پایان یک عمر زندگی سرد و پر برکت در پهنه آسمان

محمود حاج‌زمان: تلسکوپی فضایی که به خاطر عکس‌هایش از ابرهای پف‌دار زاینده ستارگان جوان شهرت داشت، دو روز قبل (10 اردیبهشت) به کار خود پایان داد. ذخیره هلیوم مایع این تلسکوپ که لازم بود تا دمای ابزار‌های آن را نزدیک به صفر مطلق خنک نگاه دارد تمام شد، و پایان کار تلسکوپ فضایی هرشل را رقم زد.
تلسکوپ هرشل که متعلق به آژانس فضایی اروپا (ESA) بود و در سال 2009 / 1388 به فضا پرتاب شد و تقریبا برای همان مدتی که دانشمندان انتظارش را داشتند در فضا به فعالیت پرداخت. با خاموش شدن این تلسکوپ فضایی، اکنون چند آزمایش نهایی روی آن در حال انجام است و مهندسان اسا قصد دارند تا آن را در مدار خورشید قرار دهند؛ جایی‌که تا ابد در آنجا باقی خواهد ماند.

ماموریت هرشل مطالعه خاستگاه و منشاء ستارگان و کهکشان‌ها بود. هرشل نخستین تلسکوپی بود که چنین طیف وسیعی از طول موج‌های نور، از فروسرخ دور تا طول موج‌های زیرمیلی‌متری را پوشش می‌داد. این تلسکوپ خصوصا قادر بود تا نواحی سرد فضا را که برای سایر رصدخانه‌ها و تلسکوپ‌ها نادیدنی هستند شناسایی کند. داده‌های به دست آمده از هرشل به اخترشناسان کمک کرد تا کشف کنند که تعداد ستارگان تولیدی کهکشان‌ها در چند میلیارد سال نخست عمر کیهان، بسیار بیشتر از چیزی است که قبلا تصور می‌شد.

تلسکوپ فضایی هرشل همچنین داده‌های مربوط به وجود مواد شیمیایی را در سایر اجرام فضایی جمع‌آوری می‌کرد. اخترشناسان از این داده‌ها استفاده کردند تا سایر مکان‌هایی را که مثلا دارای آب هستند شناسایی نمایند. به کمک این داده‌ها آنها موفق شدند تا هسته‌ای پیش‌ستاره‌ای را در ابر مولکولی ثور بیابند، که میلیون‌ها برابر زمین دارای حجم عظیمی از آب البته به شکل یخ است. همچنین صفحه‌ای پیش‌سیاره‌ای در اطراف ستاره TW مارافسای کشف شد که به اندازه هزاران برابر زمین در خود آب دارد؛ آبی که در این مورد به شکل بخار است. به گفته فرانک هلمیچ که سرپرست گروه یکی از ابزارهای علمی هرشل بود، زمانی‌که آن صفحه سیارات را شکل دهد، حجم کافی آب برای پوشاندن سطح آن سیارات وجود خواهد داشت.

53275