سوانح هسته‌ای ژاپن به روایت تاریخ

مجید جویا- در حالی که نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما دایچی هنوز درگیر عوارض زلزله و تسونامی ویرانگر هفته قبل است، میزان آمادگی شرکت اداره کننده این نیروگاه، شرکت نیروی برق توکیو (TEPCO)؛ برای مقابله با چنین سوانحی، مورد تردید قرار گرفته است. برای مثال، چرا موتورهای دیزلی که قرار بود نیروی برق سیستم خنک کننده نیروگاه را در شرایط اضطراری تامین کنند، تا این حد در برابر سیل آسیب‌پذیر بودند؟

به گزارش نیوساینتیست، آن گونه که جدول زمانی زیر نشان می‌دهد، آمادگی نیروگاه‌های هسته‌ای ژاپن برای مقابله با زمین‌لرزه‌های شدید، همواره یک نگرانی روز افزون بوده است. علاوه بر آن، تمام صنایع این کشور، (و نه فقط تپکو) سابقه چندان روشنی در برخورد با سوانح هسته‌ای نداشته‌اند، و به علاوه، در هنگامی هم که اوضاع مطابق میل پیش نمی‌رود، سابقه خوبی از شفافیت ندارند.

دسامبر 1995 / آذر 1374
هشت تن ماده خنک کننده سدیم از یک لوله در راکتور آزمایشی تغذیه سریع مونجو نشت کرد، این راکتور در اختیار شرکت منحل شده توسعه راکتور قدرت و سوخت اتمی (Donen) بود. مدیر مونجو به آژانس علوم و فناوری ژاپن گفت که زمان کشف این نشتی، 8 ساعت بعد از شروع آن بود، یک ویدیو نیز از این سانحه منتشر شد که بدترین قسمت‌های سانحه در آن سانسور شده بودند. این تلاش برای پنهانکاری سبب خشم عمومی شد.

مارس 1997 / فروردین 1376
یک انفجار، تاسیسات بازفراوری زباله‌های توکایمورا را لرزاند، دلیل آن آتش سوزی در ساختمانی بود که در آن، زباله‌ها برای نگهداری دربشکه، با آسفالت مخلوط می‌شدند. مسئولین دنون در ابتدا سطح تشعشعات را در بیرون ساختمان، 20 درصد بیش از سطح نرمال گزارش کردند، ولی مدتی بعد اعتراف کردند که سطح واقعی آلودگی دست کم 10 برابر بیشتر بود. بعدها مشخص شد که هفت نفر از کارگران تعمیرات در آن زمان، در بیرون ساختمان مشغول بازی گلف بودند.

می 1998 / اردیبهشت 1377
پارلمان ژاپن یک قانون برای تجدید ساختار شرکت بدنام دنون تصویب کرد، که به موجب آن، با نام جدید انستیتوی توسعه چرخه سوخت هسته‌ای، تحت نظارت یک کمیته مستقل از کارشناسان در می‌آمد. در سال 2005، این انستیتو یکی از زیرمجموعه‌های سازمان انرژی هسته‌ای ژاپن شد.

جولای 1999 / تیر 1378
بیست تن آب رادیواکتیو از یک لوله آسیب دیده در نیروگاه هسته‌ای تسوگارا، متعلق به شرکت نیروی اتمی ژاپن، نشت کرد. به رغم این که نشتی در درون نیروگاه بود، میزان ارتقای سطح تشعشعات به حدی بود که کارگران پاکسازی کننده، تنها به مدت 3 ساعت در روز مجاز به کار در آنجا بودند.

سپتامبر 1999 / شهریور 1378
در حادثه‌ای که به عنوان بدترین حادثه اتمی از زمان چرنوبیل ثبت شده است، سه کارگر بازفراوری در توکایمورا به طور سهوی، یک حجم بحرانی از اورانیوم تولید کردند، و خود را به شدت در معرض تشعشعات قرار دادند و سبب آغاز واکنش‌های زنجیره‌ای شدند که به مدت چندین ساعت ادامه یافت.

کارشناسان بین المللی ایمنی، هنگامی که دانستند که این کارگران، به صورت دستی و با استفاده از سطل مشغول ریختن یک محلول از اکسید اورانیوم در اسید نیتریک به داخل یک مخزن ته‌نشینی بودند، به شدت شگفت زده شدند. شرکت JCO، که اکنون این تاسیسات را اداره می‌کند، و دولت ژاپن، هر دو به دلیل این که اجازه انجام چنین فرایند خطرناکی را دادند و همچنین به دلیل واکنش کند به حادثه، مورد انتقاد قرار گرفتند.

دسامبر 1999 / آذر 1378
هیساشی اوچی، یکی از کارگران کارگرانی که در حادثه بحرانی توکایمورا در معرض تشعشعات قرار گرفت، بعد از سه ماه درمان در بخش مراقبت‌های ویژه از دنیا رفت؛ همکار او ماساتو شینوهارا نیز، چهار ماه بعد درگذشت.

اکتبر 2000 / مهر 1378
شش مدیر JCO دستگیر شدند و متهم به سهل انگاری حرفه‌ای برای عدم موفقیت در اجتناب از فرایندهای خطرناکی شدند که منجر به آغاز واکنش‌های زنجیره‌ای در توکایمورا شد.

سپتامبر 2002 / شهریور 1381
گزارش‌های تازه فاش شده از آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای، مربوط به دهه 1990، پیشبینی‌های احتیاطی راکتورهای هسته‌ای ژاپن را «به طرز خطرناکی ضعیف» توصیف کردند. بازرسان آژانس، در سال‌های 1992 و 1995 از چهار راکتور بازدید کردند، و 90 مورد نقص در فرایندهای ایمنی یافتند.

گزارش درز کرده، کوتاه مدتی بعد از اذعان چهار شرکت تپکو، نیروی برق چوبو، نیروی برق ژاپن و نیروی برق توهوکو بود به این که آنها موارد نقص راکتورهای خود را از دید ناظرین حکومتی پنهان می‌کردند.

آگوست 2004 / مرداد 1383
در مرگبارترین حادثه هنگام کار در صنایع هسته‌ای ژاپن، یک نشتی بخار از یک توربین برق در نیروگاه میهاما، سبب مرگ چهار نفر و زخمی شدن هفت تن شد. هیچ نشتی مواد رادیواکتیو گزارش نشد، ولی از شرکت نیروی برق کانزای (گرداننده نیروگاه) به دلیل عدم بازرسی درست منجر به شکست لوله، انتقاد شد.

مارس 2006 / فروردین 1385
یک تلگراف دیپلماتیک از سفارت ایالات متحده در توکیو، (که بعدا در اسناد ویکی‌لیکس منتشر شد) منجر به پرونده‌ای شد که در نتیجه آن، دادگاه حکم به این داد که شرکت نیروی برق هوکوریکو، یک راکتور را در نیروگاه هسته‌ای شیکا به دلیل نگرانی‌ها در مورد توانایی آن برای تحمل زمین لرزه‌های قوی خاموش کند. هم شرکت و هم دولت ژاپن، به این حکم اعتراض کردند. در تلگراف یاد شده آمده بود: «به رغم این که به دلیل حقوقی بودن پرونده، این شرکت هیچ اجباری به توقف فعالیت خود ندارد، شرکت کار بسیار سختی در به دست آوردن حمایت شهروندان محلی از ادامه کار یک نیروگاه هسته‌ای در نزدیکی محل سکونت خود، خواهد داشت».

البته دادگاه دستور داد که نیروگاه بسته شود، ولی یک دادگاه تجدید نظر حکم صادر شده را ملغی کرد، و نیروگاه در سال 2009 کار خود را از سر گرفت.

جولای 2007 / تیر 1386
سه راکتور در بزرگترین نیروگاه هسته‌ای جهان، کاشیوازاکی- کاریوا، بعد از یک زمین لرزه 6.8 ریشتری بسته شدند. یک آتش سوزی در یکی از واحدها رخ داد. تپکو در ابتدا گفت که زمین لرزه سبب هیچ نشت رادیواکتیوی نشده است، ولی چند روز بعد اعتراف کرد که 1200 لیتر از آب رادیواکتیو به داخل دریا ریخته شده و پوشش چندین بشکه حاوی زباله‌های هسته‌ای هم، بعد از افتادن بشکه‌ها از آنها جدا شده است.

به دنبال این حادثه، کارشناسان شروع به بحث در مورد این کردند که به رغم اینکه نیروگاه‌های هسته‌ای ژاپن با استانداردهایی طراحی شده‌اند که زمین لرزه‌های بزرگ را هم تاب بیاورند؛ کمیسیون ایمنی هسته‌ای ژاپن الزام داشته که تمام نیروگاه‌های هسته‌ای جدید باید به گونه‌ای طراحی شوند که تنها در برابر زلزله‌های 6.5 ریشتری مقاومت کنند. در سراسر جهان، هر ساله 150 مورد زلزله با قدرت بیش از 6 ریشتر اتفاق می‌افتد.

دسامبر 2008 / شهریور 1387

به ادعای یک تلگراف دیپلماتیک از سفارت ایالات متحده در توکیو، یک نماینده آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای گفته که راهنماهای ایمنی در برابر زلزله در طول 35 سال اخیر، تنها 3 بار مورد تجدید نظر قرار گرفته است، و آژانس اکنون در حال بازآزمایی آنها است. تلگراف ادامه می‌دهد: «همچنین، نماینده فوق اشاره کرد که زلزله‌های اخیر، در برخی موارد از پایه طراحی بعضی از نیروگاه‌ها شدیدتر بوده‌اند، و این یک مشکل خیلی جدی است که نیاز به کار بیشتری در زمینه ایمنی زلزله دارد».

50171