غول داروسازی آمریکایی در ایران چه می‌کند؟/ دارو با کیفیت و البته ارزان می‌شود؟

محمد حسین نجاتی: ناصر ریاحی، رییس اتحادیه واردکنندگان دارو از ورود 
یک شرکت بزرگ داروسازی آمریکایی به صنعت داروسازی ایران خبر داد و گفت: قرارداد تولید تحت لیسانس شرکت بزرگ داروسازی MSD آمریکا در ایران امضا شده است. ایران کشور مستعدی برای سرمایه‌گذاری است. این استعداد به‌ویژه در حوزه صنعت داروسازی نسبت به سایر صنایع نیز بیشتر است، به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک شاهد حضور بسیاری از شرکت‌های بزرگ داروسازی جهان در ایران باشیم.

اما ورود غول داروسازی ایران، چه تاثیراتی می تواند بر روی بازار داروسازی ایران بگذارد؟

شرکت Merck Sharp & Dohme آمریکا یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های دارویی جهان محسوب می‌شود. این شرکت در سال 1891 به‌عنوان یکی از واحدهای زیرمجموعه شرکت مرک آلمان تاسیس شد. مجموع درآمد این شرکت داروسازی در سال 2011 میلادی بالغ بر 48‌میلیارد دلار بوده است. در همان سال این شرکت معادل 86‌ هزار نفر نیروی کار در سراسر جهان داشته است.

داروسازی ایران متاثر از استاندارد های آلمانی

ورود شرکت داروسازی MSD در شرایطی است که بخش زیادی از استانداردهای تولید دارو در ایران تحت نظر شرکت های آلمانی است. به خصوص شرکت بایر آلمان. شرکت داروسازی آلمانی در زمینه تولید مواد شیمیایی نیز، فعالیت گسترده‌ای دارد. این شرکت، در سال ۱۸۶۳ توسط فردریک بایر، در بارمن (که امروزه بخشی از ووپرتال محسوب می‌شود) تاسیس شد. بیشترین شهرت شرکت بایر، به دلیل اختراع داروی آسپیرین، در سال ۱۸۹۷ است.

این شرکت کماکان بعنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان دارو در آلمان و جهان، شناخته می‌شود. دفتر مرکزی شرکت بایر، در شهر لورکوزن، آلمان قرار دارد. سهام این شرکت در بازار بورس فرانکفورت معامله می‌شود. شرکت بایر همچنین، بعنوان جزئی از شاخص یورو استاکس ۵۰ محسوب می‌شود.

در حال حاضر بخش زیادی از داروهای تولیدی در کشور، تحت لیسانس این شرکت و احتمال دارد، در صورت افزایش فعالیت های شرکت های آمریکایی، استاندارد های داروسازی در ایران، از شرکت های آلمانی به سمت شرکت های آمریکایی سوق پیدا کند.

احتمال کاهش قیمت دارو 

با ورود غول دارویی آمریکا به کشور، بیم و امید‌هایی برای بازار دارویی ایران دارد؛

امید از آنجا که شرکت داروسازی «ام‌اس‌دی» برای حسن‌نیت خود برای ورود به بازار دارویی کشور، قیمت محصولات خود را در بازار ایران بین 30 تا 40‌درصد نیز نسبت به قیمت‌های قبلی کاهش داده، می‌تواند زمینه‌ساز کاهش حداکثری قیمت دارو در بازار دارویی ایران در قدم اول شود و گرهی از کلاف گرانی دارو برای بیماران بگشاید و همچنین کیفیت محصولات تولید داخل را در فرآیندی رقابتی ارتقا دهد.

اما بیم از آنجاست که دولت «تدبیر و امید» قدم در جای پای دولت‌های قبل گذارد و با افزایش واردات، بازار دارویی را بیش‌ازپیش وابسته به بازار خارجی کند. این نگرانی، قابل رفع است البته مشروط بر آنکه سیاست‌هایی نظیر «محدودیت واردات داروهای ساخته‌شده خارجی» و «حمایت از تولید داخل» و «عرضه دارو به‌صورت ژنریک» نیز اعمال شود.

نوسازی شرکت های داروسازی ایرانی

از سوی دیگر براساس اخبار رسیده، شرکت داروسازی MSD، قصد دارد علاوه بر فعالیت های خود در بازار دارویی ایران، اقدام به خرید سهام شرکت سرم‌سازی شیراز و مشارکت در تولید این کارخانه کند. این مسئله با توجه به وابستگی بالای شرکت های داروسازی کشور به نهاد های دولتی، می تواند، شرایط امیدوار کننده ای را پیش روی بازار داروسازی کشور، ایجاد کند.

اگرچه از حدود یک دهه قبل دولت سعی کرده است با واگذاری شرکت های داروسازی دولتی پای خود را از صنعت داروسازی کشور بیرون بکشد، اما عملاواگذاری عمده این صنایع به سازمان های وابسته به دولت و شبه دولتی ها، در عمل این خصوصی سازی محقق نشده است. در حال حاضر مالکیت بیش از 70 درصد صنایع داروسازی در اختیار سازمان ها و نهاد های حقوقی وابسته به دولت و سایر ارگان هاست.

افزایش فرصت های شغلی برای داروسازان

کمبود نیروی انسانی ماهر و منابع مالی لازم از مهم ترین نقاط ضعف نظام دارویی کشور و به خصوص صنعت داروسازی است. در حال حاضر کمتر از شش درصد از داروسازان کشور در صنعت داروسازی فعالیت می کنند.

عدم دسترسی صنعت داروسازی کشور به خصوص در سال های اخیر به منابع مالی لازم ریالی و در نتیجه عدم بازسازی لازم در خطوط تولید و همچنین فراهم نشدن زیرساخت های لازم برای تولید داروهای جدید و با تکنولوژی بالاباعث عقب ماندگی این صنعت از پیشرفت های صنعت داروسازی در جهان شده است.

نتیجه این امر آن است که صنعت داروسازی کشور به دلیل عدم امکانات کافی قادر به تولید داروهای جدید و با تکنولوژی بالانیست و صرفا مجبور به تولید داروهای قدیمی و با ارزش افزوده پایین شده که نتیجه آن کاهش قابل توجه سهم صنعت داروسازی داخلی از بازار دارویی کشور است.

با این حال به نظر می رسد، در صورت ورود شرکت های داروسازی معتبر بین المللی به کشور، می توان افزایش فرصت های شغلی برای داروسازان کشور امیدوار بود. چرا که مشکل اصلی در فعالیت اندک داروسازان در شرکت های داروسازی، فرصت های اندک شغلی با توجه به پیشی گرفتن واردات نسبت به تولید است و اگر تولید دارو در ایران، سیر صعودی به خود بگیرد می توان نسبت به ارتقای جایگاه شغلی داروسازان نیز امیدوار بود.

۴۷۴۷