1- اینکه ما روایتهای تاریخی حکومتی را به چالش بکشیم و دربست آنها را باور نکنیم خیلی خوب است. اصولا پژوهشگر تاریخ تلاش می کند واقعیتها را نه بر اساس روایت های حاکم بلکه بر اساس حقایقی که از لابلای اسناد و مدارک و مستندات و استدلال های تاریخی بدست می آورد، کشف کند.
2- اساتید تاریخ در درس های خود به ما می آموزند در تحقیقات تاریخی تا آنجا که ممکن است پیش داوری نکنید و در نوشتن تاریخ از قضاوت بپرهیزید اما اگر در جایی لازم بود قضاوت کنید تحولات زندگی یک شخصیت بویژه وقتی تاثیرگذار بوده است ، بصورت روندی مطالعه شود.
3- پژوهشگرتاریخی خوب می داند که چگونه اسناد موجود را با تحولات همان روز نه امروز، تطبیق دهد . اسناد تاریخی موجود در مورد یک فرد را باید با روایت های تاریخی درباره همان شخص بررسی کنیم . بویژه روایت دوست و دشمنان آنها در همان زمان حیاتشان را مورد توجه قرار دهیم .
4- اگر می خواهیم در مورد شخصیت های تاثیرگذاری مانند میرزا کوچک خان قضاوت دقیق داشته باشیم باید همه اسناد موجود درباره او را ببینیم نه فقط اسنادی را که تنها یک بخش از زندگی او را روایت می کند.
5- روایت تاریخی دوره پهلوی تلاش می کرد نهضت میرزا کوچک خان در گیلان ، محمد خیابانی در آذربایجان ، کلنل محمد تقی پسیان در خراسان را هم ردیف با قیام شیخ خزئل در خوزستان و سیمیتقو در کردستان قرار دهد و همه انها را بصورت یکپارچه تجزیه طلب نشان دهد. اما وقتی به تاریخ مراجعه می کنید و مثلا روایت و اسناد موجود در کتاب سردار جنگل نوشته مرحوم ابراهیم فخرایی می ببینیم . دیگر اینچنین قضاوت نمی کنیم .
6- پیروزی انقلاب اکتبر در روسیه در زمان خود بسیاری از جمله میرزا کوچک خان را که چند سال پیش از آن نهضت خود را براه انداخته بود ، تحت تاثیر قرار داد . بویژه اقدام روسیه در لغو بخش هایی ازقرارداد ترکمنچای درمورد حاکمیت بر دریاچه خزر که در قرارداد 1921 با ایران تجلی پیدا کرد، در واقع میرزاکوچک خان و دیگران تصور کردند می توانند با کمک انقلابیون روس که تازه بقدرت رسیده اند ، حکومت قاجار را در ایران سرنگون کنند و یک جمهوری در ایران ایجاد کنند اما بعدها با خیانت احسان الله خان و خالوقربان، میرزا کوچک خان متوجه شد اصولا اتکاء به نیروی خارجی برای مبارزه با استبداد داخلی از چاله درآمدن و به چاه افتادن است. بنابراین مسیر خود را کاملا تغییر داد . حالا اگر فردی فقط اسناد همین دوره میرزا را که با روس ها همکاری کرد، ببیند در واقع به او جفا کرده است. زیرا مسیری که او تا زمان شهادتش طی کرد ، واقعیت های تاریخی دیگری را به ما نشان می دهد.
7- خلاصه آنکه نمیشود تنها با اتکاء به چند سند درمورد عملکرد یک شخصیت تاریخی قضاوت کنیم و اورا تجزیه طلب بدانیم یا ندانیم آن وقت میرسد روزی که مارا هم اینگونه غیرمنصفانه قضاوت میکنند. بدون آنکه روندهای تاریخی که بر ما گذشته ببینند. بدون توجه به گذر زمان و تغییرات شگرفی که درانسانها پدید می آورد.
310 310
نظر شما