در قانون اساسی جمهوری اسلامی بر کرامت انسان، چه زن و چه مرد تأکید فراوان شده و هدف خبرگان تدوین قانون اساسی، فراهم کردن زمینه مناسب برای حفظ شأن و منزلت و حرمت همه افراد فارغ از جنسیت آنها بوده است. رویکرد اصلی قانون اساسی نسبت به حقوق انسان ها، یک رویکرد قرآنی و دین مدار است. به همین جهت قانون اساسی تلاش کرده در راستای ارتقاء کرامت انسان ها گام بردارد. خداوند تفاوتی در منزلت و کرامت بین زن و مرد قائل نشده و می فرماید: یا ایها الناس اتقوا ربکم الذی خلقکم من نفس واحده (سوره اعراف آیه 185) یعنی ما زن و مرد را از یک جوهر و گوهر مشترک آفریدیم. نگاه قرآن نسبت به انسان، یک نگاه حقوق بشری است که در 1400 سال پیش در هیچ یک از کشورهای دنیا وجود نداشت.
نگاه به زن در دوره پیش از انقلاب، یک نگاه ابزاری و تبلیغاتی بوده و به همین سبب قانون اساسی جمهوری اسلامی تلاش کرد تا یک نگاه متعالی و راهبردی به زن داشته باشد. هم در مقدمه قانون اساسی و هم در برخی اصول آن بر نقش و جایگاه ممتاز زنان در جامعه تأکید شده است. در مقدمه قانون اساسی بیان شده که زنان به دلیل این که ستم بیشتری در نظام طاغوتی متحمل شده اند، استیفای حقوقشان در نظام جمهوری اسلامی بیشتر خواهد بود. در نظام جمهوری اسلامی، خانواده به عنوان واحد بنیادین جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسان مطرح است که فراهم‌کردن امکانات جهت نیل به این مقصود از وظایف حکومت است. جای گرفتن عنوان زن در مقدمه و متن قانون اساسی، بیانگر اهمیت و نگرش ارزشی تدوین‌‌کنندگان این قانون به نقش زن و مسئولیتهای خطیر اوست.
تصریح به اصل مساوات و برابری زن و مرد در تمام شئون زندگی و برخورداری آنان از حمایتهای یکسان قانونی از جمله وجوه امتیاز این قانون نسبت به قانون اساسی مشروطه به حساب می‌آید. این قانون، خونبهای شهیدان بزرگی چون دکتر بهشتی، شهدای محراب و دیگر یاوران امام(ره) است.
اصل سوم قانون اساسی، دولت جمهوری اسلامی ایران را موظف نموده حقوق همه جانبه افراد اعم از زن و مرد و ایجاد امنیت قضایی عادلانه برای همه و تساوی عموم در برابر قانون را تأمین نماید. هم چنین بر رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای زن و مرد، در تمام زمینه های مادی و معنوی تأکید دارد. در این اصل بر مشارکت زنان در تعیین سرنوشت سیاسی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش اشاره شده و تسهیل و تعمیم آموزش عالی، آموزش و پرورش و تربیت بدنی برای همه چه زن و چه مرد در تمام سطوح جزو وظایف دولت شمرده شده است.
مهمترین اصلی که در قانون اساسی به حقوق زنان اشاره کرده، اصل 21 است که من از این اصل، به عنوان اصل زنان تعبیر می کنم. اصل بیست و یکم قانون اساسی اختصاص به حقوق زن دارد. بر اساس این اصل، دولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین نماید. ایجاد زمینه های مساعد برای رشد شخصیت زن و احیای حقوق مادی و معنوی سرلوحه وظایف دولت است. حمایت از مادران به ویژه در دوران بارداری و حضانت فرزند و پشتیبانی از کودکان بی سرپرست وظیفه دیگری است که به دوش دولت گذاشته شده است. بیمه خاص برای زنان سالخورده و بی سرپرست و زنان بیوه از سوی دولت باید تأمین شود. علاوه بر تامین حقوق مادی زن در این اصل، به ابعاد عاطفی و احساسی و معنوی زن توجه شده و در مواردی قیمومیت فرزندان به مادران اعطا می شود چرا که عواطف و احساسات پاک مادری از قوی ترین عواطف انسانی است.
در اصل فوق، هم به نقش مادری و همسری زن اشاره شده و از زنان حمایت ویژه ای شده و از امکان تضییع حقوق آنان در کانون خانواده جلوگیری به عمل آمده و هم به جایگاه زنان خارج از خانواده توجه کرده و دولت را موظف کرده تا فارغ از نقش همسری با مادری به حمایت ویژه از زنان بپردازد.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در مقدمه خود، یکی از اهدافش را بازیابی هویت اصلی زنان و تحقق حقوق انسانی زنان می داند یعنی به این واقعیت اشاره می کند که در نظام های گذشته حقوق زنان تضییع شده است. قانون اساسی تلاش کرده که بین اهداف و مبانی اسلامی و حقوق زنان یک سازش ایجاد کند. قانون اساسی، یک سازگاری لطیف بین وظیفه زنانگی زنان و حضور آن ها در اجتماع ایجاد کرده است. حقوق انسان ها در دنیا تحت تأثیر دو طیف افراطی و تفریطی است. یکی از این طیفهای افراطی، لیبرال ها هستند که دفاع از حقوق زنان را تا مرز مردستیزی کشانده اند و طیف دیگر، نگاه محافظه کارانه دارند که حضور زنان را در اجتماع و محیط کار و دانشگاه نمی پسندند. خوشبختانه حضرت امام (ره)هر دو دیدگاه رادیکال را رد کردند.
/2929
نظر شما