دکتر ابراهیم بحرالعلوم*
منطقه در فضای جنگ به سر می برد. حمله نظامی به سوریه بر اساس اطلاعات موجود همچنان محتمل است و فضای رسانه ها و اظهارات نظامیان و تحرکاتی که برای ایجاد یک هم پیمانی بین المللی و منطقه ای در این زمینه می شود همگی در راستای ایجاد پوششی بین المللی بدون نیاز به رجوع به شورای امنیت برای حمله به سوریه است. در مقابل به هیچ وجه روشن نیست که اگر ایالات متحده بر گزینه حمله نظامی به سوریه پافشاری کند واکنش های حکومت سوریه یا ایران و روسیه چه خواهد بود. تجربیات گذشته در منطقه نشان داده است که نیروهای بین المللی در ابتدای تحولات حاضر به ائتلاف و ایجاد هم پیمانی با یکدیگر هستند اما در آخر بسیار سخت است که این هم پیمانی ها را حفظ کنند و تا آخر پای پیمانشان بایستند. به ویژه که برای همه طرف های درگیر همه گزینه ها مطرح است و واکنش ها و عواقب هر تصمیم و تحرکی به هیچ وجه قابل پیش بینی نیست. اما این نکته روشن است که اگر ایالات متحده امریکا نیاز به انتخاب گزینه نظامی محدود برای بازیابی نقش و هیبت خود داشته باشد، در مقابل روسیه نیز این حق را برای خود محفوظ نگه می دارد که از قدرت خود استفاده کند تا از مناطق تحت نفوذ خود محافظت کند.
بسیار روشن است که جامعه جهانی نتوانسته است چارچوب تازه ای برای تعامل با بحران ها ایجاد کند، و ابزارها و وسایلی که در اختیار دارد نمی تواند برای آن چارچوبی ایجاد کند که مطابق همان رفتارهایی که طی دو دهه گذاشته داشته است را دنبال کند و به علاج بحران های منطقه بپردازد.
آن چه امروزه می بینیم سلسله حوادثی است که تا اندازه بسیاری شبیه آن چیزی است که در عراق بر سر پرونده سلاح های کشتار جمعی به وجود آمد. سیر حوادث در عراق از گزارش سازمان های اطلاعاتی امریکا آغاز شد و سپس تحرکات وزارت امور خارجه امریکا در سازمان ملل را ایجاد کرد که این وزارت خانه نیز تلاش های تازه ای را برای قانع کردن جامعه بین المللی و مجبور ساختن عراق به قبول تیم های بازرسان آژانس دنبال کرد. آنها نیز از این موقعیت سوء استفاده کرده و به جمع آوری اطلاعات از حکومت داخلی پرداختند و متعاقب آن تحریم ها علیه عراق اعمال شدند و دیدیم به دنبال آن چه تحولاتی به وجود آمد. سیر تحولاتی که اکنون از تحرکات امریکا در سوریه می بینیم تفاوت چندانی با پرونده عراق ندارد.
فارغ از عواقب چنین تحرکاتی استفاده از سلاح شیمیایی جدای از این که چه کسی آن را به کار برده جای محکومیت دارد و باید آن را کاملا رد کرد و بسیار سخت است که بدون مواجهه حقیقی از آن صرف نظر کرد، در این میان این سوال اصلی ای که باقی می ماند این است که امریکا چگونه می تواند از عواقب حمله نظامی جلوگیری کند؟ باید تاکید کرد که طرف های مخالف حکومت سوریه و همه گروه های تروریستی مسلح تلاش می کنند که از این موقعیت نهایت استفاده را برده و تا آن جا که ممکن است از این فرصت بهره برداری کنند. رد این ادعا را در افزایش تحرکات جاری در عراق می توان جستجو کرد.
از سوی دیگر منطقه شاهد نوعی قطب بندی مذهبی است که آن را به سمت شدت گرفتن درگیری ها و تقسیم بندی های اجتماعی سوق می دهد که می رود تا بسیاری از دستاوردهایی که جوامع مدنی در دهه اخیر به دست آورده اند را نقش بر آب کند.
در سایه این بحران ها و تنش های در حال افزایش حکومت های رو به زوال در برابر ملت هایشان قرار گرفته اند و چاره ای ندارند جز این که در این چارچوب با آنها زندگی مسالمت آمیزی را بازتعریف کنند یا این که برای حفظ حاکمیت خود از جغرافیا و تاریخ و مصالح عامه شان بگذرند.
لازم به یادآوری است که همه ما قربانی مصالح قدرت های بزرگ هستیم که هزینه های آن را تماما تنها ملت های ما می دهند برای این که آنها به مکاسب و خواسته هایشان برسند. در نتیجه آرزومندیم که پایمان به مصالح قدرت های بزرگ کشیده نشود و بقایمان همچنان با اراده ملت هایمان گره بخورد.
ترجمه: سیدعلی موسوی خلخالی
*یادداشت اختصاصی دکتر ابراهیم بحرالعلوم، وزیر سابق نفت عراق که به طور اختصاصی برای خبرگزاری خبرآنلاین نگاشته است.
49262