فرنوش صفوی‌فر: کنگره سوم سلامت خانواده که در روزهای پایانی هفته گذشته (4 تا 6 دی ماه) برگزار شد، از برخی جهات از دوره‌های قبلی متمایز بود. در این کنگره نکات قابل‌تاملی وجود داشت که مهم‌ترین آنها، کاربردی بودن و قابل استفاده بودن موضوعات طرح‌شده درآن برای تمام مردم بود.
دکتر حسین ملک‌افضلی، رئیس کنگره در پیام کوتاه و مختصر افتتاحیه خود چنین گفت: «به مصداق دانش کالای عمومی است و همگان حق دارند از یافته های علمی آگاه شوند و از آن برای بهبود کیفیت زندگی خود استفاده نمایند، در کنگره امسال تلاش شده است تا اولا مطالب مورد بحث موضوعات مورد علاقه خانواده‌های کشور عزیزمان باشد و ثانیا ترتیبی اتخاذ گردد که خانواده‌ها بتوانند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم از مطالبی که در کنگره ارائه می‌شود، استفاده کنند».
این جملات، نویدبخش برگزاری‌های کنگره‌ای بود که در عین علمی و تخصصی بودن، قصد داشت برای عموم مردم هم تا اندازه‌ای کاربرد داشته باشد.
صرف‌نظر از این که چقدر این هدف براورده شد، تا همین‌جا هم می‌توان گفت که اتفاق مبارکی افتاده است؛ این که دانش، از پشت درها و دیوارهای سنگی دانشگاه‌ها، به میان توده مردم آمده است.
از دانشگاه تا سفره‌های مردم
برگزارکننده اصلی این کنگره، جهاد دانشگاهی علوم پزشکی ایران است که پژوهشکده رویان، یکی از فرزندان معنوی آن محسوب می‌شود، بنابراین می‌توان پرشدن محتوای علمی کنگره‌های پیشین را، با موضوعاتی نظیر درمان‌های جدید ناباروری، سلول‌های بنیادی و مشابه آن، تا حدی طبیعی تلقی کرد.
در این کنگره‌ها، که عنوان بهداشت خانواده را بر پیشانی داشتند، همه نوع موضوعی در زمینه بهداشت و سلامت مطرح می‌شد و موضوعات به طور دقیق و انحصاری به خانواده و مسائل حول‌وحوش آن مربوط نمی‌شد. بیشتر سخنرانی‌ها یا خیلی کلی و توصیفی و گرداوری و در حد نوعی بیانیه بودند و یا پژوهشی و بسیار خشک و رسمی و هر دو نوع این مقالات و سخنرانی‌ها بسیار تخصصی بودند و به هیچ عنوان قابل استفاده برای عموم نبودند.
یک شروع مثبت
این اولین بار بود که رئیس یک کنگره علمی در ایران، علم را «کالایی عمومی» اعلام می‌کرد؛ آن هم در حوزه‌ای مانند سلامت که می‌توان گفت کاربردی‌ترین حوزه علم و فناوری به شمار می‌رود و بیشتر مردم در مورد آن حساسیت و کنجکاوی دارند و می‌توانند از اطلاعات مربوط به آن در زندگی روزمره‌شان استفاده کنند.
تا به امروز، عموم سمینارها و همایش‌های برگزارشده در حوزه سلامت، یا بسیار تخصصی بودند، یعنی سمینارهایی برای بازآموزی پزشکان و ارائه تازه‌ترین نتایج تحقیقات به آنها، و یا آن قدر محدود و با اطلاعات و محتوای قدیمی و تکراری که هیچ‌کدام‌شان برای عموم مردم جاذبه‌ای نداشته. در کنگره سوم خانواده، نه تنها علم از حصار اصطلاحات و عبارات تخصصی بیرون آمد، بلکه اساسا از ابتدا اعلام شده که موضوعات پانل‌ها و سخنرانی‌ها بر اساس دغدغه‌های خود مردم انتخاب و طراحی شده است.
نگاهی به عناوین پانل‌ها شاهدی بر این مدعاست: «مسائل روانی و اجتماعی و اقتصادی خانواده»، «اخلاق، حقوق و معنویت در خانواده»، «تغذیه در خانواده (سبد و سفره غذایی سالم)»، «توسعه زایمان‌های طبیعی»، «خشونت و همسرآزاری در خانواده» و سرانجام «رشد و تکامل اولیه کودک».
دانش در میان مردم
این اتفاق خجسته، گرچه هنوز در ابتدای کار است و هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد، اما می‌تواند الگوی مناسبی برای برگزاری همایش‌ها و کنگره‌های مشابه، در حوزه سلامت باشد. البته علم را به مثابه یک «کالای عمومی» دیدن، تنها به سلامت و دانش‌های مرتبط به آن محدود نمی‌شود.
سایر علوم، حتی بنیادی‌ترین‌شان، بهتر است که در حد درک و فهم و علاقه مردم، ساده و خلاصه شوند و با روش و قالب مناسب، به آنها ارائه شوند. یا به عبارت دیگر به سواد عمومی مردم تبدیل شود.
در «خانواده»، همه هستند
برای شکل دادن یک خانواده سالم، به موضوعات متنوعی نیاز هست. خانواده سالم همان قدر که به اطلاعاتی در مورد سفره و سبد غذایی نیاز دارد، به همان اندازه هم به توصیه‌های یک روان‌شناس برای تریبت درست فرزندان. همان قدر هم نیاز دارد که هر یک از اعضا، حقوق قانونی و اخلاقی خود را بدانند و به همان اندازه هم باید از نحوه صحیح مدیریت اقتصاد خانواده مطلع باشند.
جمع این علوم و حوزه‌های تخصصی، باعث می‌شود که توجه به سلامت با محوریت خانواده، رنگ دیگری به آن بدهد و در نتیجه مسائلی مانند آسیب‌های اجتماعی و خشونت‌های خانوادگی هم، در چارچوب آن قرار بگیرد. این کنگره فرصتی بود برای گردآوردن کارشناسان فعال در هریک از این حوزه‌ها، به خصوص که برخی از این حوزه‌ها هم متولی خاصی در بین سازمان‌ها و نهادها ندارند و به عنوان مثال معلوم نیست چه کسی موظف است به زنان در مورد حقوق‌شان در خانواده آموزش بدهد یا چه کسی باید از بروز فرزندآزاری در خانواده‌ها پیشگیری کند و قربانیان آن را تحت حمایت تخصصی خود قرار دهد.
ممکن است در برخی از این ابعاد و حوزه‌ها، قبلا همایش‌های زیادی برگزار شده باشد، اما این که همه این ابعاد باهم و در کنار هم دیده شوند، موجب ترویج و تقویت نگاه همه‌جانبه و چندبعدی به مقوله سلامت و به خصوص سلامت خانواده و موضوعات مطرح در آن می‌شوود و بنابراین باید آن را به فال نیک گرفت.
این را می‌شد از سخنرانی دکتر امیرخانی، مدیر اداره سلامت وزارت بهداشت هم در جلسه افتتاحیه فهمید که اعلام کرد: وزارت بهداشت عزم کرده است که نگاه ویژه‌ای به سلامت خانواده داشته باشد و سعی دارد از این به بعد مسائل را در چارچوب خانواده ببیند؛ از سلامت روان گرفته تا سلامت سالمندان، اعتیاد و...
نظر شما