خاطرات خواندنی مرحوم انواری از طالقانی، منتظری، هاشمی، لاهوتی و مهدوی کنی در زندان

به گزارش خبرآنلاین، پیش از این، به مناسبت رحلت آیت الله انواری بخش‌هایی از این خاطرات را منتشر کرد و اکنون در به بهانه چهلمین روز درگذشت وی، بخش‌های دیگری از این خاطرات را منتشر می کنیم. در ادامه، خاطرات آیت الله انواری از دیدارش با آیات هاشمی رفسنجانی، منتظری و طالقانی را می‌خوانید:
" به نظرم از نزدیک در اوین با آقای هاشمی آشنا شدم. البته قبلا با هم آشنائی کلی داشتیم. ایشان با شهید باهنر در جلسات مؤتلفه کار فرهنگی داشتند. در مؤتلفه آقای مطهری اصرار بر آشنایی بچه ها با مفاهیم اسلامی داشت و می گفت: خوف دارم به زندان بروند. سال هاست آن جا در اختیار کمونیست هاست. آنها شبهه می کنند و این ها به آنها ملحق می شوند. بنا شد کار فرهنگی بشود. مؤتلفه را ده نفر ده نفر کرده بودند. قرار شد فضلایی را پیدا کنند که در حوزه ها تدریس کنند. یک چیزی هم آقای بهشتی نوشت که اسمش را یادم نیست. آقای مطهری هم اسلام و سرنوشت را نوشت. قرار بود دیگران هم چیزهایی را تنظیم کنند و بدهند حوزه ها بحث کنند. در آن جا هاشمی با این ها همکاری داشت و در برخی حوزه ها درس داشت، البته آقای هاشمی جلسات مذهبی در تهران داشت که برخی همین مؤتلفه شرکت داشتند. بعد از زندان من آقای هاشمی را ندیدم تا آوردند قزل قلعه. من در بند یک بودم با تعدادی دوستان. معلوم شد آقای هاشمی در بند 2 است. در هوا خوری که قدم می زدم، جلوتر که به آن طرف نزدیک شد در انتهای دو مسیر هاشمی را دیدم. هاشمی آمد جلو و احوالپرسی کردم. وضع همدیگر را تعریف کردیم. شاید پیغامی هم داد. از آن جا نزدیک شدیم. تا ما را آوردند به اوین 55. این را به شما بگویم که یکبار دو سالی من بچه ها را ندیدم.
من را از قصر به اوین آوردند. هاشمی و لاهوتی را از کمیته آوردند. پای لاهوتی زخم بود. آقای منتظری را از سلول آوردند پیش ما. آقای مهدوی را هم از کمیته مشترک آوردند. من وقتی آمدم اوین، آقای طالقانی آنجا بود که من اول نشناختم؛ کلاهی سرش گذاشته بود. ربانی شیرازی را هم از قم آوردند. معادیخواه و گرامی را هم آن جا آوردند شاید از کمیته. ما را در اتاق بهداری جمع کردند و یک روز همه را به سلول بردند. من و آقای هاشمی در یک سلول و طالقانی و لاهوتی هم با هم بودند. در این سلول ها وقتی وارد می شدیم دست چپ یک توالت فرنگی بود. این توالت دری داشت که میز غذا خوری بود. یک دستشویی هم کنارش بود. یک تشک هم بود جای دو نفر که دراز بکشند. 24 ساعتی با هم بودیم که خیلی بحث کردیم.
این ها سال 55 بود. یک دفعه ماشین آوردند بردند کمیته موقت که آقای هاشمی هم نوشته. سلول را نشان دادند تا این جا عضدی با ما صحبت کند. در بین فضلا من عمامه داشتم. بقیه لباس عادی داشتند. هاشمی و لاهوتی لباس زندانی داشتند. لباس آوردند که بپوشید. آقای طالقانی گفت نمی پوشم فریاد زد و ...
من به آقای طالقانی می گفتم تحمل کن، اینها بازی در می آورند. رسولی آمد و گفت: کی گفته اینها را بپوشند. بالاخره ما را بردند دفتر عضدی در زندان. (عضدی فرار کرد همین بود که هاشمی را با سیگار سوزانده بود).
این رفتارها آغاز باز شدن فضای سیاسی بود. در ضمن بعد فهمیدیم ما را این جا آوردند که گروه عفو بین الملل دسترسی به ما نداشته باشند. بالاخره هم برگرداندند اوین. به نظر می رسد خیلی عقب نشینی کردند. خیلی معذرت خواهی کردند. موعظه کردند. اعلی حضرت مسلمان است، خدمتگزار است. نماز مغرب و عشا را که خواندیم دوباره ما را بردند اوین که بردند به بهداری که آن جا را برای ما تخلیه کردند که جای خوبی بود. غذای خوب و ... ملاقاتی هم بود. آن جا با آقای هاشمی مأنوس شدیم. آقای هاشمی یک آدم خوش بین بود، ‌بر عکس آنهایی که همه چیز را تاریک می دیدند. نه اضطراب داشت، خیلی شوخ بود، داستانی هایی نقل می کرد. یک ماه بهداری اوین بودیم. نماز جماعت داشتیم که آقای منتظری امام بود. شب ها بعد از نماز بحث طلبگی بود. شبی بحثی شد که منجر شد به همان بحث اصولی تمسک به عام در شبهات مصداقیه و مفهومیه. همین جا بود که آقای طالقانی از آقای منتظری خواست تا درس آقای بروجردی را در این زمینه بگوید که یک ماه مرتب و منظم درس را گفت. با این که آقای منتظری چند ماه انفرادی بود آفتاب ندیده بود و رنگش هم پریده بود. من از حافظه آقای منتظری در شگفت بودم که مرتب قرآن حفظ می کرد.
هاشمی آدم صبور و خوش بینی بود. من ندیدم در سخت ترین شرایط خوش بینی اش را از دست بدهد. وقتی با او حرف می زدند قبول می کرد. حداکثر استفاده را از وقتش می کرد.
روزهای اول شروع کرد پیش شیبانی درس فرانسه را خواندن. بعد از مدتی هاشمی بحث قرآن را شروع کرد که همان جا بخش عمده آن را تنظیم کرد. از صبح بعد از درس تفسیر طالقانی، کار را شروع می کرد و می نوشت. قدری هم روی نهج البلاغه کار می شد. بالاخره هاشمی آدم صبور و پشت کاردار بود. آدم احساس می کرد دوستش دارد. برخوردهای جالب و مهربانانه داشت. یک تعدادی از طلبه ها را سال 55 در سالگرد 15 خرداد گرفتند و آوردند آن جا. لخت بودند. زندان فقط یک غذایی داشت که خوب به تنهایی چیزی نبود. زندانی ها چیزهای دیگری را می خواهند. مخصوصا آنها که ملاقاتی نداشتند. در زندان هر چه می آمد می رفت انبار خود زندانی ها و تقسیم می شد. خیلی چیزهایی که عمومی استفاده می شد هاشمی تهیه می کرد. خیلی خرج می کرد. تا وقتی بود هیچ کس خرج نمی کرد. پول پول هاشمی بود. سخاوت مند بود. دست ودل باز بود و خرج می کرد. یک بار سید تقوی می خواست آزاد شود. هاشمی تمام لباس هایش را که زنش آورده بود و فاستونی خیلی عالی بود، همه را به تقوی داد. فقط عمامه سیاه نداشت بدهد. خیلی شیک رفت. بر روی هم، معاشرتش، معاشرت شیرینی بود. شب های شنبه هم شب قصه گویی بود. اول باید همه یک آواز می خواندند. خودش که از بدصداهای روزگار بود که همه غش می کردند. آقای طالقانی هم صدای خرخری داشت، آقای منتظری هم صدا نداشت.
از زندان پیدا بود که هاشمی نبوغی دارد. در مشورت ها خوب نظر می داد وبا فکرش بچه ها را اداره می کرد. ما از ایشان نه خشونت دیدیدم و نه بد اخلاقی. آقای طالقانی هم همین طور بود وهاشمی بعدها همین طور بود."
/30462