محمود حاج‌زمان: برای بهبود درک بشر از جهان پیچیده و بیکران پیرامون، دانشمندان آزمایش‌های فوق‌العاده بلندپروازانه‌ای طراحی کرده‌اند. پروژ‌هایی که اجرای آنها به هیچ عنوان آسان نیست، چرا که علوم برجسته و بزرگ نیازمند دهه‌ها تعهد پرهزینه از جانب ملل مختلف است. ابزارهایی که برای این آزمایش‌ها مورد نیاز است، تقریبا به همان پیچیدگی و الهام‌بخشی دنیاهایی جدیدی هستند که قرار است دانشمندان به کمک این ابزارها آنها را کشف کنند.
به گزارش پاپ‌ساینس، برای رتبه‌بندی بزرگ‌ترین این آزمایش‌ها، 4 ضریب عملی در نظر گرفته شده است: هزینه‌های ساخت، بودجه عملیاتی، تعداد اعضای پروژه و ابعاد فیزیکی خود پروژه. با این وجود، به دلیل ماهیت متفاوت این پروژه‌ها مقایسه آنها کار دشواری است و به همین دلیل، سه ضریب کاربردی نیز برای رتبه‌بندی آنها در نظر گرفته شده است. به منظور انعکاس اهمیت نسبی، وزن بیشتری به این ضرایب اختصاص داده شده است. ضرایب کاربردی عبارتند از: سودمندی علمی پروژه، سودمندی آن برای افراد عادی (به چه درد من می‌خورد) و البته ضریب حیاتی هیجان‌انگیز بودن پروژه.
آخرین گزارش این مجموعه به عظیم‌ترین پروژه حال حاضر دنیای علم اختصاص دارد. قسمت‌های قبلی این گزارش را می‌توانید اینجا ببینید.
1- زمین‌نما
زمین‌نما که برای دنبال کردن تکامل زمین‌شناسی آمریکای شمالی طراحی شده، بزرگ‌ترین پروژه علمی روی زمین است. این رصدخانه علوم زمینی از بیش از 9.8 میلیون مترمربع داده جمع‌آوری می‌کند. از سال 2003 / 1382 تا کنون، بیش از 4000 ابزار این پروژه 67 ترابایت اطلاعات را جمع‌آوری کرده‌اند که معادل یک چهارم اطلاعات موجود در کتابخانه کنگره آمریکا است. هر 6 تا 8 هفته، به این حجم عظیم از اطلاعات 1 ترابایت داده اضافه می‌شود.
سودمندی علمی
محققان از زمین‌نما که دربرگیرنده انواع مختلفی از آزمایش‌ها است، برای بررسی تمام حقایق مربوط به ساختار زمین‌شناسی آمریکای شمالی استفاده می‌کنند. در سراسر قاره آمریکا و پورتوریکو، 1100 ایستگاه جی.پی.اس دائمی تغییرشکل‌های سطح زمین را که ناشی از جابجایی صفحات تکتونیکی زیر آنها است ردیابی می‌کنند. حسگرهای لرزه‌ای مجاور گسل فعال سن‌آندره در کالیفرنیا، کوچک‌ترین تکان‌های آن را ثبت می‌کنند. به صورت هم‌زمان، نمونه‌های صخره‌ای که با استفاده از یک دریل به عمق 3.5 کیلومتر از اعماق این گسل بیرون کشیده می‌شوند، تنش‌ها و کرنش‌های وارد بر این صخره‌ها را که هنگام سائیده شدن دو لبه گسل به روی یکدیگر در حین زلزله ایجاد می‌شود آشکار می‌کند. در طی یک دوره 10 ساله، گروه کوچکی از کارکنان اندک این پروژه با زحمت بسیار، آرایه‌ای قابل حمل از 400 لرزه‌نگار را با استفاده از بیل مکانیکی در سراسر آمریکا جابجا کرده‌اند. زمانی‌که این ایستگاه لرزه‌نگاری در سال آینده به سواحل شرقی آمریکا برسد، این گروه داده‌های مربوط به تقریبا 2000 نقطه را جمع آوری کرده‌اند.
به چه درد من می‌خورد؟
روی‌هم رفته، اندازه‌گیری‌های پروژه زمین‌نما می‌تواند به توضیح نیروهای پشت پرده حوادث زمین‌شناسی مانند زمین‌لرزه و فوران‌های آتشفشانی کمک کند و منجر به پیش‌بینی بهتر این پدیده‌ها شود. تاکنون داده‌های جمع‌آوری شده نشان داده‌اند که صخره‌های گسل سن‌آندره ضعیف‌تر از صخره‌های سطحی منطقه هستند، و یا اینکه توده ماگما زیر آتشفشان یلواستون بسیار بزرگ‌تر از آن چیزی است که تاکنون تخمین زده شده است.
53275
نظر شما