به گزارش خبرآنلاین، «زبانهای ساختگی» از پنج فصل تشکیل شده که «زبان ساختگی چیست؟»، «تصویر کلی زبانهای ساختگی»، «تغییرات آوایی»، «جابه‌جایی واج‌ها» و «اضافه شدن واج‌ها» عناوین این فصول است. نویسنده در بخشی از مقدمه خود بر این کتاب روش تحقیق و پژوهش‌اش را توضیح داده و در موخره کتاب نیز مناطق جغرافیای پژوهش خود را درج کرده است. زبان ساختگی به زبان‌هایی گفته می‌شود که گاه گروه‌ها و اصناف و صاحبان مشاغل برای ارتباط میان خود می‌سازند تا غریبه‌ها به محتوای گفتگوهای آنان پی نبرند. زبانهای زرگری، میمی، سیدی، انگوری، مرغی، لامی و گوشتی از جمله زبان‌هایی هستند که در این کتاب معرفی شده‌اند. در این کتاب همچنین زبانهای ساختگی مشاغل مختلف از جمله نانوا، بنا، قصاب، حمامی، نقاش، آشپز و غیره در چندین شهر و روستای کشور از نظر ساختاری و واژگان، از دیدگاه علم زبانشناسی، بررسی شده‌اند.
کتاب «زبانهای ساختگی» اولین بار در سال 57 به عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد نویسنده آن در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران نوشته شد و مورد قبول محمدرضا باطنی استاد راهنمای طرح قرار گرفت. باطنی در مقدمه‌ای که بر کتاب نوشته، آورده است: «اگر از بحث‌های فنی زبانشناسی بگذریم، می‌توان روی این نکته توافق کرد که کار زبان ایجاد ارتباط بین کسانی است که با آن زبان آشنایی دارند. وقتی کسی سخنی می‌گوید یا می‌نویسد، معمولاً می‌خواهد همه اهل زبان حرف او را بفهمند و مقصود او را ادراک کنند، اما همیشه چنین نیست. هر جامعه‌ای را که مورد بررسی قرار دهید، خواهید دید در آن گروه‌بندی‌هایی وجود دارد؛ مثل گروه‌های صنفی، محفل‌های خصوصی، تشکل‌های خانوادگی و مانند آن... گاه اتفاق می‌افتد که این گروه‌ها نمی‌خواهند غریبه‌ها یا غیرخودی‌ها از چند و چون کار آنها سردربیاورند. برای این منظور یکی از ابزارهایی که به کار می‌گیرند، دستکاری کردن زبان است. آنها در واژگان، نحو یا دستگاه صوتی زبان رایج تغییراتی می‌دهند تا آن را برای غیرخودی‌ها نامفهوم کنند. پژوهشی که آقای عبدالرشیدی انجام داده‌اند، نشان دهنده برخی از این دستکاری‌های زبانی است. امید است کار ایشان انگیزه‌ای برای پژوهش‌های بعدی باشد.»
نویسنده در فصل اول توضیحات مختصری درباره زبانهای ساختگی بیان می‌کند. زبانهای ساختگی بر پایه زبان رسمی اهالی آن گروه ساخته می‌شود. دستور زبان رسمی در زبان ساختگی نیز رعایت می‌شود. آواها نیز تغییری نمی‌کند. واژه‌آرایی نیز ثابت می‌ماند. آنچه دستخوش تغییر می‌شود واژگان زبان است؛ یعنی واژه‌ای از واژگان زبان رسمی با سه نوع تغییر به صورت واژ‌ای دیگر می‌آید که فقط کسانی که از آن تغییر با خبر هستند می‌فهمند که این همان واژه است و معنی آن چیست. سه نوع زبان ساختگی وجود دارد. در نوع اول که تغییرات معنایی است، واژه به طور کامل جای خود را به واژه دیگری می‌دهد که هیچ نوع رابطه آوایی بین واژه‌ی مادر و واژه گشته وجود ندارد. نوع دوم جابه‌جایی واج‌ها در واژگان و نوع سوم اضافه شدن آواها در واژگان است. که نوع دوم و سوم، زیر مجموعه تغییرات آوایی محسوب می‌شوند. در ادامه این فصل، نویسنده به تاریخچه‌زبان‌های ساختگی می‌پردازد و اشاره‌ای به تاریخ زبان لوتر یا لوترا دارد. همچنین در این فصل با خطوط ساختگی مانند خط ابجد آشنا می‌شویم. خط ساختگی بسیار ماندگارتر از زبان ساختگی است. زیرا زبان در طی قرون فراموش می‌شود اما از خط نوشته‌هایی به جا می‌ماند. در انتهای این فصل با برخی زبانهای ساختگی مطرح در جهان آشنا می‌شویم.
آنطور که روزبه رحیمی در معرفی این کتاب نوشته، در فصل دوم تصویری کلی از زبانهای ساختگی نوع اول داده می‌شود و پس از بررسی نحوه ساخت این زبان، نمونه‌هایی از مناطق مختلف کشور می‌بینیم. در این فصل همچنین با واژه‌هایی بر می‌خوریم که از حالت گشته در زبان یک صنف خارج شده و وارد زبان رسمی جامعه شده‌اند. واژه‌هایی مثل: الکی (صنف بناها)، دوا (صنف عطار)، خیکی (صنف لبنیاتی) و ...فصل سوم و چهارم به زبانهای ساختگی نوع دوم اختصاص دارد. در این فصول با این زبان‌ها آشنا می‌شویم: زبان کولی‌ها، زبان ساختگی مردم جهرم که در آن با استفاده از انگشتان دست کلمات را انتقال می‌دهند، دستگاه عددگویی بزازان فسا که می‌توانند از یک تا هزار را بشمارند و همچنین حساب سیاق که خطی است که بر چند علامت و نشان خاص استوار بود و هر علامت یا هر مجموعه علائم در محاسبه ریاضی اعداد، عددی را نشان می‌داد.
فصل پنجم در ارتباط با نوع سوم زبانهای ساختگی است. این نوع زبان‌ها را معمولاً زرگری می‌نامند اما تحقیقات نویسنده نشان می‌دهد که زبان زرگری تنها یک نوع از این زبان‌ها است. در این فصل زبانهای زرگری، مرغی، لامی، میمی، سیدی، گوشتی، انگوری و دو زبان بی‌نام، به‌عنوان زبانهای ساختگی نوع سوم مورد بررسی قرار می‌گیرند.
«گویش‌های وفس، تفرش و آشتیان» نوشته محمد مقدم، «مجموعه خطابه‌های نخستین کنگره فرهنگ ایران» به کوشش مظفر بختیار، «حدود العالم من المشرق الی المغرب» نوشته جلال الدین طهرانی، «بزرگان نامی پارس» نوشته محمد تقی میر، «کوششی در آموزش خط سیاق» نوشته جواد صفی‌نژاد و «دستگاه عدد در زبان فارسی» نوشته هرمز میلانیان، نام بخشی از منابع فارسی مورد استفاده نویسنده برای نگارش این کتاب است.
کتاب 104 صفحه‌ای «زبانهای ساختگی» با قیمت 5500 تومان از سوی نشر مسافر راهی بازار کتاب شده است.
«سیر تحول و تکامل ژورنالیسم»، «پندارها و گفتارها، نلسون ماندلا»، «روسیه در عصر مواجهه محدود»، «گفتنی‌ها»، «مدیران پاسخگو»، «سیرجان»، « ظهور و سقوط فاشیسم، ایتالیا در دوران موسولینی» و «تاریخ جنبش عدم تعهد» نام برخی از تألیفات و ترجمه‌های منتشر شده عبدالرشیدی است.
6060
نظر شما