ایران در عرصه جهانی؛ حاضری که عضو نیست

ایران کشوری است با بیش از 75 میلیون نفر جمعیت؛ جوامع ایرانی علاوه بر کشور ایران در شهرهای مختلف جهان با قدمتهای مختلف یافت می شوند. در حال حاضر گروه های بزرگی از ایرانیان در آمریکای شمالی، اروپا، آسیای خاوری و اقیانوسیه زندگی می کنند. ایرانیان در صحنه جهان حاضرند و حضور دارند ولی این به معنای این نیست که ایران و ایرانیان در اقتصاد جهانی مشارکت دارند. واقعیت اینجاست که ما هنوز عضوی از جامعه جهانی نشده ایم.

وقتی به عرصه تصمیم گیریها و تعاملات جهانی نگاه می کنیم می بینیم که این عرصه هیچوقت در گذشته و هیچ کجا در زمان حال منحصر به روابط رسمی نبوده و نیست. پیوندهای بین المللی ترکیبی از روابط رسمی و غیررسمی هستند. در این روابط نقش اصلی به عهده شهروندان جامعه است. کسانی که بعنوان بازرگان، استاد، دانشجو، کارگر، کارشناس و مسافر نمایندگان غیررسمی کشورشان می شوند. برای مردم جهان تصویر ایران چهره فرد ایرانیست که از نزدیک دیده اند و ملاقات کرده اند. در حالیکه تعاملات و کنشهای فردی ایرانیان در جهان قابل توجه است، این تعاملات تغییرساز نبوده است. واقعیتیست که علیرغم تعداد مسافران و ایرانیان مقیم خارج از کشور تعداد اندکی از ایرانیان در نهادهای مدنی و بین المللی حضور دارند و در آنها نقش فعالی را ایفا می کنند.

در سطح منطقه خاورمیانه و آفریقای شمالی، که ایران یکی از کشورهای این منطقه به شمار می آید، تقریبا هیچ فرد ایرانی در مقام رییس دفتر منطقه ای یا مقام مسوول یکی از سازمانهای توسعه اقتصادی یا نهادهای بین المللی حضور ندارد. در سازمان کشورهای صادرکننده نفت بعد از پایان دوران دبیرکلی آقای فواد روحانی هیچ  دیپلمات ایرانی به دبیرکلی نرسید. در سایر نهادهای جهانی وضعیت به همین شکل است، ایرانیان مهجور و غریبند. گرچه برخی دلیل اصلی این امر را دشمنی و رقابت رقبا می دانند باید اعتراف کرد که سایر کشورها فعالانه از نامزدی شهروندانشان در این سازمانها دفاع می کنند حال آنکه در ایران اینگونه نیست.

اینجاست که فارغ از باورهای سیاسی و انتقادها به سیاستها و عملکرد گذشته باید انتصاب افرادی مانند دکتر محمد حسین عادلی را به دبیرکلی مجمع کشورهای صادرکننده گاز و یا دکتر فرهاد نیلی را به نمایندگی ایران در بانک جهانی را به فال نیک گرفت. و البته امیدوار بود که این آغاز یک روند است، روندی که در آن ایران  و ایرانی به عضویت جامعه جهانی در می آیند. و در صحنه رویدادهای جهانی مطرح می شوند.  حضور منسجم ایرانیان در نهادهای بین المللی ضمن گسترش ابعاد منافع ملی و ابزار حمایت از آنها باعث می شود تا چهره ایران دیگر در انحصار رسانه های خارجی نباشد. انحصاری که بر سر مذاکرات به لطف شبکه های اجتماعی شکسته شد.

این آغاز راه بوده است. فراموش نکنیم حاضر بودن کافی نیست، مشارکت است که مهم است و اکنون باید این تعامل را به همه سطوح گسترش داد.

*اقتصاددان و استاد دانشگاه

3535