فاطمه محمدی‌نژاد: اتحادیه اروپا در حال عقب‌نشینی از تعهدات خود برای تعیین زمان آغاز طرح ITER است که قرار بود سال 2018 / 1397 به بهره‌برداری برسد. این طرح چند میلیارد یورویی برای ساخت رآکتور همجوشی هسته‌ای قرار است در جنوب فرانسه برپا شود.
پایگاه خبری نیچر به نقل از منبعی آگاه گزارش داد در جلسه شورای آی.تی.ای.آر که در ماه نوامبر/آبان در نزدیکی محل رآکتور در سن‌پل‌دوران برگزار شد، نمایندگان اتحادیه اروپا به شش عضو دیگر شورا اعلام کردند که تاریخ بهره‌برداری این طرح دیگر عملی نیست.
کاترین ری، سخنگوی علوم و تحقیقات هیئت اروپایی در بروکسل، از پاسخ به سوال نیچر در رابطه با تغییرات زمان آغاز پروژه طفره رفت، اما با تاکید بر حمایت اروپا از این طرح گفت: «هدف اصلی ما، اطمینان از کسب موفقیت آی.تی.ای.آر با هزینه‌های معقول و با میزان قابل قبولی ریسک است.»
آی.تی.ای.آر تجربه‌ای عظیم در اثبات عملی بودن همجوشی هسته‌ای هسته‌ای به عنوان یک منبع انرژی پاک است. در پایان این پروژه، مغناطیس‌های ابررسانا با فشرده کردن پلاسمایی از ایزوتوپ‌های سنگین هیدروژن (دوتریوم و تریتیوم)، آنها را به دمای بالای 150 میلیون درجه سانتی‌گراد می‌رسانند. در چنین شرایطی، واکنش‌های همجوشی هسته‌ای روی می‌دهد که ده برابر انرژی مصرف شده در ساخت پلاسما را آزاد می‌کند. (برای اطلاعات بیشتر به این مطلب مراجعه کنید: انرژی هسته‌ای پاک، شاید بیست سال دیگر )
اتحادیه اروپا تاکنون بزرگ‌ترین شریک این طرح بوده و حدود 45% از هزینه‌های ساخت آی.تی.ای.آر را برعهده گرفته است، در حالی‌که دیگر شرکای این پروژه یعنی چین، هند، ژاپن، روسیه، کره‌جنوبی و آمریکا هر کدام تنها 9% از هزینه‌ها را پرداخت می‌کنند. هنگام امضای تفاهم‌نامه ساخت آی.تی.ای.آر در سال 2006 / 1385، هزینه‌های این طرح حدود 5 میلیارد یورو برآورد شده بود، اما اکنون انتظار می‌رود با توجه به زمان ساخت این رآکتور، این مبلغ تا دو برابر افزایش یابد.
طبق توافقنامه‌ای که در ماه ژوئن/خرداد انجام شد، شورای آی.تی.ای.آر سال 2018 / 1397 را به عنوان زمان ارائه نخستین پلاسمای ساخته‌شده در این نیروگاه اعلام کرده بود، اما برخی معتقدند که احتمالا اتحادیه اروپا برای پرداخت هزینه‌های اضافی شروع ساخت دچار مشکل خواهد شد.
گوتر هازینگر، مدیر علمی موسسه علوم پلاسمای ماکس‌پلانک در گارچینگ آلمان معتقد است این نگرانی در میان کشورهای اروپایی حاضر در این پروژه وجود دارد که زمان اعلام شده کنونی ممکن است پرمخاطره باشد. اتحادیه اروپا مسئول ساخت‌وساز و دیگر عملیات‌های فراساختاری در محوطه 180 هکتاری آی.تی.ای.آر است. هازینگر با هشدار در مورد این‌که سال 2018 احتمال خطا را افزایش می‌دهد، گفت: «تمام تجهیزات اروپایی خیلی زود مورد نیاز خواهندبود. این تاریخ بسیار پرمخاطره است».
به گفته استفن دین، رئیس موسسه انرژی همجوشی هسته‌ای واقع در گایترزبورگ مریلند، واکنش دیگر اعضای آی.تی.ای.آر به سخنان اتحادیه اروپا چندگانه است. مقامات ارشد وزارت انرژی آمریکا که مسئول همکاری این کشور با آی.تی.ای.آر هستند، علنا از زمان طولانی اعلام شده برای این پروژه ابراز نارضایتی کرده‌اند. اما دین اظهار داشت بسیاری از محققان آمریکایی همکار در طرح آی.تی.ای.آر از این نگرانند که این پروژه به زمان تعیین شده نرسد.
بنابر اعلام نیل کالدر، سخنگوی ارشد آی.تی.ای.آر، شورا اکنون قصد دارد دو زمان احتمالی را برای آغاز به کار این پروژه اعلام کند: یکی تاریخ زود و دیگری دیرتر. کالدر معتقد است این سازمان تا فوریه 2010 / بهمن 1388 باید بتواند تاریخ‌های جدید را اعلام کند. با این حال وی نگفت آیا سال 2018 / 1397یکی از گزینه‌ها خواهد بود یا نه. وی گفت:« برنامه‌ریزی برای پروژه‌ای به پیچیدگی آی.تی.ای.آر بسیار مشکل است. به نظر من صرف زمان برای رسیدن به نتایج درست ارزش دارد.»
نظر شما