توده‌ی کوهستانی علم‌کوه از کوهستان‌های بسیار ارزشمند کشور است که عامل شکل‌گیری یک فرهنگ و تمدن دیرپا بوده و از جنبه‌های تولید و ذخیره‌ی آب، تعدیل آب‌وهوا، و ایجاد چشم‌اندازهای بدیع، در ایران کم‌مانند است. در هیچ منطقه‌ای از کشور، توده‌ای چنین پرشمار و فشرده از کوه‌های بالای 4500 و 4000 متر با دیواره‌ها و مسرهای سخت‌گذر، یخچال و برفچال دائمی، پوشش گیاهیِ جنگلی و مرتعیِ غنی، و حیات وحش در خور توجه نداریم.
منطقه‌ی کلاردشت که علم‌کوه در آن قرار دارد، علاوه بر این کوهستان که جذابیت چشمگیری برای کوه‌نوردان مشکل‌پسند ایرانی و خارجی دارد، از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی و فرهنگی بسیار دیگری هم برخوردار است. اگر اوضاع سیاسی و روابط خارجی کشور وضعیت عادی داشت، این منطقه می‌توانست ارزآوری فراوانی برای کشور داشته باشد. البته این به شرط آن است که طبیعت به‌عنوان بزرگ‌ترین ارزشِ منطقه، و همچنین میراث‌های فرهنگی حفظ و احیا گردد. امروزه، یک گونه تفریح که من آن را "طبیعت‌گردی ماشینی" و "گردشگری ولنگارانه" می‌خوانم، در منطقه رواج دارد که اگر مهار نشود، طبیعت آن‌جا را نابود خواهد کرد. برای نمونه می‌توان از انبوه گردشگران و کوه‌پیمایانی نام برد که در تابستان به هسارچال در ناحیه‌ی جنوب قله‌ی علم‌کوه می‌روند و با ریخت‌وپاش زباله، آتش‌افروزی، ایجاد سروصدا، و لگدکوب کردن چمنزارها چهره‌ی این دشت زیبا را مخدوش می‌کنند. از دیگر مشکلات منطقه، چرای بی‌رویه‌ی دام، و علف‌چینی گسترده در بهار است.
چند سال است که شماری از کوه‌نوردان و سازمان‌های مردم‌نهاد و طبیعت‌دوستان کلاردشتی، بیست‌ویکم خرداد را روز ملی علم‌کوه نامیده‌اند و به این مناسبت برنامه‌های کوه‌نوردیِ ویژه و همایش اجرا می کنند. این پویش مردمی، سبب شده که مدیران منطقه‌ی کلاردشت و استان مازندران هم به موضوع علاقمند شوند و تا حدی به مسایل محیط زیستی آن‌جا توجه نشان دهند. امسال در این زمینه نشست‌ها و گفتگوهایی در فرمانداری، شورای شهر، و شهرداری کلاردشت با نمایندگانی از انجمن‌های محیط زیستی و کوه‌نوردی با موضوع گفتگو درباره‌ی روز ملی علم‌کوه و چاره‌اندیشی در زمینه‌ی حفاظت منطقه صورت گرفته است. امید می‌رود که در پی این تماس‌ها و نشست‌ها، تصمیم‌های مناسبی برای ضابطه‌مند کردن گردشگری و کوه‌نوردی، و برای محدود کردن چرای دام و جلوگیری از علف‌چینی‌های گسترده در این منطقه‌ی ارزشمند گرفته شود و به اجرا رسد.
* مدیر گروه دیده‌بان کوهستانِ انجمن کوه‌نوردان ایران
نظر شما