های مردم نهاد ،آموزش همگانی ،مسمومیت با گاز منوکسید کربن ،آلودگی صوتی و نیز آلودگی هوا از مهمترین این محورها به شمار می رود.

حافظی با اشاره به موضوع آلودگی هوا و رخ دادن پدیده ای مانند وارونگی هوا(اینورژن) ابراز کرد: در پیامد سرمای زمستانی پدیده ی وارونگی دما هم رخ خواهد داد که سبب تشدید آلودگی هوا خواهد شد ،آلودگی هوایی که باید گفت مسببان اصلی آن خودروها هستند.
رییس کمیسیون سلامت ،محیط زیست و خدمات شهری یاد آور میشود: خودروها مهمترین منابع تولید آلاینده ها در شهر تهران هستند ، از اینرو باید در قوانین بازدارنده و بررسی خودروها از منظر تولید آلایندگی تجدید نظر جدی شود. بر همین اساس کمیسیون سلامت ،محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران دو اولویت مهم را در برنامه خود قرار داده که نخست تغییر قانون معافیت 5 ساله خودروها ی نو از معاینه فنی و باز گرداندن آن به دو سال است و در وهله دوم احیای طرح جامع مبارزه با آلودگی هوا که در بهمن ماه سال گذشته دوفوریت آن در مجلس شورای اسلامی حذف شده بود و به عنوان طرح عادی همچنان در این نهاد باقی مانده است که انتظار داریم نمایندگان محترم مجلس نسبت به تحقق این دو موضوع مهم اهتمام ورزند.

به اعتقاد حافظی به جای انجام اقداماتی که سبب پایمال شدن حقوق مردم نظیر تعطیلی مدارس می شود باید بر اقداماتی مانند نظارت بر تولید خودروها ،موتور سیکلت ها و نیز استفاده از انرژی های پاک نظیر انرژی خورشیدی توجه کرد.امروز موتور سیکلت ها چندیدن برابر خودروها تولید آلایندگی می کنند ،خودروها بیشترین نقش را در تولید آلاینده ها دارند اما طرحی برای نظارت بر آنها نیست.

وی می گوید: امیدواریم مجلس شورای اسلامی مصوبات مربوط به آلودگی هوا را در دستور کار خود قرار دهد و خواهشمان این است که سلامت مردم محور قرار گیرد، همچنین باید از ساخت وسازها و احداث پل‌ها و بزرگراه‌ها فاصله بگیریم و سلامت مردم را محور قرار دهیم.

۴۷۴۷