اگر شتر دوباره بر خیزد

در این نشست ارتشبد محمد الدابی "اهل سودان" رئیس هیأت ناظران اتحادیه عرب گزارش مشروحی از ماموریت ناظران اعزامی به سوریه ارائه داد.
هر چند در نشست 4 ساعته وزرای خارجه اتحادیه عرب ارزیابی متفاوتی ازرخدادهای سوریه بعمل آمد اما وزرای خارجه عربستان وقطر بر ضرورت شبیه سازی اوضاع یمن در سوریه تاکید کردند.
در طرح وزرای خارجه کشورهای عرب تشکیل یک دولت وحدت ملی طی دو ماه آینده وتفویض اختیارات بشار اسد رئیس جمهوری سوریه به معاون وی فاروق الشرع پیش بینی شده است.
در بند 7 این طرح تاکید شده در صورتی که دولت سوریه همکاری لازم را با اتحادیه عرب به عمل نیاورد پرونده سوریه به شورای امنیت سازمان ملل ارسال خواهد شد.
در تجزیه وتحلیل نشست وزرای خارجه عرب نقاط مبهمی که قبلا مبهم بود در این نشست کاملا آشکارشد.
اول این که عربستان و قطر که معمولا اختلافات سیاسی دیرینه ای با هم دارند، پیرامون سوریه در یک موضوع اتفاق نظر دارند وآن انتقال قدرت از علویان به سنی های سوریه است.
به موجب طرح وزرای خارجه اختیارات بشار اسد" علوی" بطور کامل به معاون وی فاروق الشرع" سنی " واگذار شود.
فاروق الشرع که متول 1938 شهر درعا است فارغ التحصیل رشته حقوق از داشنگاه لندن است ودر طول 35 سال گذشته مسولیت های مهمی در دولت سوریه بعهده داشته.
وی از سال 1980 وزیر مشاور در امور خارجه و سپس در سال 1984 به عنوان وزیرخارجه جانشین عبدالحلیم خدام معاون فراری رئیس جمهوری سوریه شد.
فاروق الشرع پس از فرارعبدالحلیم خدام در سال 2006 از سوی بشار اسد به عنوان معاون رئیس جمهوری بر گزیده شد.
ارتباط تنگاتنگ فاروق الشرع با عربستان وقطر موجب شده تا وزرای خارجه این دو کشوراورا برای جانشینی بشار اسد در نظر بگیرند. اما با توجه به این که فاروق الشرع در سال 1999 میلادی دچار سکته مغزی شده به نظر نمی رسد وی ازتوانائی جسمی لازم برای اداره امور کشورسوریه در غیاب بشاراسد برخوردار باشد.
از سوی دیگر برخی گزارش های تایید نشده نشان می در 26 مارس سال گذشته وهمزمان با کشتار مردم درعا توسط نیروهای دولتی فاروق الشرع در اعتراض به این کشتار با ماهراسد فرمانده گارد جمهوری وبرادررئیس جمهوری درگیر شده بود.
گفته می شود سرتیپ ماهراسد در جریان جلسه ای برای بر رسی حوادث خونین درعا هنگامی که با اتنقاد شدید فاروق الشرع مواجه شد بسوی او شلیک کرد.
از آن زمان تا کنون فاروق الشرع هر گز در انظار عمومی ظاهر نشد واین امراز وجود شکاف در بالاترین رده حاکمیت سوریه حکایت دارد. اما از آنجائی که فاروق الشرع غیر نظامی است وحتی خدمت سربازی را نیز انجام نداده لذا نمی تواند آلتر ناتیوی جدی برای دولت بشار اسد تلقی شود. بافت سیاسی سوریه بگونه ای است که ارتش این کشور نقش مهمی در ساختار قدرت بعهده دارد زیرا در طول 60 سال گذشته هیچ رئیس جمهوری خارج از بدنه نیروهای مسلح به قدرت نرسیده .
با این حال در طرح جدید عربستان و قطرقرار است اوضاع یمن وشرایط علی عبدالله صالح دیکتاتور سابق این کشور در مورد بشار اسد شبیه سازی شود.
این گزینه البته با مخالفت شدید دولت سوریه مواجه شده زیرا بشار اسد طبق قانون تا سال 2014 همچنان رئیس جمهوری سوریه باقی خواهد ماند .
در بعد دیگرگزینه قطر وعربستان تلاش برای ارسال پرونده سوریه به شورای امنیت برای قرار دادن این کشور تحت بند 7 خواهد بود.
قطعا درچنین شرایطی روسیه به عنوان هم پیمان سنتی سوریه هر گونه قطعنانه ای علیه سوریه را وتو خواهد کرد.
گزینه آخری که ممکن است آمریکا ،غرب ، عربستان ، قطر ، ترکیه ومجموعه 14 مارس به رهبری سعد الحریری نخست وزیر سابق لبنان علیه سوریه عملیاتی کنند ایجاد شکاف مذهبی در جامعه سوریه است.
قطر وعربستان اکنون سیگنال هائی برای شخصیت های سنی شاغل در دولت سوریه ارسال می کنند که درمقابل دریافت مبلغی پول از حاکمیت خارج شوند.
همچنین ایجاد شکاف دربدنه نیروهای مسلح وتشکیل یک ارتش آزادیبخش با شرکت نظامیان سنی در مقابل ارتش دولتی که عموما از علویان تشکیل می شودبخشی از تاکتیک امریکا وغرب برای سر نگونی بشار اسد تلقی می شود.
در بعد داخلی نیزرهبران گروه های اپوزیسیون در مورد انتقال قدرت دچار اختلاف شدیدی شده اند زیرادیدگاه اپوزیسیون داخل وخارج کاملا مختلف است.
اپوزیسیون داخلی به رهبری میشل کیلو اعتقاد دارد که انتقال قدرت باید در یک فرایند زمانی نسبتا طولانی واز رهگذر صندوق های رای گیری وبدون دخالت خارجی صورت گیرد.
اعتقاد اپوزیسیون داخلی این است که هرگونه دخالت خارجی در مسائل داخلی سوریه به بروز یک جنگ داخلی شبیه سومالی منجر خواهد شدوسوریه به سمت تجزیه شدن حرکت خواهد کرد.
اما اپوزیسیون خارجی به رهبری برهان غلیون مایل است تا اوضاع لیبی درسوریه شبیه سازی شود زیرا به اعتقاد رهبران اپوزیسون خارج نشین ،بدون دخالت نیروهای خارجی امکان سرنگونی نظام بشاراسد وجود ندارد.
لذا در جمع بندی رخدادهای سوریه دو طیف کاملا متفاوت درمربع این حوادث نقش مهمی ایفا می کنند.
در یک طرف مساله ،نظام بشار اسد قرار دارد که از سوی علویان ، بخشی ازنیروهای مسلح ، نیروهای امنیتی واقلیت های مذهبی دیگر مانند مسیحیان ، درزی ها و اسماعیلی ها پشتیبانی می شود.
در طرف دیگرمیدان، جبهه قدرتمندی با شرکت آمریکا ، غرب ، عربستان ، قطر ،ترکیه ، گروه 14 مارس لبنان و ارتش رهائی بخش قرار دارد که تنها هدف این جبهه سرنگونی بشاراسد است.
این که کدامیک از طرفین ،پیروزنهائی این نبرد نفس گیرسیاسی ، امنیتی ، اقتصادی و نظامی خواهد بود بستگی به توانائی بالقوه محیطی هر یک از دو طرف دارد.
اگر دولت بشار اسد تا 3ماه دیگربتواند برنامه های اصلاحاتی خود را عملیاتی کند ودر برابر فشارهای داخلی وخارجی ایستادگی کند قطعا طرف مقابل دچار فرسایش وانزوا خواهد شد.
اما با توجه به این که جبهه مقابل دولت بشار اسد از یک پشتوانه سیاسی ،بین المللی ، مالی و رسانه ای بر خوردار است بعید به نظر می رسد که بشار اسد در درازمدت بتواند اوضاع داخلی را مهار کند.
اگر چه عربستان ، آمریکا وقطر به ظاهر قصد دارند اوضاع یمن را در سوریه شبیه سازی کنند اما در باطن به اصطلاح در انتظار" زمین خوردن شتر" هستند.
در ادبیات جاهلی اعراب آمده است معمولا برای کشتن یک شتر تعدادی چاقو بدست دنبال شتر میدوند وهر گاه شتر به زمین بیافتد همه چاقوها سریعا برپیکرشتر فرود می آید.
علت این امر این است که اگر شتر پس از زمین خوردن دوباره برخیزد بدون شک همه اطرافیان خود را نابود می کند.
بنا براین اگر بشار اسد از بحران فعلی بسلامت خارج شود در آینده از رهگذر یارگیری های جدید شرایط دشواری برای کشورهای عرب حوزه خلیج فارس بوجود خواهد آورد.