سیزده نقاشی دیگر از قرن یازدهم را که از سال 1089 هجری است تقدیم می کنم. این تصاویر نشان می دهد که چگونه نقاشی و هنر توسط مسلمانان در مکه در خدمت تفهیم مفاهیم دینی و زیارتی بوده است.

.... اگر تکرار است ببخشید.

چند بار عرض کرده ام که کتاب فتوح الحرمین که مثنوی بلندی در وصف شهرهای مکه  و مدینه است و اوائل قرن دهم هجری سرود شده توسط برخی از افراد در مکه و در قرن یازدهم مصور می شده و به حاجیان فروخته می شده تا به یادگار به شهرهای خود ببرند.

سالهاست با نسخ این کتاب محشور هستم و بالاخره تعدادی از بهترین آنها را با توضیحاتی در باره وجه تاریخی و تصویری آنها در کتاب نگار و نگار چاپ کردم که شاید ظرف یکی دو هفته آینده توسط نشر علم به بازار عرضه شود.

بعد از آن نسخ دیگری یافتم. یکی از آنها نسخه ای است که روی سایت موزه متروپولیتن گذاشته اند و این تصاویر از آنجا گرفته شده است. دسترسی به این نقاشی ها را مدیون دوستم آقای جزینی هستم.

خواهش بنده این است که با دقت در نقاشی ها محل آنها را بیابید. برخی از اماکن عبارتند از مسجد الحرام، مسجد النبی، بقیع، کوه ابوقبیس، قبرستان حجون و....