ماموریت غیرممکن برای نجات تنها شکارچی فرازمینی‌ها

محمود حاج‌زمان: چهارشنبه گذشته مسئولان ناسا رسما تایید کردند که شکارچی سیارات فراخورشیدی، تلسکوپ فضایی کپلر دچار نقصی مکانیکی شده است؛ مشکلی بسیار جدی که توانایی آن برای ادامه ماموریتش را زیر سوال برده است. اما به گفته اسکات هوبارد، استاد مشاور هوانوردی و رئیس اسبق مرکز تحقیقاتی ایمز ناسا، تلسکوپ کپلر هنوز به پایان راه نرسیده است. وی که در بخش اعظم مراحل ساخت کپلر حضور داشته است، عقیده دارد که هنوز چند راه‌حل وجود دارد که گردانندگان تلسکوپ فضایی کپلر می‌توانند با استفاده از آنها جانی تازه به کپلر ببخشند؛ و به این تلسکوپ امکان دهند تا در جستجوی نشانه‌ای از سیارات فراخورشیدی، آرایه عکسبرداری خود را مجددا به سوی بیش از 100 هزار ستاره نشانه رود. اما مشکل این تلسکوپ فضایی چیست؟
تلسکوپ فضایی کپلر چهار چرخ عکس‌العملی (Reaction Wheel) ژیروسکوپ مانند دارد که با چرخش درون تلسکوپ، کپلر را حین مشاهده چنین میدان گسترده‌ای از ستارگان دوردست کاملا ثابت نگاه می‌دارند. حداقل سه عدد از این چرخ‌ها باید فعال باشند تا کپلر بتواند میدان دید ثابتی داشته باشد. حدود یکسال پیش یکی از این چرخ‌ها از کار افتاد، و اکنون دومین چرخ نیز از حرکت باز ایستاده و باعث توقف فعالیت کپلر شده است. روز 12 می / 22 اردیبهشت، پس از آنکه معلوم شد کپلر از موقعیت خود منحرف شده است، تلسکوپ وارد فاز ایمن (Safe Mode) شد. کاربران ماموریت روز 14 می / 24 اردیبهشت کپلر را دوباره راه‌اندازی کردند و تلاش کردند تا چرخ تازه گیر کرده را مجددا به حرکت در آورند؛ اما هیچ موفقیتی حاصل نشد.
حال سوال این است که چه راه‌حلی برای مشکل وجود دارد؟ هوبارد راه‌حل‌های پیشنهادی خود را برای مشکل این‌گونه توصیف می‌کند:
«تا آنجا که من می‌دانم دو راه برای نجات کپلر وجود دارد. راه‌حل اول این است که گردانندگان می‌توانند تلاش کنند تا دوباره به چرخی که سال گذشته آن را خاموش کردند روی آورند. مشکل آن چرخ این است که فلز روی فلز گیر کرده است، و اصطکاک در عملکرد آن اختلال ایجاد کرده است. بنابراین باید امتحان کرد که شاید بتوان با باز توزیع روان‌کننده‌های موجود در محل –که گوشه‌ای آرام نشسته‌اند- چرخ را مجددا به کار انداخت.
راه‌حل دوم که هیچ‌گاه پیش از این آزمایش نشده است، شامل استفاده از پیشرانه‌ها و فشار خورشیدی اعمالی روی صفحات خورشیدی، و تلاش برای کاربرد آنها به عنوان چرخ عکس‌العمل سوم و تامین پایداری نقطه‌ای اضافی است. من این راه‌حل را دقیقا بررسی نکرده‌ام، اما گمان می‌کنم که این کار مستلزم ارسال دستورات عملکردی بیشتر به تلسکوپ فضایی است.»
حتی اگر گردانندگان ماموریت نتوانند کپلر را مجددا راه‌اندازی کنند، کپلر مدت پیش‌بینی شده برای ماموریت خود را به پایان رسانده و میراثی 18 ماهه از داده‌های فضایی از خود بر جای گذاشته است که هنوز نیازمند تجزیه و تحلیل است. بنابراین شاید تلسکوپ فضایی کپلر به پایان مرحله ماموریت فعال خود رسیده باشد، اما دانشمندان برای انجام کشفیاتی که بر پایه داده‌های کپلر به دست خواهد آمد، هنوز زمان زیادی را پیش رو دارند.
 53275