پیام سهیل محمودی ، شاعر :
عرض ارادت و مهر با تسلیت درگذشت رفیق مهربان وشخصیت والای فرهنگی و اثرگذار روزگار ما زنده یاد حاج آقا سیدمحمود دعایی رحمت الله علیه، رحمه واسعه.
از زاویه اهل شعر و ادبیات چند نکته را بگویم. معمولا مطبوعات، جراید و ژورنالیسم از مشروطیت تا امروز نقش زیادی در ترویج شعر فارسی داشته است. پیش از مشروطیت این کار در دوره‌ای به دربارها مربوط بوده است مانند سامانیان و غزنویان.
در قرن ششم و هفتم خانقاه‌ها این کار را می‌کردند و خانقاه‌ها محل ترویج شعر و ادبیات بودند و مثلا در روزگار صفویه، قهوه خانه‌ها، زورخانه‌ها مراکز فرهنگی مردمی به جمهوری شعر دامن می‌زدند و شعر را می‌بردند در میان مردم و فضا، فضای گسترش شعر بود.
اینها را گفتم تا بگویم بعد از مشروطیت، این حوزه بر عهده مطبوعات و ژورنالیسم قرار گرفت. اصلا خود نیما که مهمترین اتفاق شعر ۱۰۰ سال اخیر را رقم زد در دیماه ۱۳۰۱، اولین شعر نوآیین خود (بخشهایی از شعر افسانه) را در مجله قرن بیستم مرحوم میرزاده عشقی منتشر می‌کرد، با مقدمه‌ای منتشر کرد.
از مشروطیت تا امروز در این ۱۱۵ سال خیلی مطبوعات در دامن زدن به شعر و ادبیات و نقد و بررسی آن نقش داشتند. یا یک پرش گام بلند به روزگار پس از انقلاب می‌رسیم. در حقیقت، روزنامه‌هایی که به شعر و ادبیات دامن بزننداز اول انقلاب و اواخر دهه ۵۰ و اوایل دهه ۶۰ یکی روزنامه جمهوری اسلامی آقای میرحسین موسوی بود. ایشان به عنوان آدم دغدغه مند حوزه ادبیات و هنر، بچه‌های شاعر را کنار همدیگر قرار داد و ویژه نامه ادبیات را صبح پنجشنبه‌ها درمی آورد و بعدها با سردبیری آقای مسیح مهاجری ویژه نامه صحیفه در صبح‌های پنجشنبه منتشر می‌شد.
مسولیت این ویژه نامه هم با شخصیت‌های مختلف بود. بخشی در حمید گروگان، یوسفعلی میرشکاک و مسولیت شعر آن با سیدحسن حسینی بود. یکی هم روزنامه کیهان بود. کیهان فرهنگی به تلاش‌های ادبی توجه داشت و صفحه‌ای به نام صدای بال اندیشیدن داشتند و توجه به ادبیات و شعر داشت.
اما روزنامه اطلاعات هم این ویژگی را داشت. سال‌ها صفحاتی را به توسعه ادبیات و شعر و توجه به شعر معاصر اختصاص می‌داد در صفحه اندیشه‌ها هر روز چاپ می‌شد خیلی از بزرگان قلم می‌زدند. سال ۷۰ کتاب سرو سایه فکن به قلم استاد بزرگ، زنده یاد اسلامی ندوشن و با خط نستعلیق استاد امیرخانی چاپ شده بود. آقای دعایی هم را دید و گفت این صفحه را ببین، تو هم فردوسی را دوست داری هم استاد اسلامی ندوشن را دوست داری و هم استاد امیرخانی را دوست داری. به خوشنویسی دلبسته ای. بیا و چیزی درباره این بنویس. یادم هست که یک صفحه درباره کتاب سرو سایه فکن نوشتم منتهی چون زود به زود قلم می‌زدم گاهی به نامهای مستعار مانند سیدپوریا علیدوست بود که این نقد را به قلم علیدوست نوشتم و استاد ندوشن هم برای تشکر یادداشتی نوشته بودند و من را به عنوان سیدپوریا علیدوست خطاب کردند.
این یعنی صفحه اندیشه بسیار در جذب شخصیت‌هایی مانند زنده یاد باستانی پاریزی، زنده یاد سید جعفر شهیدی و سایه شان مستدام باشد دکتر احمد مهدوی دامغانی موثر بود.
صفحه‌ای به عنوان وادی ادبیات روزهای پنجشنبه منتشر می‌شد که خود من در آن بارها قلم زدم. صفحه‌ای در دهه ۷۰ با عنوان بشنو از نی درباره ادبیات امروز داشتند که شعر امروز عرضه می‌شد و بسیار پرمخاطب بود. بشنو از نی روزهای سه شنبه منتشر می‌شد و حجم و بسامد آن کارها را می‌توان مورد توجه قرار داد.
مقالاتی به عنوان پاورقی منتشر می‌شد که به ادبیات ربط داشت. یکی از این مقالات، با عنوان افسانه نیما به قلم آقای عطاالله مهاجرانی بود که سلسله مقالاتی داشت که شرح آغاز ادبیات مدرن و نوین در ایران بود که موسسه اطلاعات به صورت کتاب درآورد. آنجا مجال عرضه یافت.
کتاب آقای مهاجرانی درباره فردوسی زمانی در اواخر دهه ۶۰ پیش آمده بود و برخی انتقادها به شاهنامه بود، آقای مهاجرانی این مباحث را مطرح کرد. مقالات جناب آقای جلال رفیع در حوزه ادبیات، فرهنگ و مسایل اجتماعی منتشر شد. حتی معتقدم خود دو کلمه حرف حساب گل آقا را هم باید در حوزه ادبیات بررسی کنیم همانطور که طنز چرند و پرند دهخدا را بخشی از ادبیات معاصر می‌دانیم. همچنین بخشی از نثر زنده یاد فریدون توللی را بخشی از ادبیات می‌دانیم، کوتاه نوشته‌های زنده یاد کیومرث صابر را هم به خاطر ایجاز تمام و اثرگذاری بسیار باید بخشی از ادبیات بدانیم.
این نوعی حق گذاری از توجه حاج آقای دعایی نسبت به ادبیات و شعر است که اندک از بسیار و خوشه‌ای از خرمن بود که بیان کردم.
۲۱۲۱
نظر شما