اعتراضها در عربستان واعلیحضرت زیان دیده

مضاوی الرشید

این روزها عربستان شاهد اعتراضها وتجمعهای گوناگونی است از جمله گردهمایی هایی در برابر وزارتخانه ها و بویژه کار و آموزش وپرورش که شرکت کنندگان در آنها خواستار فراهم ساختن فرصتهای کاری و تغییر استخدامهای معلمان به استخدام دائم و پرداخت کمک به آنان شدند که البته جنبش رانندگی بانوان بخشی از قیامی است که اخیرا این کشور عربی را فراگرفته است .       
این تجمع ها به دو گونه تقسیم می شوند .
بخش اول در حقیقت مخالفت آشکار با رژیم است که مشروعیت سیاست داخلی آنرا رد می کند و از جمله آن تظاهراتی است که در منطقه شرقی صورت می گیرد وزنان و مردان در راهپیمایی های آن شرکت دارند وخواستار برابری و عدالت بویژه برای شیعیان می باشد و در عین حال موضوع زندانیان سیاسی و آزادی آنان را مطرح می کنند . در برابر این تظاهرات مسالمت آمیز ، ریاض نیز شاهد اعتراضهایی است که خواستار آزادی زندانیان سیاسی است بویژه آنهایی که از دیر باز در زندانها بسر می برند.این تظاهرات همواره با عملیات سرکوب مستقیم روبرو می شود وبرگزار کنندگان آن از جمله حقوقدانان و فعالان حقوق بشری و آزادیهای مدنی وسیاسی همواره بازداشت می گردند.     

همچنانکه راهپیمایی های منطقه شرقی با سرکوب مستقیم روبرو می شود ، اعتراضهای خانواده های بازداشت شدگان در ریاض نیز با همان عکس العمل روبرو می گردد و رژیم شخصیتهایی را نشانه می رود که در پشت این اعتراضها قرار دارند همچنانکه با محمد ابجادی فعال در زمینه زندانیان و حقوق بشر انجام داد . این اعتراضها وتظاهرات در حقیقت بعنوان رویارویی خطرناک با رژیم و بخصوص دستگاههای سرکوبگر امنیتی آن بشمار می آید چه در منطقه شرقی وچه در مرکز ریاض . بنابراین حکومت اینچنین فعالیتهای مسالمت آمیز را که خشونت و زیر پا گزاردن ساده ترین آزادیهای فکری و حقوق بشری را رسوا می کند ، بهیچ وجه نمی پذیرد.

رژیم عربستان ثابت کرد که به هیچ فرقه وطایفه را وابسته نیست وبدان وفادار نمی باشد وهمگان را سرکوب می نماید اگر تظاهرات کردند و یا عملکردهای خشونت بار رژیم را رسوا نمودند که البته در این میان درخواست حقوق زندانیان بزرگترین خطری است که رژیم با آن روبروست بخصوص که سردمداران آن کوشش دارند به جامعه خود و جهانیان چنین القا کنند که رژیم آنان رفتاری پدرانه وخیرخواهانه با مردم دارد واین حکومت همانند پدران هر از گاهی اقدام به کمک رسانی به فرزندان واعضای خانواده خود می نماید اما در عین حال گاهی با فرزندان نافرمان و سرسخت خود  روبرو می شود وفرزندان حق ندارند این حق آسمانی در سرکوب ناراضیان را از آن بازپس گیرند چون همسو با اندیشه ها ورفتارهای توبیخی ان نیستند .

بهر حال فرزندان ممکن است گاهی نخواهد که وجدان خود را در برابر بعضی هدیه ها بفروشند و اینچنین دست به اعتراض علیه حکومت پدرانه ای که همواره در زمینه طاعت وفرمانبرداری سمبل بوده است می زنند . بهمین علت رژیم عربستان اقدام به سرکوب این اعتراضها می نماید که در عین پرده دری از عملکردهای و رفتارهای سرکوبگرانه پنهان و سرکوب آزادی و اندیشه می نماید و بطور جدی سعی می کند درخواستها درباره زندانیان شیعه را از همسان آن درباره اهل سنت جدا نماید واینچنین اوضاع را به گونه ای طایفه گرانه عنوان می کند تا فرصت را بر پیدایش یک جنبش یگانه ای همه زندانیان را یکسان وبدون وابستگی طایفه ای و فرقه ای بپذیرد به بندند. واینچنین موضوع زندانیان ونیز تظاهرات وگردهمایی هایی را که خواستار رعایت حقوق آنان و آزادی آنهاست بصورتی دوگانه عنوان می کند. رژیم کوشش دارد از هرگونه کوشش برای گردهمایی و تشکیل یک جنبش ملی که خواستار رعایت حقوق زندانیان از هر طایفه و گرایش فکری وحتى دینی جلوگیری کند در نتیجه اکنون توانسته است جنبشهای آزادیخواهی شبه جزیره عربستان را طایفه گرانه تقسیم نماید تا راه را بر هرگونه اقدام برای پیدایش جنبشهای ملی حقوق بشر مدنی و سیاسی قطع کند تا بتواند پیش از قدرت گرفتن آنها و گسترش اعتراضهای کنونی و پیدایش یک جنبش ملی وسیع وگسترده تر از موضوع زندانیان ، آسانتر آنان را سرکوب و خفه نماید .         
ممکن است رژیم توانسته باشد به گونه ای منظم این اعتراضها را سرکوب نماید اما هنوز درباره گونه دیگری از اعتراضها سکوت اختیار کرده است . اعتراضهای عربستان که مردم در آن خواستار لقمه ای نان از طریق اشتغال و استخدام دائم هستند درحقیقت گردهمایی های غیر خطرناکی برای رژیم بشمار می آیند که حکومت آنرا اجازه داده و سرکوب نکرده است . تاکنون تظاهرات  دانشجویی و زنانه برپا شده که در عین مطرح کردن شعارهایی در ستایش ازسردمداران رژیم خواستار اطاعت کارکندان از دستورهای ملوکانه شده است و در عین حال نیز خواستار استخدام دائم فارغ التحصیلان دانشگاهها و بانوان معلم بعد از چندین سال خدمت شده اند. اگرچه تظاهرات هوادار زندانیان سیاسی چهره زشت رژیم سرکوبگر را فاش می سازد ، گونه دوم  تظاهرات سعی دارد چهره سردمداران را همانند پدری خیرخواه مطرح کند که همواره در حال دستور دادن بسود فرزندان خود است. اما در عین حال موانعی در راه اجرای این دستورها از سوی بعضی کارمندان دولتی وجود دارد و از اینرو این تظاهرات وگردهمایی ها به عنوان فرهنگ حکومت پدرانه خیرخواهانه و اندیشمند تلقی می گردد .

پدر بیگناه با ناتوانی های کارمندان ساده روبروست که کوششهای وی را نادیده می گیرند . واینچنین رأس هرم همچنان قدرتمند می ماند در حالیکه کوچکترهایی که خانه عربستان را اداره می کنند از میان می روند و درصورتیکه اوضاع فاسد و ناگوار گردد مقصر همان کارمند جزء است واگر روند استخدام تعطیل شود مقصر فلان مدیر است که اوامر ملوکانه را نادیده گرفته است و اگر در واگذاری هدیه های اعلیحضرت کوتاهی کرد بدین علت است که نادان وناتوان است. در نتیجه دانشجویان و زنان و اندیشمندان با تظاهرات و شعارهای خود در هواداری از رژیم ، تمامی خشم خود را متوجه آن کارمند جزء می کنند که دردهای مردم را نمی شناسد و یا دستورات پدرانه اعلیحضرت را نادیدهمیگیردى. در این صورت است که اینچنین اعتراضهای مردمی تکرار می گردد و در نتیجه پرسشهایی در باره نظام و مدیریت بحران در عربستان پیش می آید :         

نخست : اینچنین اعتراضها نشان می دهد که اعلیحضرت دستورهایی را صادر می کند که اجرا نمی گردد و دوم اینگونه اعتراضها ، دستورات ناتوان شاهانه را رسوا می کند وتکرار ان ثابت می کند که اعلیحضرت نمی تواند دستورات خود را عملی سازد وهمواره نوشته ای بر کاغذ می ماند با وجود شعارهای ستایش وتمجید از او چون یک کارمند ساده ویا یک مدیر مدرسه توانسته است فرمایش ملوکانه را نادیده بگیرد و از کار بیندازد و در عین حال در مقام خود بماند. 

در اینگونه اعتراض ها گاهی عده ای چنین شعار می دهند "دستورهایش را اجرا کنید" و این ناتوانی قدرت ملوکانه را در اجرای دستورهایش نشان می دهد که البته همواره فقط شعار بوده و قابل اجرا نمی باشد. این مورد زمانی رسوا گردید که تعداد کارمندان از فارغ التحصیلان دانشگاهها افزایش یافت و دولت در بکارگیری واستخدام آنان در چهارچوب یک طرح اقتصادی مبارزه با بیکاری طی سالهای اخیر ناتوان ماند . با وجود تمامی ابتکار عملهای اقتصادی ، اقتصاد همچنان بر درآمدهای نفتی تکیه دارد و در حقیقت روند مصرف ، کار و اشتغال بخش بزرگی از حقوق بگیران در جامعه عربستان را فراهم می کند. دستگاههای دولتی در برابر این اعتراضها و تظاهرات نقش تماشاگر را بر عهده دارند و از شعارهای آنان که سردمداران را ستایش می کنند رضایت خود را اعلام می دارند و در نتیجه آنرا همانند تظاهرات اعتراض آمیز درباره حقوق مدنی و سیاسی  سرکوب نمی کنند چون عقیده دارند این تظاهرات تا اندازه ای خشم مردم را فرونشانده و مشروعیت را به سردمداران بازمی گرداند و در حالیکه بزرگان در امان می مانند تمامی خشم ونارضایتی بسوی کارمندان جزء نشانه می رود که او تنها کسی است که مانع روند پیشرفت کشور ومردم عنوان می گردد . و اینچنین رژیم تماشاگر این بیکاران می ماند که در برابر وزارتخانه ها گرد می آیند وهمانند گدایان درخواست اشتغال می کنند. اخیراٌ زنان نیز به این اعتراضها پیوستند و همان شعارهای مردان را تکرار کردند و خواستار اجرای دستورات ملوکانه درباره زنان شدند واینان نیز خشم خود را بر کارمندان جزء ادارات خالی کردند. 
 
مقام ملوکانه با بیگناهی اینچنین عنوان می کند در حالیکه کارمندان دولت بصورت اشخاص ناتوان و نادان مطرح می گردند واینچنین رژیم فرصت می یابد به گونه ای نارضایتی های مردمی را از واقعیتها دور نگهدارد و کارمندان جزء را مسئول ناتوانی وشکست بزرگان بداند.در این صورت رژیم در برابر چنین اعتراضها سکوت اختیار کرده تا بتواند تا اندازه ای این مرحله را پشت سر بگذارد تا با آرامش بیشتری پدر آینده را برگزیند به ویژه اینکه برای جامعه داخلی و جوامع خارجی مشخص گردید که اعلیحضرت وجانشینش دوران کهنسالی را می گذرانند وسرنوشت رژیم در هاله ای از ابهام قرار دارد . رژیم در این مرحله نمی تواند تظاهرات واعتراضهای گونه اول را تحمل کند ویا بپذیرد که تمامی عملکردهایش را رسوا می کند ودر نتیجه به تظاهرات نوع دوم روی آورده است که ستایش مردمی را در برابر وزارتخانه ها خریداری می کند . اما در هر دو حالت زیان دیده بزرگ همان اعلیحضرت است.   

خانم دکتر مضاوی الرشید جامعه شناس و نویسنده برجسته سعودی مقیم لندن و استاد کالج کینگ لندن است که این یادداشت را اختصاصا برای خبر نگاشته است.
ترجمه: محمدماجد نجار
4949