برای دیجیتالی‌شدن آماده شوید

روز گذشته، مرکز ذخیره‌سازی اطلاعات دیجیتال برخی از مهم‌ترین اسناد تاریخی جهان در سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد، یونسکو، افتتاح شد. کتابخانه دیجیتال جهان، نقشه‌ها، متون و دیگر محصولات فرهنگی جهان را به رایگان روی اینترنت قرار خواهد داد. خبرنگاران نیچر در گفتگو با جان فن‌اودنارن، مدیر کتابخانه دیجیتال، درباره طرح‌های آتی و جایگاه علم در این پروژه صحبت کردند.

شما امیدوارید که این کتابخانه چه تاثیری داشته باشد؟
ما هدف‌های متعددی داریم. ما به وضوح می‌خواهیم درکی میان‌فرهنگی و بین‌المللی بسازیم. این هم‌چنین تلاشی برای توسعه بخشیدن به محتوای دیجیتال کشورهای در حال توسعه و هم‌چنین، استفاده این کشورها از محتوای دیجیتالی شده خودشان است.

بعد از آن، ماموریت آموزشی گسترده‌تری را پیش رو داریم. تمام موسسات فرهنگی باید آگاه باشند که این روزها، مردم و مخصوصا افراد جوان، اطلاعات خودشان را از سامانه‌های الکترونیکی دریافت می‌کنند. اگر بخواهید که آنها درکی از فرهنگ، علم یا تاریخ علم داشته باشند، بایستی آنها را برای استفاده روی سامانه‌های الکترونیکی قرار دهید.

آیا قصد دارید در نهایت، همه چیز را در کتابخانه جهان داشته باشید؟
نام «کتابخانه دیجیتال جهان» ممکن است سبب کج‌فهمی برخی اشخاص شود، زیرا کتابخانه دیجیتال نمی‌خواهد که به‌طور مطلق، هر چیزی را که به صورت دیجیتالی درآمده است یا درخواهد آمد، گردآوری کند. آن‌چه ما می‌خواهیم، جمع‌آوری اسناد بارز، جالب و مهم فرهنگی و تاریخی است.

«اسنادی» که ما استفاده می‌کنیم، به صورت نقشه، نسخه خطی، کتاب، فیلم و صداهای ضبط‌شده است. ما می‌خواهیم که همه فرهنگ‌ها، تمدن‌ها و کشورهای جهان را در بر بگیریم و تمامی دوره‌های تاریخی را از زمان‌های باستان تا قرن بیستم، پوشش دهیم. وقتی که شما درباره این موارد فکر می‌کنید، با تعداد بی‌شماری از اسناد روبرو می‌شوید و دقیقا به همین دلیل، هدف ما افزایش کمی این اسناد نیست.

آیا می‌توانید برخی نمونه‌کارهای علمی موجود در کتابخانه را بیان کنید؟
ما تعداد بی‌شماری سند از کاوش‌گران و گیاه‌شناسان در اختیار داریم، بخصوص آنهایی که به آمازون و هیمالیا سفر می‌کردند و گیاهان و حیوانات جدید را کشف و دسته‌بندی می‌کردند. کتابخانه ملی سوئد، برخی یادداشت‌های کارل لیننائوس را که نمایی جالب و زیبا را از ترقی این دانشمندی جوان ارائه می‌دهد، در اختیار ما قرار داد. ما هم‌چنین اسناد کم‌یابی را مانند درخواست آلبرت انیشتین برای شهروندی ایالات متحده آمریکا نیز بدست آوردیم.

یکی از نقاط مورد تمرکز ما نسخ خطی عربی است. کتابخانه کنگره آمریکا که همکار یونسکو برای گسترش کتابخانه دیجیتال جهان است، پروژه در حال اجرایی داشت که با همکاری بایگانی کتابخانه ملی مصر، نسخ خطی قرن نهم تا هجدهم میلادی / قرن سوم تا یازدهم هجری را به‌شکل دیجیتالی ذخیره می‌کرد‌. این جایی است که ما اسناد بسیاری را خواهیم داشت.

در مورد شایستگی شمول این اسناد چگونه تصمیم می‌گیرید؟
ما کمیته منتخب مشترک کتابخانه دیجیتال جهان-یونسکو را داریم که نقشه‌راه معینی را ارائه داده‌اند. فهرست‌های پیش‌موجودی نیز وجود دارد. برای مثال، یونسکو فهرستی از اسناد به نام یادگار جهانی دارد که فهرستی از مهم‌ترین اسنادی است که برای نوع بشر توجه‌برانگیز شناخته شده است. بیشتر اسناد این فهرست نامزدهای بارزی برای شمول در کتابخانه‌اند.

پس از آن، خود موسسات شریک و همکار مانند کتابخانه‌های ملی هستند که پیشنهاد می‌دهند. وقتی موسسه‌ای می‌گوید ما می‌خواهیم با این پروژه همکاری کنیم، قطعا با ایده‌ای بزرگ پا پیش می‌نهند. اما در نهایت، من فکر می‌کنم باید به کمیته منتخبی برسیم که فرآیندی رسمی‌تر و اداری‌تر داشته باشد. اما تا رسیدن این نقطه، چالش زیادی برای داشتن محتوای جالب و خوب نخواهیم داشت.

کتابخانه از اکنون به بعد چه خواهد کرد؟
واضح است که باید بر محتوای خود بیافزاییم. ما هم‌چنین نیاز به شرکای جدید داریم. پس از آن، ما روی ساختن شبکه آنلاین بین‌المللی و پایدار تمرکز می‌کنیم؛ نه فقط برای تعمیم محتوا، که برای خلق آن. اگر ما بتوانیم کارهای بیشتری از فهرست کردن و توصیف و ترجمه را روی شبکه بین‌المللی پهناور و تحت وب به پیش ببریم، می‌توانیم از هزینه‌ها بکاهیم و بر مقدار اسناد موجود در کتابخانه دیجیتال جهان بیافزاییم.

منبع: نیچر، 21 آوریل- ترجمه: محمدجواد ترابی