بهنوش خرم‌روز: با گذشت 25 روز از زلزله و سونامی ژاپن و آغاز بحران هسته‌ای در این کشور، حالا مهم‌ترین اولویت، پیدا کردن منشا انتشار مواد رادیواکتیو به محیط بیرون است. اپراتور نیروگاه فوکوشیما، شرکت انرژی توکیو الکتریک، معتقد است منشا انتشار، رآکتور شماره 2 این نیروگاه است و مسدود کردن آن ممکن است چند ماه طول بکشد. اما به گزارش نیوساینتیست، منابع دیگری در ژاپن، این احتمال را نیز مطرح کرده‌اند که منشا انتشار محدود به رآکتور شماره 2 نیست. در این بین، سوال‌های زیادی وجود دارد.
چه مقدار مواد رادیواکتیو تا به حال رها شده و وارد آب شده است؟
5 روز پیش توکیو الکتریک اعلام کرد که میزان مواد رادیواکتیو در آب‌های زیرزمینی زیر نیروگاه، 10 هزار برابر بیشتر از میزان مجاز است که اغلب این آلودگی بر اثر انتشار ید 131 است. در همان زمان، در 330 متری جنوب خروجی آب‌های نیروگاه، بر اساس ارزیابی آب دریا، وجود ید 131 به میزان 3355 برابر میزان مجاز و در فاصله 30 متری شمالی، 1263 برابر میزان مجاز گزارش شد.
چه شواهدی تایید می‌کند که منشا انتشار مواد رادیواکتیو، رآکتور شماره 2 نیروگاه فوکوشیما است؟
از بین 6 رآکتور نیروگاه، رآکتور شماره 2 تنها رآکتوری است که محققین به آسیب‌دیدگی در هسته آن مشکوک هستند. ارزیابی‌های آمریکا هم احتمال آسیب‌دیدگی 70 درصد در هسته این رآکتور و آسیب‌دیدگی 33 درصدی در یک رآکتور دیگر را مطرح می‌کند.
در رآکتورهای شماره 1 و 3، انفجارهای گاز هیدروژن به قدری قوی بوده که در ساختمان رآکتور خرابی به بار بیاورد، اما مخازن این رآکتورها به نظر سالم می‌رسند.
در مورد رآکتور شماره 2، علی‌رغم این که از بیرون حداقل آسیب دیده می‌شود، اما ممکن است به اندازه دو رآکتور دیگر خوش‌شانس نباشد. 4 روز بعد از سونامی، صدای انفجاری از جایی درون این رآکتور، محلی که مخزن فشار آن قرار گرفته، شنیده شد. میزان رادیواکتیو بالاتر از حدی است که بتوان برای بازرسی به محل رفت. اما گفته می‌شود که تانک دوناتی‌شکل زیر مخزن رآکتور مستقیما آسیب دیده است. این تانک، بخار ناشی از گرمای حاصل از رآکتور را به چرخش در می‌آورد و تنظیم می‌کند. گرمای حاصل از رآکتور، نیروی مورد نیاز برای ژنراتورهای برق را که در همان نزدیکی واقع شده‌اند، تامین می‌کند. به احتمال زیاد، انفجار به مخزن فشار آسیب زده، آن را سوراخ کرده و باعث ذوب و انتشار سوخت در درون رآکتور شده است.
تا به حال چه اقداماتی برای شناسایی مسیر انتشار صورت گرفته است؟
دیروز، مهندسین توکیو الکتریک 13 کیلوگرم پودر سفید را وارد آبی که برای خنک کردن رآکتورها به کار می‌رود ریختند تا مسیر جریان مواد رادیواکتیو را پیدا کنند. آن‌ها انتظار داشتند که آب به دریا برسد، اما نرسید. بنابراین به احتمال زیاد، آب آلوده برای رسیدن به دریا راه دیگری را پیدا کرده است، شاید از طریق آب‌های زیرزمینی.
داستان ماده جاذب چیست؟
دو روز پیش، کارکنان نیروگاه سعی کردند گودال زیر رآکتور شماره 2 را با پمپ کردن پلیمری که 50 برابر وزن خود آب جذب می‌کند، پر کنند. آن‌ها امیدوار بودند که این پلیمر مثل یک ماده جاذب مولکولی عمل کند، آب آلوده به مواد رادیواکتیو را جذب کند تا بعد بتوان به روشی امن، فکری به حال آن‌ها کرد. اما این روش هم جواب نداد.
ماجرای حصار و موانعی که برای آب‌های دریای اطراف پیشنهاد شده، چیست؟
شرکت توکیو الکتریک امیدوار است بتواند حصاری در آب بکشد که مانع از انتشار آب‌های آلوده در دریا شود. نی‌شی‌یاما، سخنگوی آژانس امنیت صنعتی و هسته‌ای ژاپن در این مورد گفته: «ما می‌خواهیم در اولین فرصت ممکن این حصار مانع را نصب کنیم، اما این کار به چندین روز زمان نیاز خواهد داشت.»
چه شواهد دیگری نشان می‌دهد رآکتور شماره 2 منشا انتشار مواد رادیواکتیو است؟
میزان مواد رادیواکتیو در آب جمع شده در گودال زیر رآکتور شماره 2 از سایرگودال‌ها بسیار بیشتر است. البته در گودال هر 4 رآکتور، آب آلوده به مواد رادیواکتیو وجود دارد. بدتر این که گودال‌ها کاملا پر شده‌اند و هر آن ممکن است سرریز کنند. آب آلوده موجود در این 4 گودال احتمالا روانه دریا در فاصله 50 متری نیروگاه خواهد شد.
کسی نمی‌داند گودال‌ها را سونامی پر کرده یا این که از آبی که روی رآکتورها ریخته می‌شود تا خنک بمانند، پر شده‌اند. برای درک بهتر تفاوت، بهتر است سری به ارقام بزنیم. میزان رادیواکتیو در گودال رآکتور شماره 2، 1000 میلی‌سیورت در ساعت است که مواجهه با آن به شدت برای بدن انسان آسیب‌زا است. در حالی که مثلا در گودال رآکتور شماره 1، میزان رادیواکتیو تنها 0.4 میلی‌سیورت در ساعت است.
اما چه‌طور آب رادیواکتیو از هسته به گودال رسیده است؟
انفجار در تانک دوناتی‌شکل ممکن است در محفظه توربین کناری یک حفره ایجاد کرده باشد. میزان بالای رادیواکتیو در محفظه توربین هم این سناریو را تایید می‌کند. از آن‌جا ممکن است روانه گودال شده و آن را پر کرده باشد یا اگر از قبل با سونامی پر شده بوده، آب را آلوده کرده باشد. در این گودال 6هزار مترمکعب آب وجود دارد و هنوز معلوم نیست این آب آلوده چه‌طور سر از اقیانوس در آورده است.
چرا آب درون گودال را قبل از این که سرریز شود، تخلیه نمی‌کنند و آن را در جایی امن نگه نمی‌دارند؟
البته توکیو الکتریک هم می‌خواهد همین کار را بکند. دیروز این شرکت اعلام کرده که می‌خواهد 11500 تن آب آلوده به مواد رادیواکتیو را از گودال‌ها و محفظه‌های توربین‌ها بیرون بکشد و آن را در اقیانوس تخلیه کند. اما میزان رادیواکتیو در این آب‌ها 100 برابر میزان مجاز است. آن‌ها معتقدند که حجم بالای آب اقیانوس، آب‌های آلوده را رقیق می‌کند و میزان آلودگی را به سطح مجاز می‌رساند. آن‌ها می‌خواهند این کار را با تخلیه 10 هزار تن آب آلوده به رادیواکتیو اما در سطح پایین، آغاز کنند.
اندرو شری از موسسه هسته‌ای دالتون در منچستر انگستان گفته که توکیو الکتریک با همکاری آمریکا و فرانسه، یک تانک آب 6000 تنی ساخته تا آب‌های آلوده به مواد رادیواکتیو را به یک واحد تبادل یونی بفرستد. در آن‌جا یون‌های رادیواکتیو با یون‌های بدون ضرر جایگزین خواهند شد. ظاهرا این طرح دارد به خوبی پیش می‌رود.
در نهایت، آیا آب‌های آلوده‌ای که وارد آب دریا شده‌اند، می‌توانند خطری برای سلامتی محسوب شوند؟
تا به حال، اغلب رادیواکتیویته شناسایی شده به ید 131 مربوط می‌شود که نیم عمر 8 روزه دارد. بنابراین طی یک ماه یا همین حدود، سطح ید 131 وارد شده به آب‌های دریا به حدود 16 برابر کاهش خواهد یافت. اما برخی محققین معتقدند مواد رادیواکتیوی که توسط جریان هوا در روزهای اول بحران به سمت شمال غرب رفته، می‌تواند مشکلات جدی و درازمدتی را به دنبال داشته باشد.
گفته می‌شود این جریان مواد رادیواکتیو حاوی سزیوم 137 است و 30 سال طول می‌کشد تا به میزان نصف کاهش یابد. در نتیجه کشاورزانی که در نقاط داغ به سر می‌برند تا سال‌ها ممکن است نتوانند چیزی بکارند یا محصولات خود را بفروشند. این همان اتفاقی است که در قسمت‌هایی از غرب اروپا بعد از حادثه هسته‌ای چرنوبیل در اوکراین در سال 1986 افتاد.
50172
نظر شما