قشم و توپهای زنگ زده پرتقالی/عکس

عکس و گزارش:امیدسلیمی بنی: نوروز، اگر باد اندکی بوزد، حال همه زار می شود. اگر شدیدتر باشد که اصلا هیچ کشتی یا اتوبوس دریایی حاضر نمی شود برود جزیره. حالا یا باید منتظر ماند تا موجها آرام شود و یا دل را به دریا زد و با یک قایق تندرو، از همانهایی که وقتی سوارش شدی، دیگر باید فاتحه خودت را بخوانی، فاصله بین بندرعباس تا قشم را طی کرد.

ولی بدتر از همه، وقتی است که دریا آرام است، بلیط اتوبوس دریایی را می گیری و از طرف بندر به سمت قشم راه می افتی. بعد، ناگهان بادهای گرم خلیج فارس، موجها را ناآرام می کنند. همه در هم می ریزند. جوانها از میله های کشتی آویزان می شوند و موج، وقتی به سینه کشتی می خورد، قطره های شور آب دریا را به سر و کله مسافران می پاشد.

حالا اعصاب خورد شدن صف و نبودن بلیط و ماندن در لنگرگاه یک طرف، غم و غصه خیس شدن را هم باید به آن اضافه کرد. بدتر از همه، اینکه هوا شرجی باشد و خشک شدنی در کار نباشد.

قشم، خیلی از بندر دور نیست. اگر هوا صاف باشد، می توان هرمز را هم در دست چپ دید که نقش و نگاری به یاد ماندنی دارد آن خاک. از بندر بگیر 45 دقیقه یا دست بالا یک ساعت، 5 دقیقه کم، به قشم می شود رسید، البته اگر موجها بگذارند.

خروجی اسکله، به یکی از ورودیهای بازار می رسد. بازاری پر از اجناس "ته لنجی" که از آن طرف آب آمده، حالا بیشتر پر شده از جنسهای چینی و پاکستانی و یا دست بالا مالزی.

تو در توی بازار را به سمت قلعه پرتقالی می شود در ربع ساعتی پیمود. انتهای یکی از کوچه های تب کرده قشم، قلعه پرتقالیها، قرار دارد. قلعه ای که تابلوی زهوار دررفته آن نشان می دهد این مکان، روزگاری سند هجوم کشورگشایانی بوده که حالا در آن طرف اروپا، باید با ذره بین دنبال خاکشان گشت.

قلعه پرتقالی

قلعه پرتغالی‌ها که در ضلع شمالی جزیره قشم و در ساحل دریا قرار دارد، مهم‌ترین اثر باقی مانده از روزگار تسلط پرتغالی‌ها بر سواحل و جزایر خلیج‌فارس است.

قلعه پرتغالی‌ها در سال 1507 میلادی به فرمان «آلفونسو آلبرکرک» دریانورد پرتغالی در جزیره قشم احداث شد. احسان یغمایی این قلعه را در سال 78 از زیر خاک بیرون آورد. این باستان ‌شناس تا بهار 1379 در این قلعه به انجام کاوش‌ پرداخت. با وقوع زلزله 9/ 5 ریشتری در جزیره قشم که باعث تخریب دیوار شرقی این قلعه تاریخی شد، کاوش در بخش درونی دیوار شرقی ناکام ماند.

در کاوشهای قلعه پرتغالی‌ها تعدادی ظروف چینی متعلق به چین، شیشه‌های ساخت ونیز و توپهای جنگی یافت شده بود.

قلعه پرتغالی‌ها یک قلعه تدارکاتی بود که برای ارتباط با قلعه هرمز و رساندن تدارکات و خدمات به این قلعه مرکزی در قشم ساخته شده بود. قلعه پرتغالی‌ها در زمان حکومت صفویان توسط «امام‌قلی خان» از سرداران شاه عباس به تسخیر ایران در آمد.

توپهای زنگ زده مانده در زیرزمین

هنوز قدم زدن در ویرانه های این قلعه تاریخی، درهای زیادی را به روی آدم می گشاید. حفره هایی در دل دیوارهای آن ایجاد کرده بودند تا لوله توپها را به سمت ساحل بگیرند و اگر کشتی ایرانی از آن حوالی رد می شد، به آتش ببندند.

شاید پس از دیدن چند نخل باقی مانده در ساحل این قلعه، دیدنی ترین اشیاء باقی مانده از پرتقالیها، یکی دو لوله توپ سنگین و زنگ زده است که در گوشه این قلعه رها شده و هر روز پوسیدگی آن بیشتر می شود.

این توپها زمانی به عنوان پشتیبانهای آتشین قلعه نشینان بیگانه، دمار از روزگار صفویان درآورده بود، ولی حالا، اگر بازدیدکنندگان به آن نزدیک شوند، شاید با ته کفششان به آن ضربه ای بزنند تا زنگاری از این توپهای فسیل شده به خاک بیفتد، وگرنه، قلعه بدون این توپها به ویرانه ای از یک عمارت بزرگ و درندشت می ماند که گوشه هایی از آن را قرار بوده ترمیم کنند، ای کاش نکرده بودند.

تحفه بازار درگهان: ساعت و لباس

بعد از قلعه پرتقالیها، می توان سری به یکی دیگر از شهرهای جزیره قشم شد، شهری به نام درگهان که با تاکسیهای قشم، 20 دقیقه بیشتر راه به آنجا نیست. درگهان، شهری کوچک است که بیشتر  بازار آن به چشم می خورد. عمده ترین کسب و کار مردم آن منطقه نیز خرید و فروش است و نوروز که می شود، سور و سات آنها رو به راه می شود.

در این بازار، بیشتر از کفشهای وارداتی بی کیفیت، ساعت و لباس به چشم می خورد. تحفه ای که مسافران درگهان از قشم می آورند نیز همین ساعتهای ارزان قیمتی است که از مغازه های پرشمار و دستفروشها خریده اند.

البته در گوشه و کنار درگهان و به دور از هیاهوی بازار قدیمی، مجتمع های تجاری جدید نیز ساخته شده اند. گفته می شود این مجتمع های جدید و مدرن با بازیافت ساحل درگهان ساخته شده اند:

بازار مروارید درگهان یکی از این مجتمع هاست که دو طبقه دارد. در طبقه اول 148 فروشگاه، و در طبقه دوم 13واحد مسکونی ساخته اند که برای خود، یکی از پاساژهای تجاری مهم درگهان محسوب می شود.

ولی شاید بازار صدف که سه طبقه است، از دیگر بازارهای جدید این شهر، پررونق تر به نظر برسد. درطبقه اول و دوم این بازار 350 فروشگاه و در طبقه سوم هتل آپارتمان به ظرفیت 100واحد، رستوران و کافی شاپ قرار دارد. بازارهای نگین و زمرد و دو دلفین نیز از دیگر مجتمعهای تجاری این شهر هستند.

بازگشت به جزیره، به اندازه ای بسیار بیشتر از ورود به آن، صبر و حوصله می خواهد، چون عموما در غروب آفتاب، موجها بلندتر می شود و کشتیهای کمتری تمایل دارند مسافران را جا به جا کنند، ولی به هر حال ترمینال دریایی قشم، تا پاسی از شب، حمل و نقل مسافرهای در جزیره مانده را انجام می دهد.

/14133