دولت ها حق دارند با کشور یا کشور هائی که مواضعی خاص ، خصمانه ،سوئ تفاهمی و یا کدورتی دارند، مناسبات دیپلماتیکی نداشته یا آنرا قطع کنند. البته موضوع به همین سادگی نیست ،بالاخره وقتی کشوری تصمیم به قطع رابطه یا عدم برقراری مناسبات با کشور دیگری بگیرد ،خصوصا آن کشور از وزن بسیار سنگینی در جهان برخوردار باشد باید در انتظار عواقب مثبت یا منفی آنهم باشد. این کاملا طبیعی بوده و شوخی بردار نیست. شوخی که گرفته شود نتیجه همینی می شود که شاهدیم.عرف بین المللی گرچه حق سلبی نداشتن رابطه با کشوری دیگر رابه خواهان میدهد،(گرچه قوانین عکس این حق را توصیه میکند)اما در صورت خواست رابطه، انتظارات دیگری مطرح میشود که خیلی به میل کشور ها ارتباطی ندارد.اگر دولتی مطابق ماده 22 کنوانسیون وین رابطه با کشوری راتصویب و برقرار یا هیاتی دیپلماتیک را پذیرفت ، به طریق اولی حفاظت ازجان ومال وتامین راحتی وآسایش دیپلمات میهمان ویا مراکز دیپلماتیکی مرتبط درخاک خود راهم پذیرفته و تضمین کرده است یعنی باید تضمین کند. اگر نمیتواند لطفا اقدام نکرده و مشکل ایجاد نکند. راه سومی هم وجود ندارد.در دنیای دیپلماسی ممکن است کشور میزبان به هر دلیل یا بهانه ای با کشور ثانی دچار مشکل شده و تصمیم به قطع مناسبات بگیرد.بماند قطع کامل و طولانی مناسبات در دنیای دیپلماسی چندان امر مرسومی نیست و معمولا حداقلی از یک روزنه را به همراه احترام دیپلماتیک میان خود باز نگه میدارند،اما عدم ایجاد روابط از حقوق دیپلماتیکی هر کشوری محسوب میشود . فی نفسه نمیتوان گفت چرا؟ متقابلا نمیتوان متصور بود همان دولت مناسبات دیپلماتیک برقرار کند ،اما جان ومال و اماکن دیپلمات ها را تضمین نکند! ایضا مورد تعرض مکرر هم قرار گیرد.اهمیت این موضوع بیش از ضرورت پایبندی به قوانین بین المللی ،برگرفته از اصولی اخلاقی ست.
طی یکی دوروز گذشته اخباری مبنی بر برقراری روابط حداقلی میان ایران و بریتانیا پس از حمله عجیب و غریب به سفارت های انگلستان و فرانسه در تهران در آذر سال 90منتشر شد. این همان روزی ست که عده ای بساط آشوب و مراسم سفارت سوزی وکاناوال حمله به سفارتخانه ها در تهران به راه انداخته و به طور مشخص خسارات سنگینی به ساختمان های دیپلماتیک انگلستان وارد کردند.نتیجه؟ قطع کامل روابط دیپلماتیکی ،تعطیلی سفارتخانه،سرگردانی مردم ، خانواده ها ، تجارو عذر خواهی های مکرر وصد البته آبروریزی سیاسی در جهان مبنی بر اینکه تهران امن نیست.اکنون به نظر میرسد با احتیاط زیاد قطارمناسبات تهران - لندن روی ریل قرار گرفته است .این قدمی مهم و موفق برای دولت آقای روحانی پس یک دوره طولانی ازایجاد تنش و ناامنی های دیپلماتیکی توسط دولت قبلی تلقی میشود. اما بهای تاکنون این ناامنی ها را چه کسی پرداخت خواهد کرد؟ به چه میزانی؟و از جیب چه کسی؟ متاسفانه و بخصوص در 5 سال گذشته در موارد متعددی امنیت سفارتخانه ها و هیات های دیپلماتیکی در تهران از سوی عده ای موردتعرض قرار گرفت . به جز شعار های تند و خارج از عرف ، پای سنگ وتخم مرغ وکیسه رنگ و چوب و چماق و داغ و درفش و تیغ و دشنه ، به میان آمد و این اماکن مورد هجوم قرار گرفت. سرافرازانه ،عاملان و مسببان و مباشران و معاونان عکس یادگاری هم گرفتند؟ وجالبتر هویت خود را پنهان نکردند!!!.
در حالتی سلبی و بحرانی به عملکرد کشوری ایراد و اعتراض وجود دارد، بسیار خب،راه برخورد با آن مشخص است.مثلا قطع کامل مناسبات .شاید منطقی به نظر نرسدو کار خوبی نباشد که حتما نیست اما غیر محتمل هم نبوده و میتواند یک گزینه ناچاری باشد..اما به فرض که تصمیم به مقابله گرفته شود، رسیدگی آن به عهده کیست؟غیر از وزارت امور خارجه؟ .از احضار سفیر گرفته تا کاهش سطح مناسبات ،از اخراج سفیر و کاردار گرفته تا تقاضای خروج همه هیات دیپلماتیک و قطع مناسبات و تعطیلی سفارت گزینه های پیش روست.ولی جان ومال هیات ها تا آنزمان تضمین شده از هرگونه عدم تعرض و مصون از بی ادبی ست. نمیتوان از آنها خواست بمانند اما امنیت شان به امان خدا! یا ایجاد مشکل در کف خیابان و تعرض به اتومبیل ها و در و دیوار و محیط سفارتخانه ها و اهانت به نماد های ملی شان.خیلی افتخار دارد؟ پرتاب تخم مرغ و چوب و چماق و تیغ و درفش واهانت به چه معناست؟. عده ای میخواهند انقلابی نمائی کف خیابانی کرده و تفریح کنند! چرا مردم باید هزینه آنرا بدهند؟وزارتخارجه لطفا یک شهرک سینمائی دیپلماتیک درست کند و تحویل این عده نماید !به نظرم مشکل ریشه ای حل خواهد شد..کدام منطق،کدام قانون،کدام اصل منافع ملی،کدا.م اصول اخلاقی،کدام دلسوزی و کدام فهم سیاسی وکدام قانون بین المللی مجوز تهدید امنیت اماکن دیپلماتیک ،سفارخانه ها و هیات های سیاسی مقیم را میدهد؟ در حالی که اولا دولت به شدت نیازمند آرامش سیاسی و دیپلماتیک است ،ثانیا رعایت اخلاق دیپلماتیکی نشانی از آرامش اجتماعی و فهم و شعور عمومی ست .این البته در مردم هست اما عده ای آنرا به سخره گرفته اند. آیا می شود دیگر شاهد این وقایع نباشیم؟ امنیت دیپلماتیک یک اصل تاریخی و ابدی ست.
matinmos@gmail.com
نظر شما