مریم فکری:
می‌گویند سال 1394، سال ویژه‌ای برای اقتصاد ایران است. مقامات اقتصادی دولت نیز این موضوع را تایید می‌کنند؛ تا جایی که محمدباقر نوبخت، رییس سازمان مدیریت و برنامه‌‌ریزی در آذرماه امسال عنوان کرد «سال 1394 سالی عادی نیست و نسبت به سنوات قبل سخت است، زیرا با منابع محدود باید نشان دهیم که می‌توانیم اقتصاد کشور را رشد و تورم را مهار کنیم.» در چنین شرایطی صاحب‌نظران و تحلیلگران اقتصادی معتقدند که با توجه به کاهش قیمت نفت و رکود اقتصادی، جهت‌گیری دولت باید به سمت صادرات غیرنفتی باشد. مسعود کرباسیان، رییس‌کل گمرک ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری خبرآنلاین در این باره تاکید دارد: «ما نباید منتظر باشیم که دوباره قیمت نفت تکان بخورد و کار تولید را رها کنیم.» به گفته وی، «اگر ما بخواهیم مشکل تورم و بیکاری را حل کنیم، از رکود خارج شویم و در کل مسایل اقتصادی را حل کنیم، باید به تولید توجه خاصی داشته باشیم.» آنچه در ادامه می‌خوانید، مشروح گفت‌وگوی مسعود کرباسیان را با خبرگزاری خبرآنلاین است.
* با توجه به شرایطی که در حوزه اقتصاد داریم و بحث کاهش قیمت نفت و رکود اقتصادی، چه نسخه‌ای می‌توانید برای اقتصاد کشور پیشنهاد دهید؟
من معتقدم صادرات کشور به مرور دارد جایگاه خوبی پیدا می‌کند. البته در شرایط فعلی باید از صادرات مراقبت کنیم. در حال حاضر آمار مثبت یا منفی به اعتقاد بنده کمتر از این رقم است.
* چرا؟
ببینید ما وقتی که کالای صادراتی‌مان را مرز خروج کشور حساب می‌کنیم، یعنی فوب حساب می‌کنیم و واردات‌مان را مرز ورود حساب می‌کنیم، یعنی نرخ حمل‌ونقل در کالای وارداتی محاسبه می‌شود. این در حالی است که در کالای صادراتی این‌گونه نیست. در حال حاضر یک جهش عمده و فضای خوبی برای صادرات داریم. ارزش کالاهای صادراتی ما هم به‌گونه‌ای است که به سمت کالاهای نهایی می‌رویم و کشورهای همسایه نیز یک فرصت برای ما هستند، بنابراین صادرات باید از یک نوع ادبیات، الگو، توسعه و مراقبت برخوردار شود و اشکالات موجود را برطرف کنیم. یعنی حضور خودمان را در بازارهای دنیا تقویت کنیم تا صادرات‌محور شویم.
ببینید همه بحث‌هایی که تاکنون در مورد پنجره واحد، مجوز، تخلف و... صورت گرفته، بر سر واردات است. می‌گویند واردات پول نفت است و حال این پول نفت را سر مرز بگذاریم؛ در صورتی که صادرات افتخار کشور است و همه باید به آن کمک کنیم. دومین بحثی که وجود دارد، صادرات خدمات است. برای مثال، ارزش ترانزیت رقم کمی نیست. ما 12 میلیون تن ترانزیت داریم.
من 10 ماهه امسال را که برآورد کردم، ارزش ترانزیت 36 میلیارد دلار بوده است. اخیرا راه‌آهن اینچه‌برون افتتاح شده است. نیاکان ما به جاده ابریشم فکر می‌کردند. جاده ابریشم راه آسیا و اروپاست. صادرات خدمات فنی و مهندسی نیز یک سری مشکلات دارد. ما خیلی شرکت‌های پیمانکاری توانمند و ظرفیت‌هایی خوبی برای صادرات خدمات در کشور داریم.
ما وقتی از توان کشورمان در سد سازی و نیروگاه‌سازی صحبت می‌کنیم، یعنی تقریبا هیچ رشته صنعتی نیست که توان آن را نداشته باشیم. خب باید اجازه دهیم که این شرکت‌ها در دنیا حضور پیدا کنند؛ از سیاست خارجی تا سیاست داخلی باید کمک کنند.
مورد بعدی، بحث بر سر سرمایه‌گذاری خارجی است. ما مناطق آزاد ایجاد کردیم و در ابلاغیه اقتصاد مقاومتی هم آمده است که باید در جهت سرمایه‌گذاری کار کرد. خیلی از امکانات برای سرمایه‌گذاری وجود دارد تا مشکل اشتغال نیز حل شود. یعنی اگر ما بخواهیم تورم را حل کنیم، از رکود خارج شویم، مساله بیکاری را حل کنیم و در کل مسایل اقتصادی را حل کنیم، باید به تولید توجه خاصی داشته باشیم.
*در حال حاضر عنوان می‌شود که سال 94، سال سخت اقتصاد کشور است. با توجه به این شرایط ما می‌توانیم صادرات را افزایش دهیم؟
یک حسن یا اشکال عمر طولانی می‌دانید چیست؟ این‌که ما همه این دوره‌ها را در این 36 سال گذراندیم. شما فکر می‌کنید سال سخت چه زمانی است؟ ما با 5، 6 دلار هر بشکه نفت هم توانستیم اقتصاد را بچرخانیم. آن زمان رشد اقتصادی هم داشتیم و کارمان را نیز انجام دادیم. به من بگویید مشکل در این کشور چیست؟ نیروی جوان و کار آمد نداریم؟! زیربناها و زیر ساخت‌ها و تکنولوژی‌اش را نداریم؟! منابع صادرات‌مان نمی‌تواند تامین‌کننده منابع ارزی باشد؟! توقعات مردم بیش از حد است؟! شاید تعریف‌ها متفاوت است. بالاخره ما در یک نوع اقتصاد توسعه‌گرای تعاملی می‌توانیم مشکلات را به حداقل برسانیم و باید به مردم بگوییم تولید، کار، اشتغال و صادرات اهمیت دارد.
درست است مشکل وجود دارد، ولی بالاخره از توانایی‌ها و پتانسیل‌های بسیاری در اقتصاد کشور برخورداریم. در حال حاضر موانع اصل 44 قانون اساسی برداشته شده و بخش خصوصی جایگاه خود را پیدا کرده است. یعنی دولت به بخش خصوصی نگاه می‌کند و توان و پتانسیل تولید وجود دارد.
در دوره‌ای کشور با مشکلات اداره شده و رشد هم کرده است. من فکر می‌کنم آن چیزی هم که آقایان می‌گویند، هشدار است. در واقع نباید منتظر باشیم که دوباره قیمت نفت تکان بخورد و افزایش پیدا کند کار تولید را رها کنیم. در زمانی که قیمت نفت افزایش پیدا می‌کرد، هیچ فکر می‌کردیم که ممکن است قیمت نفت تا این حد پایین آید؟!
*همواره یکی از دغدغه‌های شما توسعه اقتصادی کشور و در کنار آن، بهبود روند صادرات است. چرا تا به امروز یک نگاه منطقی نسبت به توسعه اقتصادی وجود نداشته است؟
ببینید، هنگامی که برنامه‌های توسعه‌ای را می‌نویسیم، باید به آن وفادار بمانیم. ما می‌گوییم سند چشم‌انداز، برنامه‌های توسعه، قانون اساسی، محورهای توسعه کشور هستند که نیازمند وفاق ملی است. از سوی دیگر، الگوی توسعه مطابق با ویژگی‌های کشور باید تعریف شود. دنیا هم یک‌سری تجربیات بزرگ در این زمینه دارد. معضل دیگری که وجود دارد، این است که اقتصاددانان ما در کشور بدون این‌که به محتوا بپردازند، اغلب یکدیگر را متهم می‌کنند. یک عده را می‌گویند لیبرال، یک عده نهادگرا، یک عده کپی‌بردار و... آنچه که ما در کشور می‌توانیم برای آن تعریف کنیم، توسعه اقتصادی است. شما فکر می‌کنید اگر ما عضور WTO بودیم، دیگر به اسم (Y) آن هم کار داشتیم؟ ما نباید وارد این مباحث شویم. از سوی دیگر، الگوهای توسعه، چیزی نیست که در کوتاه‌مدت و بعضا میان مدت جواب دهد، بلکه یک دوره زمانی طولانی‌ای می‌خواهد.
ما یک بحثی در رابطه با جهانی شدن داریم که مثال ایرلندی‌ها نمونه خوبی است. فکر می‌کنید ایرلندی‌ها چگونه یک کشور موفقی شدند؟! چون آنها نگاه کردند و دیدند ایرلندی‌های مهاجر دارند دانش خود را برای کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری می‌کنند. بر این اساس، به دنبال این رفتند که فضایی را فراهم آورند تا آنها در کشور خودشان بمانند و کار را انجام دهند. خب این‌ها احتیاج به سرمایه داشتند، بنابراین سرمایه‌گذار خارجی آوردند و با ایرلندی‌ها همکاری کردند.
همچنین چین از تولید 18 میلیون خودرو، دارد به 36 میلیون خودرو می‌رسد. همین الان اکثر خودروهای ما چینی شده است. در حالی که ما یک زمانی صادرکننده رنو 5 بودیم و همین الان از همان کشوری که به آن خودرو صادر می‌کردیم، داریم رنو وارد می‌کنیم! ما توان و دانش این کار را داریم. در رابطه با اتوبوس هم این‌گونه بود. ما زمانی شاید تنها تولیدکننده اتوبوس در خاورمیانه بودیم. اما الان اتوبوس‌های ما چینی شده است. برای همین من فکر می‌کنم یک کمی باید در اقتصاد کشور وارد جزییات شویم و از اقتصاد کلان به اقتصاد خرد بپردازیم.
یک نسخه نمی‌شود برای این کشور پیچید. آمایش سرزمین جایگاه مهمی در الگوی توسعه‌ای کشور دارد. به نظر من دولت باید یک مقدار از این‌که خود را درگیر جزییات کند، دور شود. جناب آقای رییس جمهور هم همواره به واگذاری کار به بخش خصوصی تاکید دارند. اما همچنان دستگاه‌های دولتی رقیب بخش خصوصی هستند.
225
نظر شما