بازگشت پررنگ و چشمگیر گشت ارشاد به خیابان‌ها شگفتی بسیاری را برانگیخته است. بیشتر از آن‌رو که بعد از حمله پهبادی و موشکی جمهوری اسلامی به اسرائیل در شنبه گذشته که به التهاب فزاینده در منطقه انجامید این تصور در افکار عمومی ایجاد شده بود که در شرایط بحرانی حاکمیت خواهد کوشید تا مدارا پیشه کرده و شکاف‌های اجتماعی موجود را افزایش ندهد.

جمهوری اسلامی یک نظام سیاسی استثنایی است بنابراین از منطقی متفاوت در حکم‌رانی پیروی می‌کند. لذا عجیب نیست اگر در شرایط بحرانی دست به اقداماتی زند که با سرمشق متعارف سیاست‌ورزی بیگانه باشد. پیش‌تر و در آستانه ظهور جنبش زن، زندگی، آزادی در یادداشتی تصریح کردم که؛ گشت ارشاد به دلیل ماهیت تئوکراتیک، ایدئولوژیک، و هدایت گرانه جمهوری اسلامی برچیده نخواهد شد!

نویسندگان کتاب راه باریک آزادی با الهام از مفهوم لویاتان هابز نوعی گونه شناسی از آن در جهان امروز به دست داده اند. در این یادداشت به معرفی انواع لویاتان از سوی عجم اوغلو و رابینسون اشاره کرده و لویاتان انقلابی را حکومتی دانسته ام که با توسعه بیگانه است، آگاهانه جامعه مدنی را تضعیف می‌کند، از عادی سازی می‌گریزد، و از مسائل کوچک با بی اعتنایی بحران‌های بزرگ می‌سازد.

لویاتان انقلابی چون از انجام وظایف ذاتی دولت مدرن هم‌چون تامین رفاه، امنیت جامع، قانون‌گرایی، و شایسته سالاری ناتوان است در ذهن شهروندان به غیاب دچار شده است، لذا برای جبران وضعیت بی دولتی می‌کوشد تا با به کار گیری ابزارهای پیشامدرن مانند آمریت، خشونت و تحقیر هم‌چنان در ذهنیت جمعی جامعه حضور داشته باشد. آمیزه‌ای از فقدان اعتماد به‌نفس و میل به ماندگاری!

لویاتان انقلابی از بحران تغذیه می‌کند و می‌کوشد تا شرایط ناپایدار و پیش بینی ناپذیر حکمرانی را ذیل کنش انقلابی تداوم بخشد. لویتسکی و وی در کتاب انقلاب و استبداد خاستگاه های خشونت آمیز اقتدارگرایی پایدار را در شوروی، چین، ویتنام، و... مورد مطالعه قرار داده اند. آن‌ها نشان داده اند که نظام های انقلابی با بحران آفرینی های داخلی و خارجی موجبات بسیج و همبستگی هواداران خود را فراهم آورده و بر عمر حکمرانی خود می‌افزایند.

جمهوری اسلامی در هنگامه بحران منطقه ای با اسرائیل کوشیده است تا با بازگرداندن گشت ارشاد خیابان‌ها را دوباره تسخیر نماید. نظام سیاسی که قادر نیست ارتباطی سازنده میان عرصه های اقتصاد، سیاست، فرهنگ، و خانواده برقرار نماید نیازمند حضور سیاه‌پوشان و به رخ کشیدن قدرت خود برای آن دسته از شهروندانی است که خودآیینی و حق انتخاب سبک زندگی را باور کرده‌اند.

*محقق و جامعه شناس

بیشتر بخوانید

• پیام های حضور دوباره حجت الاسلام صدیقی در نماز جمعه!

• مردم هیچ کشوری مثل مردم ایران نیستند

• معنای برداشت از حساب بانکی به دلیل بی‌حجابی

• زنان چگونه به کابوس اقتدارگرایان تبدیل می شوند؟ / دمکراسی سازی با الگوی زنان تربیت کننده کودکان پرسشگر

216216