ارتقای منزلت زنان جامعه ایران

البته انتظار نمی‌رفت که به سرعت و طی سه دهه همه اشکالات ما در این حوزه برطرف شود اما به نظر می‌رسد مسیری که ما برای اثبات و ارتقای منزلت زنان برگزیدیم تا حدود زیادی دچار انحراف شده تا جایی که بخشی از آسیب‌های اجتماعی زنانه ناشی از همین روند است.

منظور از انحراف در مسیر انتخابی تقریبا چیزی شبیه از آن طرف بام افتادن است؛ دفاع از جایگاه زنان در جامعه ما گاهی تحت فشارهای اجتماعی، گاهی احساسی و گاهی از سر دستپاچگی صورت گرفته و می‌گیرد بنابراین انتظار نمی‌رود پیوسته از اصول صحیح و منطقی تبعیت کرده باشد! به همین دلیل شاهد رشد بالای نگاه ابزاری جامعه به زنان بوده‌ایم که بیشتر، مصداق از چاله به چاه افتادن را تداعی می‌کند. یعنی خواستیم زنان را از یوغ نگاه مردسالارانه نجات دهیم اما به ورطه نگاه‌های ابزاری افتادیم.

این در حالی است که جامعه سنتی ما تا قبل از به صدا درآمدن آهنگ مدرنیته اگرچه جایگاه شایسته زنان را نمایندگی نمی‌کرد اما لااقل به جبر تعصبات و اعتقادات محکم مذهبی شدیدا از شکل‌گیری نگاه ابزاری به زنان ممانعت و از حدود و حریم عفاف و اخلاق زنان بسیار محکم‌تر از جامعه مدرن مراقبت می‌کرد که این امر در عین ایجاد محدودیت، به منزلت زنان کمک می‌کرد.

این روند ناشی از اعتقاد مردم ما بود تا جایی که تلاش‌های رژیم منحط گذشته در راستای ترویج فرهنگ غرب هم قادر به تغییر نگاه قاطبه مردم نشد. سخن اصلی این است که همان نگاه سنتی تا حد زیادی از منزلت زنان مراقبت می‌کرد. به عنوان مثال در دوران سنتی جامعه ما رابطه کارفرمایی مردان بر زنان به اشکال امروزی وجود نداشت و ایرادش هم محدودیت فرصت اشتغال برای زنان بود اما امروزه این رابطه در شرایط حداکثری خود موجود است یعنی محدودیت اشتغال زنان برداشته شده! در حالی که در موارد قابل توجهی شاهد روابط بی‌شرمانه و سوء‌استفاده کارفرمایان از نیاز به شغل زنان هستیم! بی‌تردید ایراد این روند به مراتب بسی بزرگتر و تاسف‌بارتر از ایراد شق اول قضیه است.

بر این اساس معتقدم جامعه ما برای بازیابی بخشی از زوایای پنهان و آسیب دیده منزلت زنان لازم است به گذشته سنتی خویش رجوع و از آموزه‌های تاریخی خود نسبت به زنان مجددا و مبتنی بر ارزش‌ها و حقوق انسانی زنان منهای محدودیت‌ها! درس بگیرد. طبعا تلفیقی از ارزش‌های دوران سنت با معیارهای عصر مدرن امروزی باهم می‌تواند در راستای ارتقای منزلت زنان به کمک جامعه ما بیاید. این یعنی رجعتی پیروزمندانه به ارزش‌ها.

رییس انجمن آسیب‌‌شناسی اجتماعی ایران