باروی کار آمدن دولت تدبیر امید وپی گیری تنش زدایی درسیاست خارجی براساس گفتمان عملی ؛ مسیر تعاملی مناسبی برای کاهش اختلافات ونزدیکی مجدد روابط ایران با شرکای سابق خویش هموار گشته است . تبلور عینی آن را می توان در نشست ژنو3 وعلاقمندی قاره سبز به گشایش در یچه دیپلماسی مشاهده کرد .
گرچه در دور اول گفتگو ایران با گروه5+1 دژنوفرانسه تلاش داشت که با ایفای نقش پلیس بد وجانبداری گسترده از منافع اسراییل از هرگونه توافق جلوگیری کند . با این وجود؛ اقتدار دیپلماسی ایران وفضای مثبت افکار عمومی در سطح دنیا شرایط را برای توافق اولیه مهیا نمود . اروپا نیزبا آگاهی کامل از این موضوع که تاکید برگزینه نظامی هیچ سودی را برای آن ندارد؛وارد مذاکره جدی با ایران شد .
در ارتباط با نگاه اروپا به مسایل اختلاف زا با ایران به ویژه پرونده هسته ای از زمان مطرح شدن آن در مجامع بین المللی مسایل ذیل قابل استناد است:
1- اروپا پس از تجربه ناموفق در اتخاذ سیاست مستقل در برابر امریکا نسبت به مسائل جهانی، نظیر بحران بالکان و افغانستان و عراق با لحاظ منافع اقتصادی و سیاسی در ابتدایی مطرح شدن پرونده هسته ای ایران در مجامع بین المللی تلاش کرد که از طریق مذاکره و گفتگو خاطره دنباله روی محض از سیاست امریکا را در قبال از اذهان عمومی بزاید. ولی اصرار ایران برحقوق حقه خویش بر اساس بند 4 NPT و تکمیل چرخه کامل سوخت هسته ای در داخل کشور، اروپا بر آن داشت برای پر کردن هر گونه شکاف فرا آتلانتیکی همگرایی بیشتری را برای ایجاد فشار مضاعف علیه ایران با امریکا اتخاذ کند. البته فشارهای کلیت غرب منجربه تغییر رفتار وعدول از منافع ملی نشد .
2-ایران اسلامی در دکترین دفاعی خود جایگاهی را برای سلاح های هسته ای به رسمیت نشاخته و توانمندی خود را معطوف به امور پدافندی و نرم افزاری قدرت نموده است. اروپا برغم گزارش های مکرر بازرسان آژانس بین المللی اتمی ( IAEA ) در تأیید صلح آمیز بودن این فعالیت ها با تحلیل بدبینانه در تلاش برآمد که با الغای اشتباه نزد افکار عمومی دنیا که گویا که ایران اسلامی، بازی پیچیده ای را در حوزه هسته ای اتخاذ کرده و درصدد دستیابی به سلاح هسته ای است. از نظر این اتحادیه؛ پیشبرد هم زمان برنامه های هسته ای و موشکی ایران برای امنیت اروپا خطر آفرین است.در صورتیکه ایران با دیپلماسی فعال در عرصه جهانی وتاکید برحقوق انکار ناپذیر خود در پیمان npt نشان داد که برای حداکثری سازی اعتمادبین المللی آماده گفتگوهای جدی است که نمود عینی در گفتمان جدید ایران وتلاش برای همکاری های سازنده وکاستن از دشمنی های دیرینه است
3- قبلاابزار اصلی غرب برای تهدید و فشاری بحران به شکل کاملاً آشکار برزور استوار گشته بود. بخشی از این زور از برتری سیاسی، اقتصادی، نظامی ناشی می شد،وبخشی دیگر از قدرت نرم افزاری آن، در رویارویی اخیر بین غرب و ایران همه گزینه های تهدید اعم از قدرت سخت و نرم به نوعی بکار گرفته شد. هدف رسمی غرب علناً از تلفیق دو قدرت سخت ونرم در قالب قدرت هوشمند، دستیابی به تغییر رفتار ایران و جلوگیری از دستیابی کشورمان به قدرت برتر و تأثیرگذار منطقه ای است. ولی تمام تلاش های غرب با پایداری ایران بر اصول اساسی خویش چون غنی سازی اورانیوم در داخل ایران از یک سو وعدم توانمندی هم پیمانان منطقه ای اروپا در ایجاد تغییرات سیاسی در سوریه با ناکامی روبروشد . بطوریکه هراس از به قدرت رسیدن سلفی ها تندرو درسوریه پس از بشاراسد اروپا را براین نکته مهم رسانده که تنها راه حل موجود برای بازگشت آرامش به خاورمیانه برگزاری کنفرانس ژنودر موضوع سوریه وبهره گیری از پتانسیل بالای سیاسی ایران در مذاکرات پیشروست .
4-در بحث پرونده هسته ای این نکته اساسی را نباید فراموش کرد که اروپا و امریکا از ابتدا با هم همنوا و دارای یک هـــدف مشــترک اند، یعنی محروم کردن ایران از تکنولوژی هسته ای، زیرا غرب نمی خواهد ایران خارج از مدار غربی ها از توان هسته ای ولو صلح آمیز برخوردار باشد. در این راستا شاهد رفتار دو گانه اروپا و امریکا نسبت به مسائل هسته ای منطقه خاورمیانه هستیم، بطوریکه اتحادیه اروپا و امریکا توانمندی آشکار هسته ای اسرائیل را در راستای امنیت منطقه ای می داند و با حمایت از اهداف و جاه طلبی های این رژیم مانع از به ثمر نشستن تلاش های کشورهای منطقه در قالب طرح خاورمیانه عاری از سلاح های هسته ای شدند. ولی همزمان فعالیت های صـــلح آمیز هسته ای ایـران را ناقض قوانین بین المللی و برهم زننده امنیت منطقه اعلام می شد ولی با نشست ژنو3وارایه طرح مجدد ایران مبنی امحای سلاح کشتار جمعی والزام تبعیت اسراییل از قوانین بین المللی وپذیرش آن در مجمع عمومی سازمان ملل متحد انتظالرمی رود اروپا نیز در رفتار دوگانه خود نسبت به چگونگی برخورد با مسایل هسته ای منطقه تجدید نظر نماید.
5- نکته مهم اینکه توفیق در ادامه مذاکره بر سر پرونده هسته ای ایران و نهایی شدن تفاهم ژنو3 باید مبتنی بر درک واقعیت های موجود و پذیرش حق کشورمان برحفظ چرخه سوخت کامل هسته ای و اعتماد سازی بیشتر از طرف مقابل می باشد. اروپا تا امروز از قبول و شناسایی حق مسلم ایران در بهره مندی از فناوری صلح آمیز هسته ای طفره می رفته است . ولی اذعان به حقوق هسته ای کشورمان در نشست ژنو3 شرایط را برای بازبینی در الگوهای رفتاری منازعه گرا وقانونمندی رفتار ها براساس منافع مشترک هموار تر ساخته است . در این مسیر برداشتن شدن تحریم های اعمالی وتمایل شرکت های اروپایی ها برای ورود به بازار پر سود نفتی ایران وهمکاری در بخش های صنعتی برای طرفین سودمند تمایل دارند . ولی در رقابت نزدیک برعکس دوره های گذشته اروپا تنهانیست؛ بلکه شرکت های آمریکایی راغبند که باهموارتر شدن مسیر تجارت وهمکاری با ایران حضور اثربخشی داشته باشند امری تا حدودی برنگرانی های برخی از کشورهای اروپایی از جمله فرانسه دامن زده ویکی از دلایل سنگ اندازی فرانسوی ها درمسیر تفاهم ایران وگروه 5+1 در نشست ژنو همین موضوع بود. البته به نظر می رســد که ایــن اتحادیه هنوز هم با دو مشکل اساسی روبروست. رقابت درونی برای رهبری ومدیریت بحران منطقه ای به ویژه در موضوع هسته ای ایران و مسائل خاورمیانه ؛ ودیگری ضعف تاریخی در برابر اتخاذ تصمیم مستقل دربرابر آمریکاوپذیرش هژمونی جهانی آن؛ در این مسیر برای تعامل سازنده؛ باید رفتار سیاسی و نظام فکری تصمیم سازان اروپایی مبتنی بر خردگرایی و لحاظ منافع راهبردی و احترام به حقوق ایران شکل گیرد.
نظر شما