بهنوش خرم‌روز : رهبران جهان بالاخره به توافق‌نامه‌ای مشخص برای توقف انتشار گازهای گلخانه‌ای رسیدند، یک عهدنامه سیاسی چندوجهی که یک روز قبل با توافق رهبران آمریکا، چین، هندوستان، آمریکای جنوبی و برزیل ارائه شده بود.
به گزارش نیچر، طبق این توافق‌نامه، اتزامات مربوط به کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای کشورهای صنعتی و صنایع بزرگ، به همراه هر کشور یا صنعت دیگری که خودش بخواهد، در یک دفتر رسمی ثبت خواهد شد تا مورد بررسی و رسیدگی قرار بگیرند. کشورهای صنعتی باید انتشار گازهای گلخانه‌ای را در کشورشان تا حد تعیین شده پایین بیاورند. کشورهای در حال توسعه هم باید فعالیت‌های بومی خود در این زمینه را بررسی کنند و هر دو سال گزارشی در این زمینه ارائه نمایند. بر این اساس، هر تعهد بین‌المللی، باید به طور جهانی مورد بررسی و تایید قرار گیرد.
سرانجام با به ثمر نشستن دو سال بحث و مذاکره، مرکز همایش کپنهاک پر از فعالیت و تکاپویی تازه شد. با این حال بسیاری از فعالان محیط‌زیست این توافق‌نامه را فاجعه می‌دانند، در حدی که نماینده سودان و مسئول مذاکره‌کنندگان گروه G77 (کشورهای در حال توسعه)، آن را تخلف محرز سازمان ملل می‌داند که به هیچ عنوان گرمایش جهانی را متوقف نمی‌کند. وی می‌گوید: «سودان توافق‌نامه‌ای را امضا نمی‌کند که آفریقا را نابود خواهد کرد.» در واقع این توافق‌نامه مخالفت‌های بسیاری را از سوی کشورهای در حال توسعه برانگیخته است.
اما باراک اوباما این بسته توافقی را معنادار خواند و آن را گام مهمی در مقابله با تغییرات آب و هوایی دانست. وی در این باره گفت: «برای اولین بار در تاریخ، همه صنایع و اقتصادهای بزرگ جمع شده‌اند تا مسئولیت خود در قبال مقابله با تهدید گرمایش جهانی را بپذیرند.»
کنگره متقاعدکننده
از بسیاری جهات، سنای آمریکا در این توافق‌نامه مشارکت داشته است. در سال 1997/ 1376، 95 سناتور به پروتوکل کیوتو در مورد تغییرات آب و هوایی رای دادند و قرار بود به دلیل عدم مشارکت کشورهای در حال توسعه در آن عهدنامه، اجلاس کپنهاک جایگزین آن بشود. اما در بحث‌های فعلی بر سر قانون مربوط به وضعیت بومی، همان نگرانی‌ها وجود دارد و برای خواستن گزارش از کشورهای در حال توسعه، نحوه بیان برای مذاکره کنندگان آمریکایی بسیار تعیین‌کننده بود.
بحث بر سر این توافق‌نامه تمام جمعه شب طول کشید و تا بعداز ظهر شنبه ادامه یافت. در نهایت، بسیاری از کشورهای در حال توسعه، آن را به عنوان یک گام ضروری، هر چند کوتاه، به سوی آینده، امضا کردند. اما کشورهایی چون سودان، بولیوی و ونزوئلا همچنان با آن مخالفند.
حتی یک جا نخست‌وزیر دانمارک، راسموسن، مجبور شد اظهار کند که با توجه به قانون اجماع، این توافق‌نامه شکست خورده؛ اما نمایندگان انگلیسی توانستند آن را با اندکی تفاوت دوباره احیا کنند. این بار، به جای این که همه را مجبور به موافقت کنند، گفتند کشورها مختارند که توافق‌نامه را بپذیرند یا آن را رد کنند.
مدیر بخش آب و هوای سازمان ملل، دوبوئر، این کنفرانس را پر از فراز و نشیب می‌داند، با این حال معتقد است که نتیجه تاثیرگذار بوده و پایه‌ای خوب برای گفتگوهای آینده فراهم نموده است.
در این توافق‌نامه، هدف این است که میانگین گرم شدن زمین در طول قرن بیست و یکم حداکثر 2 درجه سانتیگراد نگه داشته شود؛ اما برنامه بلندمدتی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ارائه نشده است. البته در ابتدا، همان طور که اوباما هم تاکید کرده بود، قرار بود هدف این باشد که تا جلسه سال بعد سازمان ملل در مکزیک، به یک ابزار منع قانونی برسند، اما این هدف خیلی زود تغییر کرد، تغییری که خیلی‌ها آن را به عقب‌نشینی تعبیر کرده‌اند.
سازگاری اقتصادی
پیرو بحث‌های صورت گرفته، این توافق‌نامه بودجه اولیه‌ای حدود 30 میلیارد دلار طی سه سال آینده خواهد داشت که به کشورهای در حال توسعه کمک کند برای مقابله با هوای گرم‌تر آماده شوند، از فناوری‌های نوین در توسعه پایدار استفاده کرده و از جنگل‌هایشان حفاظت کنند. از سوی دیگر، کشورهای توسعه‌یافته موظف می‌شوند که تا سال 2020/ 1399 سالانه 100 میلیارد دلار برای کمک به کشورهای در حال توسعه اختصاص دهند، این در حالی است که به نظر می‌رسد این کشورها می‌توانند ارائه این پول را مشروط به فعالیت‌هایی از سوی گیرنده بنمایند.
این مذاکرات در سال آینده همچنان ادامه خواهد داشت. کشورهایی که عضو عهدنامه کیوتو بودند، بر سر تعهدات بعد از 2012/ 1391 بحث خواهند کرد و کشورهایی مانند آمریکا هم که عضو نبودند، با کنوانسیون سازمان ملل در مورد تغییرات آب و هوایی ادامه خواهند داد.
در واقع شاید بزرگ‌ترین انتقادی که بتوان به این اجلاس کرد، این است که هیچ‌یک از سران شرکت‌کننده، ملت‌های خود را در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای سهیم نکردند. بدین منوال، چنین توافق‌نامه‌هایی تنها در قالب قوانین و اصول باقی خواهند ماند. با این حال، برخی کارشناسان، وجود چنین پیمانی را در غیاب هیچ نوع پیشرفتی طی دو سال گذشته، یک پیشرفت معنادار تلقی نمودند.
الیوت دیرینگر، از سیاست‌گذاران آب و هوای جهانی در مرکز بین‌المللی ویرجینیا، در این مورد می‌گوید: »شاید من زیادی خوش‌بین شده‌ام، اما آن اعداد و ارقام روی میز بودند. این پیمان قطعا خیلی کم‌تر از آن چیزی است که نیاز داریم، اما پایه خوبی برای مذاکرات منصفانه و موثر در آینده خواهد بود.»
نظر شما