"اگر در تبدیل توافق موقت به توافق دائمی شکست بخوریم چنین اتفاقی یک فاجعه است". رویترز این نقل قول را از دیدار روز یکشنبه آقای ظریف با جان کری انتشار داده است. اینکه وزیر امورخارجه ایران در توصیف روند اجرائی اقدام مشترک، واقعا یک چنین جمله صریحی به زبان آورده یا خیر؟ چیزی از اهمیت آن کم نمی کند. چرا که مطلب صحیح و درستی است . بیشتر از آن جهت که مسئله هسته ای ایران محدود به ابعاد خود پرونده نیست و با وضعیت نحوه تعامل تهران با جامعه بین المللی و در نهایت امنیت راهبردی ایران در آینده گره خورده است . به همین دلیل بیش از حدی که لازمه چنین مواردی در جامعه جهانی ست موضوع ایران مورد توجه قرار گرفته است و البته به همان میزان شکننده و حساس.
روند تعاملات ایران با دو نهاد بزرگ شورای امنیت و آژانس بین المللی انرژی هسته ای از یک سو و فقدان شرایط حداقلی اعتماد و تفاهم با جامعه جهانی برای درک آنچه تهران به درستی حق طبیعی خود در بهره برداری صلح آمیز از انرژی هسته ای می داند از سوی دیگر، تنها بخش هایی از این توجه نگران گونه و بیش از حد به موضوع ایران است که البته از زمان روی کار آمدن دولت جدید در ایران روند عمیق تر شدن آن متوقف شده . اما آنچه اصل مذاکرات و تفاهم ها ی آینده را میتواند بامخاطره جدی روبرونماید، کندی دورموتور مذاکرات فعلی و در 6ماه آینده نیست،بلکه عجله هر دو طرف برای حصول توافق، بدون در نظر گرفتن الزامات حقوقی ونیز محدودیتهای ساختاری طرف مقابل طی همین مدت است.البته این عجله خود از دل انتظارات و توقعاتی شکل میگیرد که خواستگاه اصلی آن ، کشمکش های نیروهای درون ساختاری طرف های درگیردر پرونده است.مخالفان معمولا در رویاروئی با رقیبان خود در ساختار داخلی ،اقدامات و دست آورد های اولیه دولت های متبوعشان را ناچیز وبی اهمیت جلوه داده و انتظارات احتمالی آینده را که معلوم نیست در فضای تعاملی و واقعی، چقدرحاصل و یا تغییر کند، به صورت اصول حداکثری از دولت های خود مطالبه میکنند.
اینکه در کشاکش پرونده ایران ،آیا همه ذینفع ها مقید به چنین محدویتی هستند یا خیر؟ باید منتظر آینده بود، گرچه بعید میدانم. اما دستکم تهران - واشنگتن به دلیل نقش درجه اولشان در سناریوی فعلی ،به گونه ای اساسی با آن درگیرند . علت آن روشن و درک آن هوش سرشاری نمی خواهد. مسئولیت آنچه در فرآیند پرونده ایران در حال شکل گیری و در نهایت قرار است به صورت فرآورده نهایی به جهان عرضه شود، صرفا بر دوش ایران و ایالات متحده سنگینی میکند نه دیگران. از همین جهت است که آقای ظریف در اشاره به فاجعه بار بودن هرگونه عدم توافق نهایی، نه گروه 1+5 و نه حتی خانم اشتون ، بلکه آقای کری را مخاطب مستقیم خود قرار میدهد.
به هر حال به نظر میرسد شرایط ناشی از اقدام مشترک و مناسبات دوجانبه ای آنچنان بدکه موجب نگرانی باشد، نیست ،اما متقابلا به دلیل همین امیدواری فضا به طرز عجیبی شکننده و حساس شده است. اما میان تهران - واشنگتن از یک سوی عمده و گروه 1+4 (چین،روسیه،فرانسه،آلمان ،انگلیس)به صورت فرعی ،3 وضعیت متفاوت حاکم است:
خوب:در پایان 6ماه اولیه، چارچوبی روشن و مدالیته ی مورد توافق طرفین شکل بگیرد و پرونده در یک چارچوب زمانی مثلا 12تا 18ماهه حل و فصل شود.
بد:در مذاکرات پیچیدگی غیر قابل پیش بینی ایجاد و به خصوص آمریکا بستر کاررا قدری مواج کند،اما نه به بهای شکست آن. مثلا طرفین مجبور شوند شرایط اقدام مشترک را6 ماه دیگر تمدید کنند.
زشت: همه چیز به بن بست برسد ،حال به هر دلیل. دریک مورد مثلا عناصر تند رو کنگره یا سنا، تحریمی جدید علیه ایران وضع کنند. یا بدتر محدودیتی ویژه و مهلک تر از تحریم به آقای اوباما تحمیل کنند که نتیجه اش فرقی با وضع تحریم های تازه نداشته باشد.(این یک خطر بالقوه بر سرراه پرونده ایران و روابط با آمریکاست)
در این شرایط بروز هرگونه واکنش از تهران دور از انتظار نیست.
همه طرف ها گزینه دیگری را نمیتوانند و نباید انتخاب کنند .همگی محکوم به پذیرش خوب هستند.
نظر شما