کارشناسان می‌گویند از بالا رفتن آمار سرقت و نزاع در جامعه گرفته تا مشکلات خانوادگی، یک سر ماجرا به بیکاری ختم می‌شود و کوچک شدن سفره‌ها. سقف‌هایی که در زیر آن پدر، شرمنده کودکانش است و مادر، چشمان خیس از اشکش را از دیگران پنهان می‌کند. چهاردیواری‌هایی که احتمال شکسته شدن حرمت‌ها در آن بسیار است چرا که ردپای بیکاری و فقر در بالارفتن 7درصدی آمار طلاق نیز مشهود است. آماری که این روزها نگرانی همگان را درپی داشته است. همه این مسئله‌های اجتماعی را که کنار هم بگذاریم دست‌ها به سوی دکمه آژیر قرمز می‌رود تا هشداری باشد برای آمار بیکاری و ناتوانی مالی در خانواده‌ها و تاثیرش بر مشکلات خانوادگی. با یک نگاه به جامعه می‌توان جوانان تحصیلکرده‌ای را دید که یا به دلیل بیکاری امکان ازدواج برایش مهیا نشده یا بیکاری تیشه بر ریشه زندگی مشترک‌شان زده است.
بیکاری بر ریشه خانواده تیشه می‌زند
هرچند این روزها شرایط اقتصادی سبب شده بسیاری از خانواده‌ها سفره‌ای کوچک‌تر در خانه‌هایشان پهن کنند اما همیشه سکه دو رو دارد. جامعه‌شناسان می‌گویند روی دیگر این سکه افزایش آسیب‌های اجتماعی است. پژوهش‌های علمی نشان می‌دهد از آنجایی که بی‌سامانی و تلاطم اقتصادی سبب مستعد شدن افراد در ارتکاب جرم می‌شود، در مناطقی که به واسطه خشکسالی یا تعطیلی یک کارخانه، آمار بیکاری افزایش می‌یابد، تشدید جرم، آسیب‌های اجتماعی و کاهش سطح امنیت حرف اول را می‌زند. آمارهای رسمی هم مهر تاییدی است بر این ادعا. سرقت‌های خرد افزایش یافته‌اند و نزاع و درگیری در کشور بیشتر شده است. همین که زندان‌های کشور با کمبود فضا مواجهند نشان می‌دهد تعداد مجرمان رو به افزایش است. اما با استناد به این گفته غلامحسین اسماعیلی، رئیس سازمان زندان‌ها که 68 درصد زندانیان کمتر از یک‌ماه درزندان هستند، می‌توان نتیجه گرفت که پای این زندانیان عموما به دلیل جرم‌های کوچک به زندان باز می‌شود. پیش از این نیز سید باقر حسینی، نماینده زابل به تهران امروز گفته بود: «در زندان زابل زندانیان جوانی را دیدم که به دلیل سرقت احشام ناشی از فقر، به زندان افتاده بودند.»
بیکاری مترادف با بی‌درآمدی
به نظر می‌رسد آسیب‌های اجتماعی زخم‌هایی بر پیکر جامعه هستند که اگر ریشه‌ای درمان نشوند، هر چند وقت یک‌بار سر باز می‌کنند. دکتر بهرام بیات جامعه شناس تاثیر بیکاری و فقر را در آسیب‌های اجتماعی بسیار محرز می‌داند. او می‌گوید: «برای تشریح این رابطه همان حدیث معروف از امیرالمومنین(ع) کافی است که فرموده اند: فقر از در که وارد شود، ایمان از پنجره خارج می‌شود که از بعد جامعه شناختی منظور از ایمان همان استخوان‌بندی و شاکله نظام خانواده و البته حفظ آن است. بنابراین بیکاری و به‌دنبال آن فقر سبب می‌شود نظام خانواده خدشه‌دار شده و مستعد بروز ناهنجاری‌ها شود.» او ادامه می‌دهد: «کار چند ویژگی برای افراد جامعه دارد. نخست آنکه منبع درآمد برای خانواده است و پدر بیکار یعنی خانواده بدون درآمد! برخی جامعه شناسان مفهومی تحت عنوان مشغولیت را مطرح می‌کنند. یعنی مدیران باید برای تک تک افراد جامعه مشغولیت ایجاد کنند آن هم در قالب مشغولیتی که به صلاح جامعه باشد و نیازمندی‌های افراد را نیز از عایدی آن برطرف کند.» به گفته دکتر بیات اگر مدیران به دست افراد جامعه کار ندهند، آنها کار دست مدیران می‌دهند! او ادامه می‌دهد: «البته معنای کار دوم بسیار متفاوت با معنای کار اول است. این به آن جهت است که بیکاری باعث بسیاری از مشکلات و ناهنجاری‌ها در خانواده‌ها و به‌دنبال آنها در جامعه می‌شود. مثلا اگر بخواهیم خوشبینانه آمار بدهیم باید بگوییم 80 درصد سرقت‌های صورت گرفته در کشور از روی بیکاری است.»
ناکامی و استرس، دو سوغات بیکاری
دکتر حسن عماری مدرس دانشگاه و روان‌شناس اجتماعی نیز می‌گوید: «فقر و بیکاری مسئله‌ای اجتماعی است که تاثیرش در زندگی خانوادگی، در دنیای مدرن معنا پیدامی‌کند. یکی از این تاثیرات ناکامی در درون خانواده است. وقتی زن و مرد و فرزندان به آنچه می‌خواهند، نرسند، ناکامی در رسیدن به مطلوب‌ها رخ داده است. با توجه به تغییر سبک زندگی به سوی مصرف گرایی این روزها بیشتر خانواده‌ها خواسته‌هایشان ارتقای موقعیت شغلی، موقعیت اجتماعی و طبقه اجتماعی است که رابطه مستقیم با ثروت دارد.» خانواده نخستین نهادی است که انسان در آن اجتماعی شدن را می‌آموزد. آموزه‌های خانواده درست مثل نقشی که بر سنگ حک شده باشد تا آخر عمر با انسان باقی می‌ماند. شاید به همین دلیل است که خانواده مقدس‌ترین نهاد در اسلام است. اما به گفته دکتر عماری فقر و بیکاری و به‌دنبال آن بروز ناکامی در خانواده سبب بروز اختلالات روانی می‌شود.» اختلالاتی که در سال‌های گذشته آمار تامل برانگیزی از آن در رسانه‌ها منتشر شده است. 21 درصد ایرانی‌ها دچار اختلالات روانی هستند و این یعنی از هر 4 ایرانی یک نفر با این نوع اختلال دست و پنجه نرم می‌کند تا تاثیری منفی بر شاخص سلامت کشور داشته باشد. از این رو دیدن نزاع‌ها و دعواهای خیابانی زیر آسمان این شهر منظره‌ای دور از ذهن نیست.
او ادامه می‌دهد: «فقر و بیکاری در نهاد خانواده مجموعه‌ای از استرس‌ها را به‌دنبال دارد. استرس‌هایی که از آن گریزی نیست. تحقیقات می‌گوید استرس، مادر بسیاری از بیماری هاست. این افراد عموما در زندگی آینده خود دچار مشکلات شخصیتی هستند و آثار استرس در آنها مشهود است. بیکار شدن و بیکاری‌های ممتد نوعی از استرس را در خانواده نمایان می‌کند و نوع دیگر آن وقتی است که فرد به سن شاغل شدن می‌رسد اما فرصت شغلی برای او ایجاد نشده است. گذشته از آن برخی از افراد هم هستند که پس از سال‌ها تحمل، به شغل مورد نظر خود می‌رسند اما به دلیل تحمل استرس‌ها و اتفاق نیفتادن در زمان مناسب نمی‌توانند خوب کار کنند. بنابراین استرس‌ها برای خانواده بحران زا هستند. البته این وظیفه دولت هاست که «تاب آوری» را در جامعه آموزش دهند.»
رابطه سرقت و بیکاری
چندی پیش ناصر فرشید رئیس پلیس پیشگیری فرماندهی انتظامی استان کرمان با اشاره به اینکه سرقت لوازم داخل خودرو و قطعات خودرو، سرقت موتورسیکلت و سرقت منازل بیشترین موارد سرقت را به خود اختصاص داده‌اند، اعلام کرد که 78 درصد دستگیرشدگان از افراد بیکار هستند. آمارهای دیگری نیز اعلام شده است. 56 درصد از آنهایی که در کشور به عنوان دزد لوازم خودرو دستگیر می‌شوند و تا پایان عمر با برچسب «دزد» زندگی می‌کنند، برای نخستین بار است که دست به سرقت می‌زنند و شاید پیش از آن حتی خواب دزدی را هم ندیده‌بودند.
30145
نظر شما