از شورش واگنر تا تهاجم کورسک؛ پوتین ورق را برمی‌گرداند؟

ابوالفضل خدائی: پیشروی نیروهای اوکراینی در منطقه کورسک روسیه همچنان ادامه دارد. به باور کارشناسان و تحلیلگران این اتفاق می تواند نشانه ای بر این باشد که اوکراین می تواند جریان جنگ را به نفع خود تغییر دهد و تنها این روسیه نیست که می تواند یکه تازی کند. در سوی دیگر طرفداران روسیه این پیشروی ها را یک اشتباه راهبردی تلقی می کنند که در نهایت نیز شکست را برای اوکراین اجتناب ناپذیر می کند. پس از ضدحمله ناکام سال گذشته نیروهای اوکراینی، این کشور روسیه بود که عملا ابتکار عمل را بدست آورد. پس از آن ماجرا کمتر کسی بر این باور بود که در صورت وجود فرصتی دیگر و با برخورداری از مزیت نظامی، اوکراین بتواند برتری خود را در جنگ به معرض نمایش بگذارد. اوکراین در آن برهه با مشکلاتی داخلی چون لایحه بسیج نیرو در مجلس، تأمین سلاح و غیره روبرو بود و مشکلات دیگر از جمله ارسال کمک ها از سوی کشورهای غربی و کشمکش ها در کنگره آمریکا برای اختصاص این کمک ها بر وضعیت اداره جنگ اثر مستقیم داشت.

وضعیت به گونه ای پیش رفت که اوکراین از اوایل سال ۲۰۲۴ زیر ضرب نیروهای روسی رفت و به ناچار حالت تدافعی به خود گرفت. علیرغم تحمیل خسارت و هزینه به روسیه، اوکراین نتوانست کمر راست کند و حتی زیرساخت های آن نیز صدمه دید به طوری که منجر به خاموشی های منظم شد. نوآوری در جنگ مانند استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین مختلف، هدف قرار دادن ناوگان دریای سیاه، دارایی های روسیه در کریمه و همچنین پالایشگاه های نفت نیز ارمغانی به همراه نداشت تا مسکو عزم و اراده کی یف را به رسمیت بشناسد و شرایطی را برای مذاکره مناسب فراهم بیاورد تا در آن دیگر خبری از تسلیم کی یف نباشد.

این وضعیت کی یف را مجبور به راهبردی تازه برای خروج از فشار کرد. با وجود اینکه در بعضی از تحلیل ها ناتو و آمریکا صحنه گردان اصلی پیشروی های اوکراین در کورسک معرفی می شوند اما به نوشته اکونومیست این طرح توسط فرمانده کل ارتش اوکراین الکساندر سیرسکی و با مشورت ولودیمیر زلنسکی طراحی شد و نخبگان اوکراینی نیز هیچ چیزی از آن نمی دانستند و تنها عده ای از مقامات ارشد نظامی و امنیتی از آن با خبر بودند.

در عین حال به دلیل نگرانی های آمریکا و بایدن از تحریک روسیه، اوکراین هیچ مشورتی با کاخ سفید انجام نداد تا بدین ترتیب از درز اطلاعات از سوی مقام های ناشناس جلوگیری شود و جزئیات حساس به روزنامه هایی چون نیویورک تایمز و یا واشنگتن پست درز پیدا نکند. عملیات به قدری برای کی یف مهم بود که به فرماندهان ارشد نیز در مورد برنامه ریزی های جنگ اطلاعاتی داده نشد. کی یف در این راستا تلاش کرد تا به غافلگیرانه ترین حالت ممکن پیش برود و از آماده سازی نیروهای روسی جلوگیری کند. 

پیشروی روسیه در جهت پوکروفسکی در دونتسک یکی از عوامل مهمی است که اوکراین را به انجام این طرح نظامی وادار کرد. به هر روی وسعت قمار اوکراین وسیع بود و زمان بندی و آماده سازی برای آن احتمال اقدام را از نگاه طرف مقابل کاهش می داد. استفان کورشاک، روزنامه‌نگار کی یف پست با افراد حاضر در این عملیات گفتگو کرده و به نقل از آنها می گوید:«چیزی که اتفاق افتاد درس گرفتن از اشتباهات گذشته بود. اوکراینی ها قبل از تهاجم اصلی، واحدهای نیروهای ویژه را به قسمت های پشتی نیروهای روسی رساندند و توانستند در کمین نیروهای کمکی روسیه بنشینند. از کار افتادن پهپادهای شناسایی روسیه با استفاده از پارازیت و از دور خارج شدن آنها توسط پهپادهای اف پی وی اوکراین دیگر اقدامی بود که به طرز شدیدی از نظر عملیاتی به روسیه ضربه وارد کرد. 

گفته می‌شود حدود ۳۰۰۰ سرباز روسی در منطقه گلوشکوفسکی محبوس شده‌اند که احتمال دارد اوکراین سعی در تصرف آن داشته باشد. در طول هفته گذشته اوکراین سه پل و یک قایق پانتون در رودخانه سییم را بمباران کرده است. همچنین یک پاسگاه مرزی روسیه را در شهر تتکینو در غرب آن منفجر کرد.

اوکراین یا روسیه؛ دست برتر با کیست؟

حمله غافلگیرانه اوکراین تا به این جای کار مانع از دستیابی نیروهای روسی به دستاوردهای بیشتر در منطقه دونتسک شرقی نشده است. بر اساس گزارش ها، آنها پس از تصرف شهر «نیو یورک» (Niu-York) در اوایل این هفته، کنترل دو روستای دیگر، کومیشیوکا و ژوراوکا را به دست گرفتند. 

به نوشته گاردین خط مقدم در حال حاضر ۵ کیلومتر از شهر میرنوهرد و حدود ۱۱ کیلومتر از شهر پوکروفسکی، یک مرکز نظامی اوکراین فاصله دارد. روسیه از زمان تصرف شهر آودیوکا اوکراین در فوریه در شرق منطقه دونباس پیشروی کرده است. تاکتیک های جنگی آن به طرز قابل توجهی مؤثر است. هواپیماهای جنگی بمب های هدایت شونده قدرتمندی را روی مواضع اوکراین پرتاب می کنند. سپس گروه‌های کوچک پیاده نظام پیشتازی می کنند و تلفات زیادی را به طرف مقابل تحمیل می کنند. 

از طرفی بسیاری از تحلیلگران احتمال اقدام تلافی جویانه روسیه با قدرت مجدد را رد نمی کنند، که حتی ممکن است شامل بسیج دیگری از نیروهای ذخیره نظامی باشد. اما این موضوع بعضی از حقایق را مخفی نگه نمی دارد. عملیاتی مانند تهاجم کورسک و همچنین شورش واگنر در سال گذشته، نمونه‌هایی هستند که نشان می‌دهند کنترل روسیه واقعاً دشوار است و پوتین در کنترل روسیه چندان موفق نیست یا حداقل موفق نشده است. 

رهبر روسیه در چنین وضعیتی با سفر غیرمنتظره خود به چچن رفت تا پیامش را به نیروهای داوطلب برساند: «تا زمانی که افرادی همچون شما را داریم ما کاملا شکست‌ناپذیریم.» پوتین به خوبی می داند که کورسک می تواند به برگ برنده ای مهم برای اوکراین در مذاکرات صلح تبدیل شود بنابراین در تلاش است تا برتری را به اردوگاه روس ها بیاورد.

۳۱۱۳۱۱