لایه های پنهان کنفرانس ژنو 2

"اگر از ایران برای کنفرانس ژنو2 دعوت نشود کسانی که موجب آن شده اند در آینده ازاین اقدام خود پشیمان خواهند شد"
این سخنان صریح روز گذشته از سوی وزیر خارجه ایران در واکنش به موضوع دعوت مشروط ازتهران برای شرکت در کنفرانس 22ژانویه ژنو2 بیان شد ه است. ظریف هرچند نامی از وزیر خارجه ایالات متحده به زبان نیاورد اما آشکارمشخص بود نوک تیز این سخنان متوجه آقای کری ست . سخنانی هرچند نه تهدید آمیز اما عمیقابا ناراحتی و گلایه!.این در حالی است که آقای کری هفته گذشته طی سخنانی از نقش ایران در گفتگوهای صلح حمایت کرده بود اما روز گذشته دریک کنفرانس مطبوعاتی با حضور همتای روس خود و آقای ابراهیمی با ایجاد زاویه نسبت به هفته گذشته ، از ایران خواست نقش سازنده ای در سوریه ایفاکندتا زمینه حضورش  در مذاکرات آتی فراهم شود . سخنانی که بلافاصله با واکنش مستقیم آقایان لاروف و اخضر ابراهیمی روبرو شد وهمه را متعجب کرد چراکه با توجه به فضای ابجاد شده میان تهران - واشنگتن ،انتظارسخنان متفاوت تری از آقای کری میرفت. این دو (لاوروف و ابرهیمی)در واکنشی مستقیم به سخنان وزیر خارجه آمریکا از نقش مهم و سازنده ایران در موضوع سوریه  حمایت و خواستار حضور تهران درنشست آتی ژنو شدند

.گفته های متفاوت آقای کری البته تنها موضوع تعجب برانگیز مصاحبه روز گذشته نبود .سخنان جالب لاروف نیز توجه زیادی را به خود جلب کرد،آنجا که وی ضمن تاکید بر نقش ایران در حل بحران سوریه آنچه را  "ضرورت شنیدن صدای تهران"( ونه صدای دولت آقای اسد) خواند با اهمیت توصیف کرد وگفت این صدا باید شنیده شود. لاروف بااشاره به اهمیت حضور ایران در نشست ژنو ،عربستان رانیزدارای اهمیتی مشابه دانست و خواستار حضور فعال ریاض در تحولات پیش رو شد.
این سخنان لاروف باتوجه به نگاه معمول اما منفی کرملین به عربستان به عنوان مرکز ثقل تروریسم ایدئولوژیک منطقه ای میتواند نشان دهنده آغازی نرم در تغییر دیدگاه کرملین نسبت به ریاض باشد و با نقطه برابر آن یعنی به رسمیت شناختن نقش ایران در تحولات منطقه وشام از طرف ایالات متحده ، هرچند فعلا مشروط تقریبا برابری میکند.
به نظر میرسد در بحران سوریه و آنچه که به کنفرانس ژنو 2 مربوط میشود ، تحولات و تحرکات سیاسی و حاشیه های کنفرانس بیش از اصل آن در حال خود نمائی ست.اینکه در مسیری ضربدری واشنگتن به اهمیت نقش تهران درحل بحران سوریه اعتراف و متقابلا مسکو نیز نقش مشابهی را برای ریاض قائل میشود حداقل در دنیای حرفه ای دیپلماسی امری اتفاقی نیست.خصوصا آنکه لحن واشنگتن هرچند گزنده اما به نسبت قبل ملایم تر به نظر میرسید به ویژه آنکه کری صریحا به اهمیت ایران اعتراف کرد. شاید هم به همین دلیل بود آقای ظریف نام مستقیمی از همتای آمریکائی خود نبرد..
از همین سو موضوع 22 ژانویه در تحلیل نهائی ودر مقیاسی منطقه ای فی نفسه برای قدرت های بزرگ دارای آن اهمیتی که ابتدا تصور میشد نخواهد بودو موضوع ایران بر اصل ماجرا تاثیر خاصی دستکم در شرایط کنونی نمیگذارد ولی در آینده قطعا اینگونه نخواهد بود.کم اهمیتی اشاره شده نه به این معنا ست که کنفرانس ژنوهیچ اهمیتی ندارد، بلکه به این اعتبارکه قدرتهای اصلی معتقدند (شاید اعتقاد بی مبنائی نباشد)نشست ژنو خود دارای آنچنان صلاحیت و مشروعیتی نیست که قادر باشد به مسایل مناطق فوق استراتژیک خاورمیانه عربی و غرب آسیا بپردازد.بلکه زمینه آن و خود بحران بستر مناسبی برای حل و فصل مناسبات از نوعی دیگر خواهد شد که الزاما ربطی به بحران سوریه ندارد اما قادراست فضای تعاملی لازم را برای گفتگوها و توافقات ویژه آتی فراهم کند. اهمیت نشستی مانند ژنو برای طرفین اصلی، از مسکو تا ریاض ، ازواشنگتن تا تهران و از آنکارا تا دوحه واز پاریس تا پکن، بیشتر در تحولات لایه ای شکل گرفته در بستر دیپلماتیکی ست که به بهانه موضوع سوریه یا ژنو 2 بر روی هم رسوب گذاری و شکل گرفته است. این رسوب گذاری،خود بالقوه زمینه ای را برای تبادلات سیاسی نه چندان آشنا با فضای منطقه فراهم آورده که با اندکی تسامح سخنان کری و لاروف تنها بخشی کوچکی از نوک قله کوه یخ زیر آب  تلقی میشود.اینکه مخالفان اسد در نشست آتی ژنو شرکت خواهند کرد یا نه؟ از دید من چندان اهمیتی ندارد خصوصا به دلیل فاصله عمیق و خونینی که میان این دو به وجود آمده وبه سادگی قابل رفع و.پرکردن نیست .ضمن آنکه بسیار بعیداست طرفین منازعه  فعلا به توافق مناسبی دست یابند .دریای خون و ویرانی کشور  مانع عمده آن است. مگر آنکه توافق در چارچوبی خارج از رقابت های اسد و مخالفانش و بیشتر مربوط به تعاملات قدرت های پشت پرده با یکدیگرصورت گیرد که آنهم مربوط به قدرت های اصلی ست تا اسد و معارضان وی . ]چنین توافق احتمالی نیز  اولا زمانی طولانی تر میطلبد ثانیا به حل پاره ای دیگر از اختلافات ارتباط پیدا میکند  که ژنو 2 بهانه خوبی برای پرداختن به آنها هست اما محل مناسبی برای حل شان نیست.  ایران ،امریکا ،روسیه و عربستان این را به خوبی میدانند.لذا شاید تنها صورت توافق مربوط به خود سوریه  در حد آتش بسی شکننده صورت گیرد  ،که در آن وضعیت باید پرسید این همه سر وصدا برای یک آتش بس موقت لازم بود؟matinmos@gmail.com.