محمد اکبری: روز سه شنبه ۲۵ مردادماه کلاب هاوس خبر آنلاین با موضوع "تحولات برجام یک قدم تا احیا؟" با حضور ۱۸هزار مخاطب برگزار شد که در آن کارشناسانی چون مهدی مطهرنیا، مسعود بهنود، فیاض زاهد، حسن بهشتی پور، بیژن احمدی، دیاکو حسینی، سهیل جمشیدپور، مسعود نحوی، مهدی نوربخش، مجید تفرشی و... حضور داشتند.
در این نشست مهدی مطهرنیا کارشناس مسائل بین الملل گفت: با توجه به عنوان مورد بحث یعنی"تحولات برجام یک قدم تا احیا؟" نیاز است ابتدا مقدمه ای ذکر شود. معناشناسی واژگان و تعریف آنها در این گزاره بسیار مهم است. اینکه «یک» به چه معناست، «قدم» در چه معنایی است و آیا برجامی که سخن از آن می گوییم برجامی است که احیای آن مطرح است؟ پس این «یک» باید معنا شود. از این رو یک سوال مهم این است که آیا برجام محلی از اعراب دارد؟ چه برسد به پرونده هسته‌ای. از نگاه غرب پرونده هسته ای دلالت انضمامی به یک دلالت عینی به ایران سرکش پس از انقلاب اسلامی است که تمام نظم و نظام بین الملل زیر سوال برده و از طرف دیگر حدود ۲۰ سال است که مذاکرات انجام می شود. من به مانند گذشته معتقدم ایران در رابطه با آمریکا یا باید یک بله بزرگ بگوید یا نه بزرگ. در غیر این صورت هزینه های زیادی پرداخت خواهد شد و همچنان ادامه خواهد داشت و بازنده بزرگ آن مردم خواهند بود.
بیشتر بخوانید:
با توافقی ضعیف‌تر از ۲۰۱۵ مواجه خواهیم بود/ انتظار بالایی نداشته باشیم
مجلسی: آنهایی که به گفتگو احساس نیاز نمی‌کنند ماندگار نیستند
حسینی: لزومی ندارد که دولت نگران مطالبات تحقق نیافته در مذاکرات باشد
ایران به متن پیشنهادی اروپا پاسخ داد/توافق وین در انتظار تصمیم‌های سیاسی در کاخ‌سفید
پس از نیمه شب آینده برجام چه خواهد بود؟
پس این مسئله در قدم اول باز می گردد به منازعه ی بین دو کشور ایران و آمریکا که ما محبور هستیم این منازعه را در فضای نظام بین الملل و نظم حاکم بر آن و از منظر رئالیستی ببینیم و بررسی کنیم. همچنان که در داخل یک کشور افراد تلاش می کنند به قدرت برسند، در نظام بین الملل که وضعیت بی قید و بندتری دارد، قدرتهای بزرگ تلاش می کنند نظم مورد نظر خود را حاکم کنند.
وی افزود: لذا این «یک» گستره بسیار وسیعی است. و قدم های قدرتمندی برای احیای آن نیاز است. ولی آیا برجام چیزی است که می تواند احیا شود؟ برجام در سال ۲۰۱۵ به عنوان یک توافق بین قدرتهای پنج بعلاوه یک شکل گرفت. از یک دیدگاه می توان پنج بعلاوه یک را پنج قدرت جهانی بعلاوه یک ابرقدرت یعنی آمریکا دانست که به نوعی اگر با آن به نتیجه نرسیم مذاکرات با شکست روبرو میشود. اگر توافق صورت بگیرد، آنگونه که ند پرایس گفته است که تحریم های سپاه برداشته نمیشود احتمال دارد تحریم‌های پسا برجام یعنی تحریم های سپاه پاسداران جمهوری اسلامی که از طرف ترامپ گذاشته شد، برداشته نشود. در این حالت باید گفت برجام احیا نمی شود. برجام زمانی احیا می شود که تمام تحریم‌های پس از توافقنامه برجام برداشته شود. پس برجام یک اسم بیشتر نیست و ما اسم آن را میگذاریم احیای برجام.
وی با اشاره به اینکه وقتی گفته می شود به برجام بازمی‌گردیم پس باید همه ابعاد برجام احیا شود گفت: شروط پذیرش برجام در ۹ ماده توسط مقام معظم رهبری مطرح شده است. باید پرسید کدام یک از این شروط پذیرفته شده است؟ ماجرا اینجاست که وقتی می گوییم همه تحریمها برداشته شود حداقل در این باب به امضای توافق نامه سال ۲۰۱۵ برسیم. باید توجه داشته باشیم که پس از امضای برجام توسط تیم ظریف چه مسائلی مطرح شد و چه مشکلاتی بوجود آمد، آیا حالا باید به چیزی کمتر از آن راضی شویم که خود آنرا دلواپس ها قبول نداشتند؟
مطهرنیا افزود: ایدئولوژی همه چیزخوار است و اگر به گونه ای پیش برود که مجبور شود خودش خودش را بخورد از درون تضعیف می شود. وقتی شما چیزی کمتر از برجام را بپذیرید و تحریم های ترامپ را برندارد ۴ سناریو بوجود می آید که پیشروی برجام وجود دارد. اولی سناریوی کیش و مات، دوم سناریوی قیصر، سوم سناریوی لبه مقاومت شکننده و آخری سناریوی آفتاب شتا. در حال حاضر اگر توافق امضا شود چه خواهد شد؟ برای مثال در چهار پنج ماه پیش رو دلار کمی افت کند و در کانال بیست و پنج هزار تومان قرار بگیرد. حدود یک سال طول میکشد که شرکت ها تمایل داشته باشند با ایران کار کنند. در این یکسال کنگره آمریکا عوض می شود و بعد بایدن کنار می رود و سناریوی آفتاب شتا پیش می آید. سوزانندگی بیشتری پیش می آید و بحران تصمیم گیری در پرونده هسته ای را پیش خواهد آورد. باید در نظر بگیرید که هر چیزی زمان طلایی خود را دارد و اگر زمان از دست برود دیگر اثرگذاری خود را هم از دست خواهد داد. در نهایت باید بگویم بار کج هیچگاه به منزل نمی رسد. این بار از اول کج گذاشته شده است.
مطهرنیا در ادامه اضافه کرد: به توافق امید ندارم چرا که اساسا آن را توافق نمی دانم بلکه آن را تحمل می دانم. آنچه که در صحنه عینی بین ایالات متحده و ایران وجود دارد چرخه تنازع، تناقض، تحمل و در نهایت بازگشت این چرخه در کلان روندهای حاکم است. ضمن اینکه باید در نظر داشته باشیم که توافق همواره با عدم قطعیت ذاتی روبرو است. ایالات متحده نمی تواند رفتار ایران را به عنوان یک کنشگر چالش برانگیز و تهدیدآفرین برای نظم موجود پذیرا باشد. ایران نیز با مفروض های نظام های جمهوری اسلامی که بر آن است تا اصول و ارزش های برخاسته از یک مکتب الهی با تفسیر سیاسی و ایدئولوژیک را حاکم کند. به گونه ای که نوعی ادبیات دارالاسلام و دارلکفر را در بافتاربندی تاریخی ایران را لوگوسنتریکال و کلان محور و همچنین سفید و سیاه می بیند. بنابراین در این شرایط توافقی نمی تواند حاصل شود و آن را می توان تحملی دوجانبه بر مبنای نیازهای عرصه داخلی و ضرورت های عرصه بین المللی دید.
وی در پایان گفت: ضمن اینکه قطب بندی در پایتخت های دو کشور بسیار بالاست. بسیاری از فرصت ها را تا کنون از دست داده ایم و اگر این بار نیز چنین شود و هر چه از انتخابات میان دوره ای کنگره در ایالات متحده بگذرد بر ضریب خطا افزوده خواهد شد و ضریب هزینه ها نیز به مراتب بیشتر خواهد شد.
۳۱۱۳۱۱
نظر شما