پایان قلیان/پرونده

امید کریمی: همه چیز از قهوه خانه زنانه شروع شد. همه چیز برای یک مانور دیگر و آخرین ضربه ای که می توان به قلیان زد و پایانش را دید.

دو هفته پیش ایسنا، از قول رییس اتحادیه صنف قهوه خانه داران نوشت: "پیگیر راه‌اندازی قهوه‌خانه‌ ویژه بانوان هستیم و در نظر داریم با همکاری و اجازه نیروی انتظامی و اداره اماکن، مکانی مختص بانوان ایجاد کنیم و صحبت‌هایی نیز در این رابطه صورت گرفته است." (اینجا)

و همین خودش ضربه ای بود بر جسم کم جان قلیان، این تفریح سالم ! سنتی ایرانیان. هرچند که او نامی از قلیان نبرد، اما وقتی حرف قهوه خانه می شود، کسی یاد چای و دیزی نمی افتد؛ اول قلیان، بعد چای دیشلمه و دیزی سنگی.

پس اعتراض ها شروع شد و البته دوباره وزارت بهداشت شروع کرد به گفتن از مضرات قلیان و اینکه یک پک قلیان، بیش از 5 نخ سیگار ضرر دارد. نکته اینجا بود که آقای رییس اتحادیه قهوه خانه دارها، صبر کرده بود تا دم شروع هفته مبارزه با دخانیات که امسال 10 روز شد، این حرف را زد. دشمنان قلیان هم که حاضر به یراق، آنچه  نباید و باید را نثارش کردند.

کاظم ندافی، رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت از مخالفت جدی متولی سلامت ایران با اصل قلیان خبر داد و گفت: "وزارت بهداشت با اساس قهوه‌خانه‌هایی که قلیان عرضه می‌کنند مخالف است. در بحث این که قهوه‌خانه‌ها اختصاصا برای بانوان ایجاد شود به صورت مضاعف مخالفیم؛ چرا که کلید سلامت نسل آینده در دست زنان است. با انجام چنین اقداماتی علاوه بر سلامت زنان به عنوان نیمی از جمعیت کشور، سلامت نسل آینده نیز دچار مشکل می‌شود و با انواع و اقسام بیماری‌ها مواجه خواهیم شد. بنابراین ضمن این که به شدت با راه‌اندازی قهوه‌خانه‌‌های ویژه زنان مخالفیم، اگر این طرح در کمیسیونی و یا مراجع قانونی مطرح شود مخالفت خود را با ذکر دلایل علمی و منطقی اعلام می کنیم." (اینجا)

سردار احمدی مقدم هم از این خبر برافروخته شد و به تندی چنین گفت: "ما مسئول این کار نیستیم اما دلیل این موضوع را متوجه نشدم. قهوه خانه محلی است سنتی که کارگران برای چاشت و استراحت به آن مراجعه می‌کند اما مدل‌های جدید قهوه خانه به محلی برای بی‌بند و باری، کشیدن قلیان و سیگار تبدیل شده است. در بسیاری از قهوه خانه‌ها و سفره خانه‌هایی که می‌بینم بسیاری در حال کشیدن قلیان هستند اما نمی دانم راه اندازی قهوه خانه زنان پاسخ به کدام مطالبه مردم است. طرح مسایل انحرافی صحیح نیست و ما با شکل جدید قهوه خانه داری مخالف هستیم." (اینجا)

نکته اینکه سال گذشته، پلیس در یک اقدام ضربتی، قهوه خانه ها و سفره خانه ها را از حضور بانوان منع کرد و چند واحد صنفی هم به همین دلیل پلمپ شدند. البته در اواخر اردیبهشت ماه، فرمانه ناجا درباره برخورد با قلیان چنین گفت: "دستوری برای برخورد با قلیان‌ها داده نشده است. در این گونه موارد اگر تذکر و اخطار صنفی موثر واقع نشد طبیعا پلیس وارد می‌شود، اما فعلا دستوری در مورد برخورد با قلیان به ناجا داده نشده است." (اینجا)

این دستور ابتدای هفته دوم خرداد داده شد؛ علیرضا افشار، معاون امور اجتماعی و فرهنگی وزارت کشور در نشست خبری هفته جهانی بدون دخانیات گفت: قانون منع عرضه قلیان از پنجشنبه (11 خرداد) در تمام اماکن عمومی اجرا می‌شود.

به گفته او این قانون به صورت تدریجی و طی دو مرحله اجرا می شود و هفته بدون دخانیات آخرین فرصت برای اطلاع رسانی، تذکر و ابلاغ های ممنوعیت عرضه قلیان در اماکن عمومی است: "عرضه قلیان در تمام رستورانها، باغچه‌ها، تالارها و مهمانپذیرها ممنوع می شود."

معاون وزیر کشور نامی از قهوه خانه ها در این محدودیت نبرد، اما گفت که به زودی قلیان از قهوه خانه ها هم جمع می شود: "هر چند طبق آیین نامه مصوب دولت در سال گذشته ، قهوه خانه ها از شمول اماکن عمومی، خارج شده‌اند اما در مراحل بعدی برای قهوه خانه‌ها نیز با هماهنگی اصناف، برنامه ریزی‌های جایگزین داریم." (اینجا)

ماجرای استثنا شدن قهوه خانه ها برای عرضه قلیان، بلوایی را سال گذشته به راه انداخت؛ وزارت بهداشت درحالی که تمام تلاشش را می کرد تا همه اماکن عمومی را از عرضه قلیان منع کند، ناگهان خبر رسید هیات دولت به دلایل صنفی، اجازه داده است قهوه خانه ها قلیان عرضه کنند. این یعنی مخالفت صددرصدی با قانون .

با این حال، رییس اتحادیه قهوه خانه داران، چیزی نگذشت که از بیخ و بن طرح قهوه خانه زنانه را تکذیب کرد، هرچند بی فایده بود و اساس صنف قهوه خانه داران، لرزان شد. او دراین باره گفت: "چرا باید برای خودم دردسر درست کنم؟ من اصلا چنین حرفی زندم. این بحث مربوط به یک زمانی بوده؛ 2-3 سال پیش. میراث می خواست مکانی را برای قهوه خانه زنان در نظر بگیرند. اما به تازگی حرفی نبوده است. شاید قهوه خانه ای مختص خانواده ها تاسیس شود. بحث خانوادگی فرق می کند. امکانات شیک، تمیز و مناسبی دارند تا خانواده ها بیایند و البته اگر نیروی انتظامی صلاح بداند. انجام می دهند. اما قرار نیست مخصوص خانم ها باشد." (اینجا)

همچنین معتقد بود که بدخواهان چنین خبری را از قول نقل کرده اند تا تیشه به ریشه قهوه خانه بزنند: "اسباب کار ما قلیان است و فقط هم در قهوه خانه باید عرضه شود. سال گذشته هم بحث هایی مطرح شد که تداخل صنفی بود. بعضی رستوران ها و کافی شاپ ها از اسباب کار قهوه خانه استفاده کردند و قلیان می دادند و این باعث شده تیشه به ریشه ما بزنند. نه رستوان و کافی شاپ و نه باغچه های اطراف تهران هیچ کدام از اینها مجوز استفاده از قلیان را ندارند"

البته طبق قانون جامع کنترل و مبارز ملی با دخانیات، در اماکن عمومی نمی توان دخانیات مصرف کرد. اما یک مکان عمومی استثنا شده است؛ قهوه خانه هاه همین هم با اعتراض های زیادی همراه است. مثلا محمدرضا مسحدی، دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات، می گوید: "چون مصرف سیگار و قلیان در قهوه خانه ها ممنوع است، بنابراین آمده اند این مکانها را از لیست اماکن عمومی حذف کرده اند. چنین اقدامی، خنده دار است؛ وقتی مطب، رستوران، اتوبوس، سینما و... جزو اماکن عمومی است چرا قهوه خانه از این لیست حذف می شود؟" (اینجا)
البته سال گذشته دولت با این توجیه که قهوه خانه ها نمی توانند فلیان را حذف کنند، آنها را مستثنی از شمول قانون جامع کنترل و مبارز ملی با دخانیات کرد که البته خودش بلوایی بود. (اینجا و اینجا)

اما معاون وزیر کشور گفته در طرحی جدید، قلیان هم در قهوه خانه ها جایگزین پیدا می کند: "هر چند طبق آیین نامه مصوب دولت در سال گذشته ، قهوه خانه ها از شمول اماکن عمومی، خارج شده‌اند اما در مراحل بعدی برای قهوه خانه‌ها نیز با هماهنگی اصناف، برنامه ریزی‌های جایگزین داریمهر چند طبق آیین نامه مصوب دولت در سال گذشته ، قهوه خانه ها از شمول اماکن عمومی، خارج شده‌اند اما در مراحل بعدی برای قهوه خانه‌ها نیز با هماهنگی اصناف، برنامه ریزی‌های جایگزین داریم." (اینجا)

به هر حال باید در انتظار مخفی شدن قلیان نشست؛ تفریحی که یک دهه ای از حضورش در جمع جوانان بی تفریح می گذرد و البته جایش را هم خوب باز کرده؛ قلیان های میوه ای عربی انقدر خوش طعم بودند که جای توتون خوانساری و کاشانی را بگیرند و پر طرفدار شوند تا چینی ها هم به تولید آن بپردازند. اکنون فقط تهرانی ها روزی 2 میلیارد تومان به قلیان کشیدن می دهند، یعنی نیمی از مصرف روزانه سیگار ایران را فقط تهران ها پای قلیان دود می کنند؛ (اینجا)

اما یک سوال هنوز باقی می ماند؛ چرا زنان سمت تفریحات مردانه ای مثل کشیدن سیگار و قلیان می روند؟ (اینجا)

4747