تهران فقط ۵ هتل ۵ ستاره دارد، استانبول ۲۳ تا/ رویای ۲۰ میلیون توریست با کدام هتل ها واقعی می شود؟

مینا افشار: «ستاره های اونا رو حساب کتابه، اصلا با اینجا قابل مقایسه نیست». این جملات مردی میانسال اما با موهای سفید است که با همراهی دوستانش از یکی از هتل های مطرح شمال شهر تهران خارج شده بود. از جملاتی که بین شان رد و بدل شد، مشخص بود که برای ضیافتی دوستانه به صرف شام راهی این هتل شده اند و وقتی مهمانی به سر آمده فرصتی دست داده بود تا در یک سخن سرایی مقابل در خروجی هتل 5 ستاره به نقد سرویس دهی آن بپردازد.

چند ثانیه بعد یکی از بازیگران شناخته شده سینما نیز به جمع آنها پیوست تا ادامه بحث بیشتر «گل» بیندازد. همگی آنها سرشان را تقریبا به حالت 90 درجه درآورده بودند و در حالیکه طبقات هتل 5 ستاره شمال شهر تهران را شماره می کردند هر کسی جمله ای با این مضمون مطرح کرد: «اینجا اصلا ساختار ندارد.» در ادامه بر ساز نارضایتی از سرویس دهی و امکانات جانبی یک هتل شناخته شده که صرف شام در آن برای بسیاری آرزوست، زخمه زدند.

بحث البته مثل همه بحث های این‌چنینی نتیجه نداشت؛ اما قصه نارضایتی آنان در حالی رنگ و لعاب جانانه ای به خود گرفته بود که رئیس جامعه تورگردانان ایران چندی پیش راوی خبری شد که برای بسیاری غیر قابل باور به شمار آمد: «ظرفیت هتل های چهار و پنج ستاره ایران تا سال ۲۰۱۵ تکمیل است.»

ابراهیم پورفرج در حالی خبر تکمیل ظرفیت هتل های چهار و پنج ستاره را به این شکل روایت کرد که داستان به همین «تکمیل ظرفیت» خاتمه پیدا نمی کند چه آنکه او به صراحت ادعا کرد هتل های چهار و پنج ستاره و هتل های سنتی مناسب در شهرهای شیراز، یزد و اصفهان برای سال ۲۰۱۵ نیز توسط تورهای ورودی به ایران رزرو شده است.

هتل ها واقعا پر هستند؟

حرف رئیس جامعه تورگردانان ایران اگرچه به مذاق بسیاری از کسانی که خبر را شنیدند خوش نیامد و آن را غیر قابل باور دانستند اما چنین اعتقادی را رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هم دارد. مسعود سلطانی فر، هنوز چند روزی بیشتر از سال جاری نگذشته بود که مقابل دوربین های تلویزیونی حاضر شد و استقبال خارجی ها برای تماشای ایران را اینگونه روایت کرد: «گزارش ها و آمارهای دقیق از اروپا و آمریکا نشان می دهد که در سال ۲۰۱۵ و نیمه دوم ۲۰۱۴ شاهد ورود گردشگران خارجی از اروپا و آمریکا خواهیم بود.»

اگرچه سازمان میراث فرهنگی به واسطه حضور یارانه محمود احمدی نژاد در هشت سال گذشته همواره خبرساز بوده است اما در دولت یازدهم سبک و سیاق این جنب و جوش خبری تغییر شکل داد و ریاست آن در مقابل دوربین های تلویزیونی وعده هایی داد که حالا رئیس جامعه تورگردانان ایران از تکمیل ظرفیت هتل هایی خبر کی دهد که به عقیده بسیاری ستاره های آنها چندان عطر واقعیت ندارد و بیشتر رویا به حساب می آید.

هتل‌های که با استناد به گفته های رئیس سازمان در فروردین سال جاری باید خودشان را برای میزبانی تورهای اروپایی آماده کنند: «در حال حاضر لندن ۵ تور و اروپا ۹ تور برای ورود به ایران فروخته اند. اکنون فضا برای ورود گردشگران خارجی به ایران باز شده است. باید در این زمینه تسهیلات را برای میزبانی از آنها فراهم کنیم. »

اصلا هتل درست و درمان داریم؟

ایران در دو سه دهه گذشته مورد هجوم گردشگران نبوده است. شاهد این ادعا را می توان درجایی از گفته هایی مسعود سلطانی فر یافت که او در ساده سازی حضور گردشگران خارجی در ایران در ماه های آینده به یکباره پرونده عملکرد حلقه صمیمی یارانه احمدی نژاد را اینگونه از بایگانی راکد بیرون کشید: «در سال ۹۱ تعداد ورود گردشگر به کشور ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر عنوان شده است در حالی که تعداد توریست واقعی یک میلیون نفر بوده و بقیه این آمار مربوط به ترددهای مرزی بوده است. تعداد مسافران خارج شده از ایران که برای گردش و تفریح به کشورهای دیگر سفر کرده اند، ۷ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر بوده اند. در خوش بینانه ترین وضعیت می توان گفت درآمد ارزی حاصل از گردشگر ورودی به ایران ۳ تا ۴ میلیارد دلار بوده است، اما خروج از ایران بین ۸ تا ۱۰ میلیارد دلار بوده که نشان دهنده یک تراز منفی است.»

او سپس درباره افق ۱۰ سال آینده گفت: «در افق ۱۴۰۴ باید میزبان ۲۰ میلیون گردشگر ورودی باشیم و ۲۵ میلیارد دلار از این راه درآمد ارزی کسب کنیم، منتها در ۸ سال گذشته تنها ۴۰ درصد این افق پیش رفته است. عملا می توانیم بگوییم هیچ اتفاقی نیفتاده و ما برای رسیدن به این افق کار بسیار مشکلی داریم.»

سلطانی فر در ادامه با قاطعیت کمبود هتل ها را به عنوان مانعی پیش روی حضور گردشگران خارجی برای بازدید از ایران بیان می کتد: «اکثر تورگردانان ايران معتقدند که بعد از انتخابات رياست جمهوري حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد گردشگري در ايران افزايش يافته است. اين آمار بر مبناي رزرو هتل ها در ۳ ماه نخست سال ۹۳ برآورد شده است. اگرچه تنها مشکلي که وجود دارد کمبود هتل و محل اقامت است که بايد راه حلي براي اين موضوع پيدا کرد.» 

تور گردانان چه می گویند؟ 

در حالی که رئیس سازمان گردشگری اعتقاد دارد باید هتل ها برای گردشگران ساماندهی شود،  يک فعال گردشگري در اين باره معتقد است که نارضايتي از ميزان سفر گردشگران خارجي به کشور دلايل مختلفي دارد.

امیر خدابخشی در این رابطه به خبرآنلاین می گوید: «آماده نبودن زمينه هاي اقتصادي مناسب در ايران براي جذب سرمايه گذاري برای ساخت هتل و ساير صنايع جانبي اين حوزه، بي خبربودن سرمايه گذاران از زمينه هاي موجود در ايران و تبليغات ضعيف و نيز انتشار اخبار منفي از ايران، محدوديت هاي اجتماعي و مذهبي براي گردشگران خارجي و همچنين تنش هاي سياسي با بعضي کشورهاي غربي از موانعي بوده است که طي سال هاي گذشته صنعت گردشگري ايران را با رکود مواجه کرده است.»

این گفته های خدابخشی را می توان در کنار صحبت های امیر محبعلی، گردشگر دیگری قرار داد که بر این باور است صنعت گردشگری آنچنان که مسئولان ذیربط روایت می کنند اوضاع بسامانی ندارد: «نبود امکانات مناسب از جمله حمل ونقل مناسب، نداشتن راهنمايان تور آموزش ديده که به زبان هاي مختلف آشنايي داشته باشند، وجود قوانين و مقررات گمرکي، صدور گذرنامه، رواديد، نامنظم بودن پروازهاي داخلي و خارجي هواپيماهاي ايران، تاخيرهاي بيش از استاندارد در کنار دلايل ديگري که عنوان شد از دلايلي است که باعث شده تا صنعت گردشگري کشور رونق واقعي نداشته باشد.» 

آمارها چه می گوید؟ 

اینکه ظرفیت محل اسکان برای گردشگران خارجی در ایران چه اندازه است به زبان آمار چه وضعیتی دارد؟ سوالی که می توان برای پاسخ به آن به گردشگرانی مراجع کرد به طور مدام راهی نقاط مختلف ایران برای بازدید می شوند. گزارش های میدانی صورت گرفته شاهد این ادعاست که بسیاری از آنان باور هستند که اوضاع گردشگری در مسیر رونق و بهبود قرار گرفته اما واقعیت این است که ضعف های بنیادی در رابطه با حضور گردشگران خارجی در ایران همچنان قابل مشاهده است. 

آخرين آمار قابل استناد که از سوی مسئولان سازمان گردشگري در مورد ورود گردشگران خارجي در اواخر بهمن ۹۲ منتشر شد حکایت از این دارد که  نزدیک به 5ميليون  گردشگر خارجي در سال ۹۲ وارد ایران شدند تا رشد ۲۱ درصدي ورود گردشگران خارجي به کشور نسبت به مدت مشابه به ثبت رسد. 

البته در اين آمار تعداد ايرانيان مقيم خارج از کشور که به ايران آمده اند هم محاسبه شده است. کشورهاي اول در تعداد گردشگر خارجي ورودي به ايران، عراق، آذربايجان، افغانستان، ترکيه، پاکستان، ترکمنستان، عربستان سعودي، کويت و هندوستان بوده اند و حدود ۲ ميليون و ۵۰۰ هزار نفر از آنها برای زيارت در اولويت آنها بوده است. 

علاوه بر اين آمار می توان به گفته های رئيس جامعه تخصصي تورگردانان ايران استناد کرد که اعتقاد دارد گردشگری در دولت یازدهم رشدی 35 تا 40 درصدی داشته است: «بعد از انتخابات رياست جمهوري و بر سرکار آمدن دولت روحاني گردشگري در ايران حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد افزايش يافته است.» 

ظرفیت هتل ها چگونه پر می شود؟

مسئولان هتل ها و تورهاي ورودی به ایران، می گویند به دنبال استقبال گردشگران خارجي ظرفيت هتل هاي کشور در سال ۹۳ تکميل شده و امکان رزرو اتاق براي گردشگران جديد امسال به ويژه در شهرهاي پرطرفداري همچون اصفهان، شيراز، يزد و... وجود ندارد.

طبق تعاریف بین المللی، گردشگر فردی است که 24 ساعت حداقل بماند و هزینه کند. در واقع توریست برای گردشگری برای هزینه پرداخت کند. بر این اساس بخش قابل توجهی با گسترش حضور چنین افرادی می توان به درآمدهای کشور افزود و یک رونق نسبی ایجاد کرد.

در همین رابطه مهدی براتی، رییس هتل استقلال تهران به خبرآنلاین می گوید: «ظرفیت هتل ها برای سال جاری 100 درصد تکمیل نیست. در رابطه با هتل های معتبر شهر تهران به طور مثال هتلی که تحت مدیریت خودم هست این ادعا را می توانم مطرح کنم که بالای 80 درصد ظرفیت امسال رزرو شده است. این موضوع در رابطه با 3 هتل بزرگ دیگر تهران نیز مطرح است و اطلاعاتی دارم مبنی بر اینکه ظرفیت آنها تا بالای 90 درصد تکمیل است.»

به گفته او اینکه ظرفیت هتل های معتبر تا 90 درصد تکمیل است فقط محدود به تهران نیست: «من از اصفهان نیز اطلاعات دارم مبنی بر اینکه هتل های آن در سال جاری رزرو شده و ظرفیت قابل توجهی از آن تکمیل است. البته باید به این موضوع اشاره کنم که رویدادهایی که وجود دارد سبب شده تا ظرفیت هتل ها تا این اندازه تکمیل باشد.»

براتی در پاسخ به این پرسش که مهمان ها شما فقط محدود به گردشگران خارجی است یا خیر، گفت: «البته بخشی از ظرفیت هتل ها به دلیل مهمان های دولتی تکمیل است. به هر حال مهمان هایی از کشورهای خارجی جهت حضور در مراسم و سمینارهای دولتی حاضر می شوند که آنها نیز در آمار گردشگران خارجی قرار می گیرند. » 

گردشگرهای ۲۰میلیونی از راه می رسند، کجا بخوابند؟

از سال گذشته و با شروع مذاکرات ایران و گروه ۵+۱ اشتياق مردم ساير کشورها براي ديدن جاذبه هاي گردشگري ايران بيشتر شده است. بر این اساس می توان پیش بینی کرد ماه های پر رونقی در انتظار گردشگری ایران باشد. از سوی دیگر آرامش سیاسی حاکم در ایران نسبت به سایر کشور های منطقه در کنار جذابیت های زیست محیطی و فرهنگی، موقعیت بکری را پیش روی گردشگری ایران قرار داده است.  

این پتانسیل در حالی است که جذب گردشگران خارجی با چالشي تحت عنوان «نبود امکانات و زيرساخت هاي مناسب گردشگري» مواجه است؛ موضوعي که حتي گردشگران داخلي هم از آن رنج مي برند. همچنین کمبود هتلهای استاندارد می تواند به زودی به مساله ای بغرنج برای صنعت گردشگری، که روز به روز بر تعداد متقاضیان خارجی آن افزوده می شود، بدل شود.

در ایران ۱۰۲ هتل چهار ستاره و ۵۱ هتل پنج ستاره وجود دارد که قطعا ظرفیت جذب ۲۰ میلیون توریست در سال را ندارند. این تعداد هتل های ایران را کنار تعداد هتل های ۵ ستاره ترکیه فرار دهید؛ فقط در استانبول ۲۳ و در آنتالیا ۱۱۰ هتل ۵ ستاره وجود دارد. فراموش هم نکنید ایران برای جذب ۲۰ میلیون توریست باید با ترکیه رقابت کند.

نکته اینکه اگر به جدول زیر دقت کنید، نشان می دهد توزیع هتل های ۵ ستاره در شهرهای مقصد گردشگری مناسب نیست. هرچند که مشهد به عنوان قطب گردشگری مذهبی ایران، بیشترین هتل ۵ ستاره را دارد؛ 

۴۷۲۳۶