اسد جوان،خود دموکراسی خواه است

زهرا خدایی

ماهیت تحولات سوریه را باید شبیه سایر انقلابات خاورمیانه دانست؟
ماهیت تحرکات مردمی در سوریه را باید همانند سایر حرکتهای آزادیخواهانه در منطقه دانست و نباید آن را استثنا کرد.متأسفانه رادیو، تلویزیون و رسانه های گروهی کشورمان برخورد مناسبی با ناآرامی های سوریه از خود نشان ندادند در صورتی که واکنش و برخورد ما باید متناسب با تحولات منطقه می بود. نسیم تغییرات در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به خصوص کشورهای عربی وزیدن گرفته و از مدتها پیش مشخص بود که سوریه را نیز در برخواهد گرفت، با این تفاوت که مسئولان سوری هرگز به این مسئله ایمان نداشتند.

به گونه ای که در مراحل اولیه انقلابات دمکراسی خواهی در منطقه، بشار اسد در مصاحبه های خود همواره اعلام می کرد که این اتفاق در سوریه نخواهد افتاد و این در حالی بود که همه ناظران سیاسی بر این اعتقاد بودند که در سوریه نیز امکان سرایت و شروع انقلابات وجود دارد.

سوریها به طور مشخص چه می خواهند ؟
اساس و پایه مطالبات مردمی در سوریه آزادی در همه امور اعم از آزادی رسانه ای و آزادی فعالیت سیاسی است. این مطالبات می تواند با حفظ نظام فعلی برآورده شود و دولت به اصلاحات مورد نظر مخالفان تن دهد. اصولا همه اعتراضات و انقلابات در مراحل اولیه همین مطالبه را دارند؛یعنی با حفظ نظام،فقط ایجاد اصلاحات را می خواهند.اما در صورتی که اصلاحات موردنظر اعمال نشود، وضعیت تغییر کرده و زمینه اسقاط نظام فراهم می شود.
اعطای آزادی های بیشتر به مردم،تغییر برخی از بندهای قانون اساسی سوریه از جمله بندی که حزب بعث را تا ابدالدهر رهبر سوریه می داند از مهمترین مطالبات مردمی است.

پاسخ حکومت در قبال اصلاحات چه بوده است؟
پیش از پاسخ به این سوال باید گفت که تا پیش از این برخی از دولتهای دوست سوریه نسبت به ایجاد اصلاحات در این کشور به شخص بشار اسد توصیه هایی را کرده بودند. من جمله رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه که دوست نزدیک سوریه نیز محسوب می شود،چندین بار از بشار اسد و مسئولان نظام سوریه خواسته بود حالت فوق العاده ای که بیش از 40 سال در سوریه وجود دارد را لغو و آزادی های بیشتری به مردم اعطا شود.اما متأسفانه مقامات سوریه نه تنها به این نصایح گوش ندادند بلکه اصلاحاتی را که در مراحل اولیه حرکتهای مردمی وعده داده بودند را به وادی فراموشی سپردند.به طوری که بشار اسد در سخنرانی خود در مجلس خلق سوریه از اصلاحاتی که سخنگویش و مشاور سیاسی وی بثینه شعبان وعده داده بود عقب نشینی کرد و به صراحت از اصلاحات سخن نگفت.او درباره حالت فوق العاده اعلام کرد که آن را مطالعه و مورد بررسی قرار می دهد و در خصوص آزادیها نیز اعلام کرد قابل تأخیر است. تنها تغییر صورت گرفته این بود که حقوق کارمندان را افزایش داد.

برخی، نا آرامی های سوریه را توطئه خارجی می دانند، آیا باید این فرضیه را پذیرفت؟
مسئولان سوریه تاکنون بارها اعلام کرده اند که دچار توطئه داخلی و خارجی هستند.توطئه خارجی که هدف کنار زدن سوریه از خط مقدم جبهه سازش را دنبال می کند و توطئه ای داخلی-طائفی که درصدد است علوی ها را در برابر سنی ها قرار دهد.اما ماهیت این ناآرامی ها را نباید توطئه دانست.در صورتی که حکومت بشار اسد خود را در معرض تغییر و تحولات قرار دهد،می تواند در در عین حفظ گرایشات ضدصهیونیستی اش در ساختار سیاسی موجود باقی بماند. ولی در صورتی که در مقابل تغییرات منطقه ای، روشی غیرمنطقی را در پیش گیرد، قطعا با مشکلات بدتری روبرو خواهد شد.  

دولت مدعی است افراد کشته شده در تظاهرات توسط عوامل ناشناس کشته شده اند.
بله. سوریه ادعا می کند که عده ای مسلح در هنگام تظاهرات مردم را به گلوله بسته اند و تیراندازی از سوی نیروهای امنیتی نبوده است. اما با توجه به شناختی که از دولت سوریه وجود دارد و توانی که نیروهای امنیتی حتی در کنترل پیش پاافتاده ترین امور دارند،این مسئله نمی تواند صحت داشته باشد.

مخالفین دولت اسد به طور مشخص چه کسانی هستند؟
گروههای مخالف دولت افراد مختلفی هستند از اخوان المسلمین گرفته که همواره در رده معترضین دولت قرار داشته تا افراد معمولی و کسانی که مخالف سیاست های اقتصادی دولت هستند. 

آیا می توان مطالبات اقتصادی را وجه غالب اعتراضات سوریها دانست؟
با توجه به آنکه سوریه درآمد قابل توجهی ندارد، وضعیت اقتصادی این کشور بسیار بد است و سطح رفاه مردمی در رده بسیار پایینی قرار دارد.اما نمی توان مطالبات اقتصادی و معیشتی را وجه غالب اعتراضات دانست. مردم خواهان اصلاحات و تغییرات سیاسی و اقتصادی هستند. درخواست مردم بیشتر مطالبات دمکراتیک و آزادی خواهانه است.

واکنش بشار اسد در قبال اعتراضات را چگونه ارزیابی می کنید؟
بشار اسد جوان است و به لحاظ شخصیتی تاکنون خود را طرفدار دمکراسی و آزادی معرفی کرده است. برهمین اساس انتظار نمی رفت که در سخنرانی خود از اصلاحاتی که خودش قول داده بود، عقب نشینی کند.این مسئله تعجب بسیاری از ناظران سیاسی را برانگیخت.

موضع دولت در قبال کشته شدگان نیز در خور توجه است.دولت کشته شدگان را شهدای ملت خوانده و اعلام کرد به خاطر برخی اشتباهات کشته شده اند.ولی حوادث روز جمعه گذشته که به جمعۀ شهدا نامگذاری شده بود،همچنان ادامه دارد و نیروهای امنیتی همچنان به سیاست سرکوب ادامه می دهند.این سیاست درست و منطقی نیست و اسد باید راهکار دقیق تری برای حل بحران کنونی بیابد.

برخی از کارشناسان بر این اعتقادند که در صورت ادامه این روند و در پیش گرفتن سیاست سرکوب،پرونده سوریه به شورای امنیت کشیده خواهد شد و همان سرنوشتی در انتظار اسد خواهد بود که در حال حاضر قذافی با آن روبروست.
روشی که بشار اسد در پیش گرفته، قطعا روش درستی نیست و مشکل سوریه را حل نمی کند. اما اینکه این مسئله در نهایت به شورای امنیت کشیده شود و در نهایت وضعیت سوریه همچون لیبی شود، چندان منطقی به نظر نمی رسد.چون سوریها بیشتر ترجیح می دهند که تظاهرات مسالمت آمیز را در پیش گیرند و امکان مسلحانه شدن بعید به نظر می رسد.

با توجه به جایگاه سوریه در جبهه مقاومت، در صورت بروز برخی تغییرات در ساختار سیاسی، وضعیت این کشور در جبهه مقاومت چه خواهد شد؟ آیا این احتمال وجود دارد که سوریه در قبال در دست گرفتن بلندیهای جولان مواضع خود را در جبهه مقاومت مورد بازنگری قرار دهد؟
به لحاظ سابقه تاریخی یقینا بشار اسد و پدرش در جبهه مقاومت نقش و جایگاه خوبی را تاکنون از خود به نمایش گذاشته اند.اما از آنجایی که بادهای دمکراسی خواهی در منطقه شروع به وزیدن کرده و ماهیت عمدۀ آنها دمکراسی خواهی است ،سوریه با عنایت به همین جایگاهش باید نسبت به این مسئله واکنش مناسب تری نشان می داد و ضمن حفظ این موقعیت در جبهۀ مقاومت،نسبت به اجرای مطالبات آزادی خواهانه و دمکراسی خواهی و باز کردن فضای کشور اقدام می کرد .اما حکومت بشار اسد شیوه عکس را در پیش گرفت.
اما نباید فضا را به این سمت سوق داد که مردم سوریه نمی خواهند جولان آزاد شود و یا آنکه در صف مقاومت نباشند.متأسفانه با توجه به همین جایگاه، بعضی از موضع گیری هایی که از سوی برخی از کشورها در حمایت از رفتار حکومت سوریه و بشار اسد صورت گرفته خطاست. چون مردم احساس می کنند که اینگونه حمایت ها از دولت سوریه به معنای ایستادن در مقابل مردم و خواسته های مشروع آنهاست.

ما باید به گونه ای رفتار کنیم که مردم سوریه تصور نکنند ما موضعی علیه آنها اتخاذ کرده ایم.به عبارتی حمایت ما از موضع مقاومت به معنای تأیید رفتار دولت سوریه با تظاهرات کنندگان نباشد.

آینده سوریه را با این اوصاف چگونه پیش بینی می کنید؟
حرکتهای آزادی خواهی و دمکراسی خواهی در سوریه رو به گسترش است.انتظار می رفت برخورد دولت اسد در برخورد با مطالبات آزادی خواهان بازتر و منطقی تر باشد. به رغم جوان بودن و شعارهای دمکراتیکی که بشار اسد سر می داد متأسفانه پیش بینی ها درست از آب درنیامد در حالی که انتظار می رفت بشار اسد جوان برخورد مناسب تری با تظاهرات کنندگان داشته باشد.

هرچند بشار اسد در پاسخ به مطالبات مردمی دولت را تغییر داد، اما این کافی نیست.در صورت ادامه این روند، این بشار اسد خواهد بود که با مشکلات و چالشهای بیشتری برخورد خواهد کرد.پیش بینی آینده دشوار با توجه به تحولات صورت گرفته در منطقه دشوار است. این برخورد دولت سوریه با تظاهرات کنندگان سبب توسعه این حرکتها می شود./16348