فهیمه حسن‌میری: اسم «ام اس» كه می‌آید، خیلی‌ها می‌ترسند. خیلی‌ها نگران می‌شوند و خودشان را كنار می‌كشند. این ترس، بیشتر از ناآگاهی سرچشمه می‌گیرد. آنها نمی‌دانند ام‌اس چیست، چطور می‌آید و چه عوارضی ایجاد می‌كند. برای همین شاید بتوان گفت مهمترین نكته، شناخت ام‌اس و عوارض ناشی از آن است. دکتر سیدحسین وزیری، مدیرعامل انجمن ام اس، در گفت‌وگو با خبرآنلاین، درباره این بیماری كه با نشانه روبان نارنجی در دنیا شناخته می‌شود، توضیح داده و بر لزوم آشنا شدن بیشتر مردم با این بیماری و هراس نداشتن از آن تاكید می‌كند.
ام‌اس، چطور ایجاد می‌شود؟
تاكنون هیچ علت خاصی برای ام اس مشخص نشده و پاسخ دقیقی برای این سوال در دسترس نیست، پژوهشگران و محققان در سراسر جهان در حال بررسی این موضوع هستند تا پاسخی برای این سوال ایجاد كنند و عامل اصلی ایجاد ام اس را بشناسند. با این حال، آنچه مشخص شده این است كه وظیفه سیستم عصبی، انتقال پیام از مغز به اندام‌هاست. ام‌اس باعث می‌شود گلبول‌های سفید كه وظیفه محافظت از بدن را دارند، به كاركرد این سیستم آسیب وارد كنند. نتیجه این آسیب در فرد مبتلا به صورت علائمی مانند عدم تعادل، تاری چشم، دوبینی و در مراحل پیشرفته حتی به شكل عدم توانایی در راه رفتن نمایان می‌شود. این علامت‌ها رو روند پیشرفت آنها با توجه به محل آُسیب‌ها در دستگاه عصبی مركزی متفاوت است.
این بیماری كنترل یا درمان می‌شود؟
در حال حاضر در ایران و جهان،ام اس با مصرف داروهای موجود، كنترل استرس و انجام فعالیت‌های ورزشی به راحتی قابل كنترل است. داروهای موجود درمان ام اس از نظر كاربرد چند دسته هستند؛ داروهایی برای درمان عود بیماری، داروهایی برای كنترل علائم بیماری و داروهایی برای كنترل دوره بیماری.
نشانه‌هایی وجود دارد كه بشود ام اس را شناخت؟
وجود علائمی مانند خواب رفتگی اندام‌ها، سرگیجه، دوبینی و كاهش ناگهانی دید یك چشم می‌تواند نشانه شروع بیماری باشد اما بسیاری از این علائم بدون این كه نشانه‌ای از ام اس باشد، برای برخی اتفاق می‌افتد. بنابراین وجود این نشانه‌ها به صورت گذرا و موقت، دلیلی برای ابتلا به ام اس نیست. فرد مبتلا به ام‌اس در مراحل اولیه ممكن است فقط با شرح حال و سابقه‌ای از نشانه‌های مبهم و نامشخص كه به صورت پراكنده و در یك دوره زمانی نسبتا طولانی رخ می‌دهد، به پزشك مراجعه كند. البته در این مواقع، علائم می‌تواند به بسیاری از شرایط و مشكلات دیگر پزشكی هم نسبت داده شود. حتی زمانی كه فرد چندین نشانه از ام اس را داشته باشد، پیش از آن كه پزشك معالج ام‌اس را تشخیص دهد، این نشانه‌ها باید با معیارهای ام اس مطابقت پیدا كند. بنابراین فقط زمانی می‌توان ام اس را تشخیص داد كه دو قسمت مختلف در سیستم اعصاب مركزی تحت تاثیر قرار گرفته و این اثرات حداقل دومرتبه با فاصله زمانی یك ماه از یكدیگر تجربه شده باشد همچنین با استفاده از ام‌آرآی این صدمات مشاهده و تشخیص داده شود. مهمترین مساله این است كه مردم حقایقی كه درباره این بیماری وجود دارد را بشناسند و از آن فرار نكنند.
چه حقایقی درباره ام اس هست كه مردم باید بدانند؟
این كه ام اس یك بیماری مسری نیست، این بیماری بیشتر در افراد جوان شایع است به طوری كه معمولا در سنین 20 تا 40 سالگی تشخیص داده می‌شود اگرچه ممكن است سال‌ها قبل از آن شروع شده باشد، این كه بیش از دو میلیون نفر در سراسر جهان به ام اس مبتلا هستند و تعداد زنان مبتلا تقریبا سه برابر مردان است، این بیماری ارثی نیست و به طور مستقیم از والدین به فرزندانشان منتقل نمی‌شود اما متخصصان می‌گویند استعداد ژنتیكی می‌تواند موثر باشد، این كه فرد مبتلا با كنترل علائم بیماری می‌تواند زندگی فردی و اجتماعی مانند دیگران داشته باشد، منع خاصی برای ازدواج یا اشتغال این افراد وجود ندارد و در نهایت این كه این بیماری، قرار نیست افراد را از زندگی دور كند بلكه به آنها شیوه‌های بهتری برای زندگی كردن ارائه می‌دهد مانند این كه از استرس دور بمانند، ورزش كنند، تفكر مثبت داشته باشند و ...
چند نفر در ایران به ام اس مبتلا هستند؟
بر اساس آمار دارویی، پیش‌بینی می‌شود هفتاد هزار نفر به این بیماری مبتلا باشند. رشد افزایشی این بیماری نگران‌كننده است و چون بیشتر جوان‌ها را درگیر می‌كند، دوره طلایی زندگی آنها را شامل شده و ازدواج و تحصیل و اشتغال آنها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
چرا بیماری ام اس در حال رشد است؟ به مشكلات شهرنشینی و آلودگی‌ها و ... برمی‌گردد یا به این دلیل است كه جمعیت جوان كشورمان زیاد است و این بیماری بیشتر مخصوص جوان‌هاست؟
تحقیقات دلیل روشنی برای ابتلا به بیماری ام اس پیدا نكرده، آلودگی‌های محیطی، استرس، تغذیه و ... همه می‌توانند تاثیرگذار باشند اما هیچكدام به تنهایی عامل موثر شناخته نشده. در كشورهای دیگر هم این روند ابتلا، افزایشی است و آمریكا و كانادا و هلند تعداد مبتلایانشان بسیار بیشتر از ماست و حتی در كشورهای اسكاندیناوی كه كشورهای شاد و كم‌استرسی شناخته می‌شوند هم تعداد این بیماران زیاد است. برای همین هم است كه راهكار پیشگیری از ام اس و درمان آن به صورت قطعی به دست نیامده است. با این حال ما هم در انجمن ام اس ایران، در حال تحقیق روی ابعاد مختلف این موضوع هستیم.
انجمن ام اس در كنار كارهای تحقیقاتی، چه فعالیت‌های دیگری دارد؟
انجمن ام اس سال 1378 تاسیس رسمی شد. هدف اولیه این انجمن، شناسایی بیماران در كشور و شناسایی این بیماری به جامعه چرا كه سال‌های طولانی شناخت كافی از این بیماری در كشورمان حتی بین متخصصان سلامت وجود نداشت و هنوز هم مردم آنطور كه لازم است این بیماری را نمی‌شناسند. این انجمن با همكاری جمعی از خیرین، خانواده‌های مبتلا به ام اس و متخصصان و پزشكان این انجمن را تشكیل دادند كه هم تحقیقات و آموزش‌هایی انجام شود و هم به افراد مبتلا به ام اس كمك‌های دارویی و مشاوره روانشناسی و ... انجام شود. در حال حاضر این انجمن با فعالیت‌هایی كه در زمینه‌های مختلف انجام داده تا حدود زیادی به این اهداف رسیده و در شهرهای مختلف هم افراد می‌توانند به انجمن‌های ام اس مراجعه كنند. پنجاه هزار نفر از هفتاد هزار نفر مبتلا به ام اس در كشورمان، عضو انجمن‌های ام اس شده‌اند و امیدواریم سایرین هم با عضویت در این انجمن، از خدماتی كه به آنها ارائه می‌شود استفاده كنند.
مهمترین تقاضایی كه انجمن ام اس از مسئولان دارد چیست؟
خوشبختانه وزارت بهداشت، شناخت خوبی از این بیماری و انجمن ام اس دارد و رابطه خوبی با مسئولان وزارت بهداشت داریم اما نیاز به امكانات توانبخشی داریم و انتظار داریم كه این امكانات بیشتر به انجمن داده شود و خدمات بیمه‌ای بیشتری به این بیماران تعلق بگیرد. در زمینه اشتغال هم چون اغلب مبتلایان جوان و در مرحله شغل‌یابی هستند، انتظار داریم وزارت تعاون، سهیمه اشتغال برای بیماران ام اس در نظر گرفته شود همانطور كه برای معلولان سهمیه اشتغال در نظر گرفته‌اند.
هنرمندانی كه اخیرا از ابتلا به ام اس خبر داده‌اند، با انجمن مرتبط هستند؟
بله خانم‌ها آتنه فقیه نصیری و بهناز جعفری با انجمن ام اس مرتبط هستند، در برنامه‌های انجمن شركت می‌كنند و به عنوان سفیران ام اس تلاش می‌كنند آگاهی‌رسانی كنند و به مردم اطلاعات درست بدهند تا شناخت بهتری از این بیماری وجود داشته باشد.
47234