فریبا فرهادیان: در سال 1379 / 2000 آرشیوی بسیار جالب از تحقیقات و زندگی شخصی بیل هامیلتون، زیست‌شناس تکاملی برجسته برای بریتیش لایبرری (کتابخانه بریتانیا واقع در لندن) ارسال شد. این آرشیو برعکس بقیه آرشیوهایی که در این کتابخانه نگهداری می‌شدند، تنها شامل جعبه‌ها و کاغذها و عکس‌ها نبود؛ چیزی که باعث ارزشمند شدن این مجموعه شده بود، وجود فایل‌های کامپیوتری، از انواع نوارهای کاغذی 5 سوراخه گرفته تا کارت‌های پانچ شده و دیسک‌های نوری بود که 26 جعبه از 200 جعبه را به خود اختصاص داده بود.
چنین شد که سئوالی برای مسئولان آرشیو این کتابخانه به‌وجود آمد: بهترین راه برای نگهداری این نوع آرشیوها چیست؟
انقلاب دیجیتالی
هرکسی که در عصر دیجیتال زندگی می‌کند، به نوعی با شیوه آرشیوسازی دیجیتالی سروکار دارد. برخلاف گذشته که آرشیوسازی تنها به کمک کاغذ و عکس انجام می‌گرفت، امروزه انواع تکنیک‌های مدرن و دیجیتالی دست به دست هم داده‌اند تا بتوانند آرشیوی ماندگارتر و دردسترس‌تر برای همگان فراهم کنند.
اکثر اسناد مربوط به دوران باستان و یا قرون وسطی مربوط به موضوعات کلیسا و قانون و علوم مرسوم در آن دوران هستند و تنها تعداد اندکی از آن‌ها به جزئیات زندگی روزمره افراد پرداخته‌اند. از قرن شانزدهم و هفدهم به بعد، رواج کاغذ باعث شد نوشته‌های شخصی رواج بیشتری پیدا کنند. چاپ و پست نیز ارتباطات را بیشتر تقویت کردند. با این‌وجود باز هم آرشیوهای شخصی به قشر خاصی تعلق داشت و بیشتر، افراد پولدار جامعه بودند که از چنین امکانی برخوردار بودند.
از دهه 1970 / 1350 به بعد به‌واسطه ظهور کامپیوترهای شخصی، افراد بیشتری به انتقال جزئیات زندگی‌شان در قالب فایل‌های کامپیوتری به آیندگان پرداختند. به‌این‌ترتیب منبع بی‌کرانی از اطلاعات شخصی مفید و پرجاذبه ساخته شد. اما این موضوع باعث شد قانون و اخلاق و تکنیک دستخوش تغییراتی شوند و مجبور باشند خود را با این پدیده تطبیق دهند.
به‌عنوان مثال اصلی‌ترین موضوع این بود که چگونه می‌توان اعتبار و سندیت این فایل‌ها را سال‌ها بعد اثبات کرد؛ یا چگونه می‌توان از صحت تاریخ درج شده برای فایل و یا دیگر اطلاعاتی که به آن ضمیمه شده‌اند، اطمینان حاصل کرد؟
یکی از تدابیری که بریتیش لایبرری در این زمینه اندیشید، تشکیل دفترخانه دیجیتالی امن در این کتابخانه بود. آن‌ها با تجهیز این دفترخانه به انواع کامپیوترهای ایمن و ادواتی که می‌توانند کپی‌های دقیقی از دیسک‌ها تهیه کنند، توانستند آرشیوهای دیجیتالی افراد برجسته را به‌صورت مطمئن و غیر قابل تغییری برای آیندگان نگهداری کنند. آن‌ها با تصویربرداری از دیسک‌های اصلی (اورجینال) و تهیه رونوشت دیجیتالی از طریق تبدیل فایل‌ها به قالب‌های مناسبی چون PDF و یا XML توانستند آینده بی‌تغییری را برای این آرشیوهای باارزش تضمین کنند و باعث شوند محققان و تاریخ‌دانان از این مجموعه‌های ارزشمند برای کارهای تحقیقاتی و مطالعاتی خود استفاده کنند.
زندگی دیجیتالی
محتویات آرشیو دانشمندان برجسته مورد توجه بسیاری از مورخان بوده است. اطلاعات شخصی این افراد نیز پتانسیل این را دارد که به پیشرفت‌های علمی و انسانی کمک فراوانی کند. درگذشته نیز سفرنامه‌ها، نامه‌های دیپلمات‌ها، سفرنامه‌های دریایی و آرشیوهای خانوادگی بارها و بارها به زمین‌شناسان، هواشناسان و جامعه‌شناسان کمک‌های شایانی کرده‌اند.
برهمین اساس بریتیش لایبرری تصمیم گرفت پروژه‌ای را تحت عنوان «زندگی‌های دیجیتالی» با هدف فهم بیشتر آرشیوهای دیجیتالی و پتانسیل تحقیقاتی آن‌ها در قرن بیست و یکم انجام دهد. یکی از مواردی که قرار است در این پروژه بررسی شود، شیوه ذخیره شدن و حفاظت از اطلاعاتی است که افراد در فلیکر، فیس‌بوک، گوگل و یا سایت‌هایی از این قبیل وارد می‌کنند. آن‌ها قصد دارند بدانند آیا این اطلاعات نگهداری می‌شوند و از منظر قانون، چه کسی مالک این اطلاعات است و می‌تواند آن‌ها را در اختیار محققان قرار دهد؟
در این پروژه موضوع‌های روز نیز دردستور کار قرار دارد. این روزها افراد از انواع فناوری‌های جدید برای ذخیره‌سازی اطلاعاتشان استفاده می‌کنند. جی.پی.اس، یکی از این فناوری‌های روز است که می‌تواند موقعیت افراد را ثبت کند. ایجاد فضاها و شخصیت‌های مجازی نیز در محیط اینترنت به افراد این امکان را داده است نوع خاص و جدیدی از ارتباطات با یکدیگر را تجربه کنند. آینده پا را از این هم فراتر خواهد گذاشت و طعم و بو و حس را نیز به این ارتباطات مجازی خواهد افزود. این اطلاعات شخصی جدید هم نیاز به آرشیوسازی دارند که این کار نیز بر عهده این پروژه است.
نظر شما